نغمات عاشورايی؛ از نواهای سنتی تا اجراهای امروزی/6
حاكميت، مردم و رسانه؛ اركان مؤثر در ترويج صحيح موسيقی عاشورايی
گروه هنر: هر كدام از اجزای تشكيل دهنده ساختار فرهنگی و هنری جامعه يعنی حاكميت، مردم و رسانه به نوبه خود سهم بسزايی در پرداخت اصولی در ترويج درست و اصولی موسيقی عاشورايی و نهادينه‌شدن شيوه‌های علمی به كارگيری آن در عزای سيدالشهداء(ع) را دارا هستند.
رضا مهدوی، مدير سابق مركز موسيقی حوزه هنری در گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) با غيرطبيعی خواندن وضعيت موسيقی و نوای عاشورايی در شرايط كنونی گفت: زمانی می‌توانيم بگوييم كه اين روال سير طبيعی خود را در حال طی كردن است كه دستگاه‌های متولی اين امر براساس نوع مسئوليت محوله به آنها به بهترين شكل ممكن در انجام مجموعه‌ای از وظايف خود كوشا باشند.
وی مسئله موسيقی عاشورايی و به شكل عمده موسيقی سوگواره را در چند بعد مورد بررسی قرار داد و گفت: حاكميت، وضعيت موجود جامعه عزادار و رسانه سه بعد مهم پرداخت ريشه ای به اين مسئله هستند و منظور از وضعيت موجود در جامعه عزادار ضرورت پرداختن به اين نكته است كه اگر روحانيانی كه در اين ايام به بالای منابر می روند مطلع باشند كه قبل و بعد از وعظ و خطابه آنها چه كسی به شيوه سنتی به روضه‌خوانی خواهد پرداخت به طور حتم می‌توانند به نسبت ويژگی های آن مجلس نكاتی را گوشزد كنند.
اين كارشناس موسيقی تصريح كرد: رسانه نقش تعيين كننده‌ای را در ترويج فرهنگ درست استفاده از امكانات موسيقی در راستای برپايی مراسم عزاداری داراست و بايد به اين نكته توجه داشت كه هرچه از رسانه ملی پخش می‌شود به عنوان يك الگوی قابل استناد مورد اعتماد مردم قرار می‌گيرد و جالب اينكه اين وسيله ارتباط جمعی برای هر مقوله هنری و كاركردهای آن حساسيت ويژه‌ای قائل است اما تاكنون اقدام مؤثری در شناخت موسيقی و كاركردهای آن به ويژه در مورد موسيقی سوگواره انجام نداده است.
وی نظام حاكم در عرصه هنر را يكی ديگر از اساسی ترين مسائل مؤثر در زمينه نوا و موسيقی عزا خواند گفت: نهادی همچون سازمان تبليغات اسلامی متولی اصلی پرداختن به اين مسئله است كه البته متولی می شود و هزينه‌هايی را هم تقبل می كند و بايد اين مسئله را همينجا مطرح كنم كه به طور مثال با شهرداری تهران در ايجاد فرهنگسرايی به نام فرهنگسرای مداحان نيز مشاركت كرده و بر نحوه فعاليت آنها نظارت می كند.
اين مدرس و پژوهشگر موسيقی ادامه داد: موسيقی و نوای عاشورايی نيازمند ارائه مقاتل درست، ادبيات فاخر و بدون تحريف و روايت تاريخی مستدل است اما از آنجايی كه سياست مشخصی در اين زمينه وجود ندارد حتی ايجاد چنين فرهنگسراهايی به منظور پرداختن به يك مسئله ريشه‌ای به نام آموزش نيز نمی تواند كارساز باشد.
وی وضعيت مداحی ايام محرم و صفر و به كار بردن ابزار و آلات موسيقی برای پرداختن و همراهی با آن را افسارگسيخته توصيف كرد و گفت: به هر حال در اين ايام شور و حال توصيف ناشدنی را در ميان حسينيه‌ها و مردم شاهد هستيم و نبايد برای تحريك احساسات مردم عزادار به هر وسيله متوسل شويم و به طور مثال در اين اوضاع از برخی ترانه های قديمی كه بيشتر حس و حال شادی‌بخشی دارند و مردم شايد با آنها خاطره داشته باشند استفاده كرد و با گنجاندن محتوای مذهبی به آن شكل و شمايلی موجه داد و آن را به عنوان الگوی عزاداری به جامعه معرفی كرد كه متأسفانه شاهد چنين مسئله ای هستيم.
