دعا و اجابت آن در کلام امیر
گروه معارف: کسی‌که انسان او را در دعا میخواند، موجودی محدود نیست؛ او خدایی است که تمام خزاین آسمان‌ها و زمین را در اختیار دارد کمااینکه امام علی(ع) فرموده است: «آنکسیکه گنج‌های آسمان‌ها و زمین در دست اوست، در دعا کردن به تو اذن داده و پذیرفتن دعا را برای تو متعهد شده و به تو امر کرده از او بخواهی تا به تو عطا کند و از او رحمت طلب کنی تا به تو رحم نماید».
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از
لرستان، امام علی(ع) در فرازی از نامه 31 خود در نهج‌البلاغه خطاب به
فرزندش امام حسن‌مجتبی(ع) فرموده است: و بدان! آنکسیکه گنج‌های آسمان‌ها و
زمین در دست اوست، در دعا کردن به تو اذن داده و پذیرفتن دعا را برای تو
متعهد شده و به تو متعهد شده و به تو امر کرده از او بخواهی تا به تو عطا
کند و از او رحمت طلب کنی تا به تو رحم نماید و بین تو و خودش کسی را که تو
را از ارتباط با او مانع شود، قرار نداده و تو را ناچار نکرده که کسی برای
تو نزد او شفاعت کند نزد او شفاعت کند و اگر گناه کردی، تو را از توبه منع
نکرده است و در عذاب تو عجله ننموده و بخاطر بازگشت، سرزنش نکرده است و
در جایی‌که سزاوار رسوایی بودی، تو را رسوا نکرده و در قبول بازگشت، بر تو
سخت نگرفته و بخاطر جرم تو حسابرسی دقیق نکرده و تو را از رحمت خود مایوس
ننموده است.
پس، تاخیر اجابت او، تو را مایوس نکند، چون عطای الهی متناسب با نیت دعاکننده است و چه‌بسا اجابت خدا به تاخیر میافتد، برای این‌که اجر درخواست کننده بیشتر باشد و جزای آرزومند بزرگ باشد و چه‌بسا چیزی را درخواست کردی که به تو داده نشد و بهتر از آن داده شد فوری یا با تاخیر یا اجابت از تو دریغ داشته شد به‌دلیل چیزی‌که آن برای تو بهتر است؛ زیرا چه‌بسا چیزی را خواسته‌ای که اگر به تو داده میشد تباهی دینت در آن بود، از این‌رو باید تقاضای تو در موردی باشد که حُسن آن برای تو بماند و هلاکت بار بودن آن از تو دور شود؛ پس مال برای تو نمیماند و تو نیز برای آن نمیمانی.
کسی‌که انسان او را در دعا میخواند، موجودی محدود نیست؛ او خدایی است که تمام خزاین آسمان‌ها و زمین را در اختیار دارد بی‌نیازی که نیازمندان چشم به درگاه او دارند و تمام موجودات، فقیر عنایت اویند.
خدا برای «اجابت» خویش، شرطی جزء «درخواست» قرار نداده و فرموده است:«خواسته هر بنده‌ای را ـ که درخواست کند ـ اجابت میکنم».امام زین‌العابدین(ع) در مناجات خود به خدا عرض می‌کند: «ای خدایی که هرگاه خدایی که هرگاه بنده‌ای از تو درخواست کند، عطا میکنی!».
خداوند متعال بین خود و دعاکننده، نگهبانی قرار نداده که مانع رسیدن درخواست بنده شود؛ برخلاف عادت پادشاهان و ثرتمندان دنیا که برای ارتباط با مردم، نگهبان و رابط هایی قرار میدهند که هیچ‌گاه حرف مظلوم و مستمند به پادشاه و ثروتمند نمیرسد.
خدای مهربان برای رسیدگی به حاجت بندگان خود، مانع و حاجبی قرار نداده و مستقیم حاجت آنان را می‌شنود و اجابت می‌کند.امام علی(ع) می‌فرمایند: «بین تو و خودش کسی‌که تو را از ارتباط با او مانع شود، قرار نداده است».