مهدوی پرداختن به معضلات موسيقی سوگواره را در ايران مقطعی خواند و گفت: متأسفانه هر سال تنها برحسب حساسيت آن هم به شكل محدود شاهد دلسوزی‌هايی در زمينه آسيب شناسی موسيقی عاشورايی هستيم در حاليكه نه نشست تخصصی و نه سميناری در اين مورد برگزار می شود و در صورت بروز چنين اتفاقی هم تنها به صدور چند آئين نامه كارشناسی بسنده می شود كه به دليل نبود نظام نظارتی عملاً ضمانت اجرايی پيدا نمی كنند.
وی توليد برخی سوگ ترانه ها توسط برخی استوديوهايی خصوصی را اقدامی مؤثر در زمينه موسيقی عاشورايی معرفی كرد و گفت: رسانه ملی براساس اقتضای رسانه ای خود از اين توليدات در فواصل برنامه‌های اصلی خود استفاده می كند اما بايد گفت كه جنس اين برنامه به گونه ای است كه كاربرد آن عيناً با استفاده از برخی آلات موسيقی مورد استفاده در اركسترا برای دسته جات عزادار در خيابانها اشتباه است كه متأسفانه شاهد متداول شدن آن نيز هستيم.
مهدوی مسئله نبود نظام مديريتی و نظارتی در مورد توليدات موسيقی عاشورايی را ناشی از نگاه مشورتی مسئولان به اين امر دانست و گفت: تنها در مقاطعی مسئولان با مراجعه به اهالی فن موسيقی در مورد برخی از مشكلات و مسائل به وجود آمده در موسيقی سوگواره به بحث وتبادل نظر می نشينند در حاليكه بايد توجه به اين مقوله ريشه ای و دامنه دار نگاه كرد و در همه ايام سال شاهد چنين برنامه ای باشيم و موسيقی عاشورايی در تمام رويدادهای موسيقی در ايران جايگاه خود را به عنوان يك بخش مهم و تأثيرگذار داشته باشد.
وی در پايان گفت: خوشبختانه در دوران مديريت اينجانب بر مركز موسيقی حوزه هنری شاهد فعاليتی برای نهادينه شدن اين فرهنگ بودم اما يك نهاد مؤثر فرهنگی همچون حوزه هنری برای پيشبرد اهداف خود نياز به ابزاری همچون رسانه و تأمين اعتبارات دارد تا توليدات خود را همواره به روز كرده و آن را از طريق رسانه علنی كند تا از رهاورد بازتاب مردمی و بررسی كارشناسان به الگويی موفق در اين زمينه برسيم.
وی مسئله موسيقی عاشورايی و به شكل عمده موسيقی سوگواره را در چند بعد مورد بررسی قرار داد و گفت: حاكميت، وضعيت موجود جامعه عزادار و رسانه سه بعد مهم پرداخت ريشه ای به اين مسئله هستند و منظور از وضعيت موجود در جامعه عزادار ضرورت پرداختن به اين نكته است كه اگر روحانيانی كه در اين ايام به بالای منابر می روند مطلع باشند كه قبل و بعد از وعظ و خطابه آنها چه كسی به شيوه سنتی به روضه‌خوانی خواهد پرداخت به طور حتم می‌توانند به نسبت ويژگی های آن مجلس نكاتی را گوشزد كنند.
اين كارشناس موسيقی تصريح كرد: رسانه نقش تعيين كننده‌ای را در ترويج فرهنگ درست استفاده از امكانات موسيقی در راستای برپايی مراسم عزاداری داراست و بايد به اين نكته توجه داشت كه هرچه از رسانه ملی پخش می‌شود به عنوان يك الگوی قابل استناد مورد اعتماد مردم قرار می‌گيرد و جالب اينكه اين وسيله ارتباط جمعی برای هر مقوله هنری و كاركردهای آن حساسيت ويژه‌ای قائل است اما تاكنون اقدام مؤثری در شناخت موسيقی و كاركردهای آن به ويژه در مورد موسيقی سوگواره انجام نداده است.