خدا برای اجابت خویش، شرط «وساطت» قرار نداده است؛ برخلاف صاحب منصبان دنیا که برای رسیدگی به امور نیازمندان به‌واسطه‌های ایشان توجه می‌کنند که فرد، سفارش شده کیست و به‌وسیله چه کسی به خانه او مراجعه کرده است.
خدای رحمت‌گستر، مشتاقانه منتظر درخواست بنده خویش است و هر کس در هر مقام که باشد از درگاه او رانده نمیشود.در بارگاه الهی به تضرع و زاری و به تواضع و فروتنی توجه می‌کنند؛ در این بارگاه نمیگویند: واسطه‌ات کیست؟ نمیگویند: چه کسی شما را معرفی کرده است؟امام علی(ع) فرموده است: «و خدا تو را ناچار نکرده که کسی برای تو نزد او شفاعت کند».
او برای اجابت خویش شرط وساطت قرار نداده است؛ اما اگر انسانی شفاعت مقربان را شامل حال خود کند، نصیب بیشتری از رحمت الهی خواهد داشت؛ از این‌رو در قرآن‌کریم میفرماید: «به‌سوی خدا وسیله‌هایی را طلب کنید و در دعای توسل، به هر یک از معصومان(ع) میگوییم: ای آبرومند درگاه الهی! در پیشگاه خدا شفیع و همراه ما باش».
در برخی موارد، شخص دعاکننده، به‌واسطه گناهان مکرر آن‌قدر خود را ضعیف و ناتوان در ارتباط با خالق هستی قرار داده است که نیاز به شفاعت شافعان در رساندن او به حالت انس و ارتباط، احساس می‌شود.
خدای بزرگ کسی را به مجرد گناه از درگاه خود طرد نمیکند و راه بازگشت و توبه را به روی او نمیبندد؛ همچنین برای عذاب او عجله نمیکند؛ بلکه مهلت پشیمانی و فرصت بازگشت را برای او قرار داده است و در صورت بازگشت، او را سرزنش نمیکند و با آغوش باز میپذیرد.
خدای متعال بنده‌ای را که به‌واسطه گناه، سزاوار رسوایی است، به‌دلیل توبه و بازگشت، گرامی میدارد و در پذیرش توبه او سخت نمیگیرد و با او در جزئیات گناهش مناقشه نمیکند تا کسی از رحمت خدا مایوس نشود.
خدای متعال در آیه 53 سوره زمر در این رابطه فرموده است: «قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ؛ بگو اى بندگان من كه بر خويشتن زيادهروى روا داشته‌ايد از رحمت خدا نوميد مشويد در حقيقت خدا همه گناهان را میآمرزد كه او خود آمرزنده مهربان است» و نیز در آیه 186 سوره بقره در این رابطه فرموده است: «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِي وَلْيُؤْمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ؛ و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم و دعاى دعاكننده را به هنگامیكه مرا بخواند اجابت مىكنم پس [آنان] بايد فرمان مرا گردن نهند و به من ايمان آورند باشد كه راه يابند».
در مواردی دعاکننده خیال می‌کند برآورده شدن حاجت او به نفع او خواهد بود؛ در حالیکه برآورده شدن حاجت او به نفع سعادت و عاقبت به خیری او نیست؛ در چنین مواردی عدم استجابت دعا، لطف و عنایت الهی است.
خدای متعال در این رابطه در آیه 216 سوره بقره میفرماید: «كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ ؛ بر شما كارزار واجب شده است در حالى‌كه براى شما ناگوار است و بسا چيزى را خوش نمیداريد و آن براى شما خوب است و بسا چيزى را دوست میداريد و آن براى شما بد است و خدا میداند و شما نمیدانيد».