وی نظام حاكم در عرصه هنر را يكی ديگر از اساسی ترين مسائل مؤثر در زمينه نوا و موسيقی عزا خواند گفت: نهادی همچون سازمان تبليغات اسلامی متولی اصلی پرداختن به اين مسئله است كه البته متولی می شود و هزينه‌هايی را هم تقبل می كند و بايد اين مسئله را همينجا مطرح كنم كه به طور مثال با شهرداری تهران در ايجاد فرهنگسرايی به نام فرهنگسرای مداحان نيز مشاركت كرده و بر نحوه فعاليت آنها نظارت می كند.
اين مدرس و پژوهشگر موسيقی ادامه داد: موسيقی و نوای عاشورايی نيازمند ارائه مقاتل درست، ادبيات فاخر و بدون تحريف و روايت تاريخی مستدل است اما از آنجايی كه سياست مشخصی در اين زمينه وجود ندارد حتی ايجاد چنين فرهنگسراهايی به منظور پرداختن به يك مسئله ريشه‌ای به نام آموزش نيز نمی تواند كارساز باشد.
وی وضعيت مداحی ايام محرم و صفر و به كار بردن ابزار و آلات موسيقی برای پرداختن و همراهی با آن را افسارگسيخته توصيف كرد و گفت: به هر حال در اين ايام شور و حال توصيف ناشدنی را در ميان حسينيه‌ها و مردم شاهد هستيم و نبايد برای تحريك احساسات مردم عزادار به هر وسيله متوسل شويم و به طور مثال در اين اوضاع از برخی ترانه های قديمی كه بيشتر حس و حال شادی‌بخشی دارند و مردم شايد با آنها خاطره داشته باشند استفاده كرد و با گنجاندن محتوای مذهبی به آن شكل و شمايلی موجه داد و آن را به عنوان الگوی عزاداری به جامعه معرفی كرد كه متأسفانه شاهد چنين مسئله ای هستيم.
مهدوی پرداختن به معضلات موسيقی سوگواره را در ايران مقطعی خواند و گفت: متأسفانه هر سال تنها برحسب حساسيت آن هم به شكل محدود شاهد دلسوزی‌هايی در زمينه آسيب شناسی موسيقی عاشورايی هستيم در حاليكه نه نشست تخصصی و نه سميناری در اين مورد برگزار می شود و در صورت بروز چنين اتفاقی هم تنها به صدور چند آئين نامه كارشناسی بسنده می شود كه به دليل نبود نظام نظارتی عملاً ضمانت اجرايی پيدا نمی كنند.
وی توليد برخی سوگ ترانه ها توسط برخی استوديوهايی خصوصی را اقدامی مؤثر در زمينه موسيقی عاشورايی معرفی كرد و گفت: رسانه ملی براساس اقتضای رسانه ای خود از اين توليدات در فواصل برنامه‌های اصلی خود استفاده می كند اما بايد گفت كه جنس اين برنامه به گونه ای است كه كاربرد آن عيناً با استفاده از برخی آلات موسيقی مورد استفاده در اركسترا برای دسته جات عزادار در خيابانها اشتباه است كه متأسفانه شاهد متداول شدن آن نيز هستيم.
مهدوی مسئله نبود نظام مديريتی و نظارتی در مورد توليدات موسيقی عاشورايی را ناشی از نگاه مشورتی مسئولان به اين امر دانست و گفت: تنها در مقاطعی مسئولان با مراجعه به اهالی فن موسيقی در مورد برخی از مشكلات و مسائل به وجود آمده در موسيقی سوگواره به بحث وتبادل نظر می نشينند در حاليكه بايد توجه به اين مقوله ريشه ای و دامنه دار نگاه كرد و در همه ايام سال شاهد چنين برنامه ای باشيم و موسيقی عاشورايی در تمام رويدادهای موسيقی در ايران جايگاه خود را به عنوان يك بخش مهم و تأثيرگذار داشته باشد.
وی در پايان گفت: خوشبختانه در دوران مديريت اينجانب بر مركز موسيقی حوزه هنری شاهد فعاليتی برای نهادينه شدن اين فرهنگ بودم اما يك نهاد مؤثر فرهنگی همچون حوزه هنری برای پيشبرد اهداف خود نياز به ابزاری همچون رسانه و تأمين اعتبارات دارد تا توليدات خود را همواره به روز كرده و آن را از طريق رسانه علنی كند تا از رهاورد بازتاب مردمی و بررسی كارشناسان به الگويی موفق در اين زمينه برسيم.
مطالب مرتبط