روایت شده رسول اکرم(ص) در سفری به شخصی برخوردند و میهمان او شدند، آن شخص به اندازه همتش از حضرت پذیرایی کرد، پیامبر(ص) هنگام رفتن به او فرمود: چنان‌چه خواسته‌ای از من داشته باشی، از خدا میخواهم تو را به خواسته‌ات برساند.عرض کرد: از خدا بخواهید شتری به من عنایت کند که اسباب و لوازم زندگیام را بر آن حمل کنم و چند گوسفند که از شیر آنها بهره‌مند شوم.پیامبر برایش دعا کرد که خدا آن‌چه می‌خواهد به او عطا کند، سپس رو به اصحاب کرد و فرمود: ای کاش همت این مرد بلند بود، از ما میخواست که خیر دنیا و آخرت را برای او بخواهیم.
پس، تاخیر اجابت او، تو را مایوس نکند، چون عطای الهی متناسب با نیت دعاکننده است و چه‌بسا اجابت خدا به تاخیر میافتد، برای این‌که اجر درخواست کننده بیشتر باشد و جزای آرزومند بزرگ باشد و چه‌بسا چیزی را درخواست کردی که به تو داده نشد و بهتر از آن داده شد فوری یا با تاخیر یا اجابت از تو دریغ داشته شد به‌دلیل چیزی‌که آن برای تو بهتر است؛ زیرا چه‌بسا چیزی را خواسته‌ای که اگر به تو داده میشد تباهی دینت در آن بود، از این‌رو باید تقاضای تو در موردی باشد که حُسن آن برای تو بماند و هلاکت بار بودن آن از تو دور شود؛ پس مال برای تو نمیماند و تو نیز برای آن نمیمانی.
کسی‌که انسان او را در دعا میخواند، موجودی محدود نیست؛ او خدایی است که تمام خزاین آسمان‌ها و زمین را در اختیار دارد بی‌نیازی که نیازمندان چشم به درگاه او دارند و تمام موجودات، فقیر عنایت اویند.
خدا برای «اجابت» خویش، شرطی جزء «درخواست» قرار نداده و فرموده است:«خواسته هر بنده‌ای را ـ که درخواست کند ـ اجابت میکنم».امام زین‌العابدین(ع) در مناجات خود به خدا عرض می‌کند: «ای خدایی که هرگاه خدایی که هرگاه بنده‌ای از تو درخواست کند، عطا میکنی!».
خداوند متعال بین خود و دعاکننده، نگهبانی قرار نداده که مانع رسیدن درخواست بنده شود؛ برخلاف عادت پادشاهان و ثرتمندان دنیا که برای ارتباط با مردم، نگهبان و رابط هایی قرار میدهند که هیچ‌گاه حرف مظلوم و مستمند به پادشاه و ثروتمند نمیرسد.
خدای مهربان برای رسیدگی به حاجت بندگان خود، مانع و حاجبی قرار نداده و مستقیم حاجت آنان را می‌شنود و اجابت می‌کند.امام علی(ع) می‌فرمایند: «بین تو و خودش کسی‌که تو را از ارتباط با او مانع شود، قرار نداده است».
خدا برای اجابت خویش، شرط «وساطت» قرار نداده است؛ برخلاف صاحب منصبان دنیا که برای رسیدگی به امور نیازمندان به‌واسطه‌های ایشان توجه می‌کنند که فرد، سفارش شده کیست و به‌وسیله چه کسی به خانه او مراجعه کرده است.
خدای رحمت‌گستر، مشتاقانه منتظر درخواست بنده خویش است و هر کس در هر مقام که باشد از درگاه او رانده نمیشود.در بارگاه الهی به تضرع و زاری و به تواضع و فروتنی توجه می‌کنند؛ در این بارگاه نمیگویند: واسطه‌ات کیست؟ نمیگویند: چه کسی شما را معرفی کرده است؟امام علی(ع) فرموده است: «و خدا تو را ناچار نکرده که کسی برای تو نزد او شفاعت کند».
او برای اجابت خویش شرط وساطت قرار نداده است؛ اما اگر انسانی شفاعت مقربان را شامل حال خود کند، نصیب بیشتری از رحمت الهی خواهد داشت؛ از این‌رو در قرآن‌کریم میفرماید: «به‌سوی خدا وسیله‌هایی را طلب کنید و در دعای توسل، به هر یک از معصومان(ع) میگوییم: ای آبرومند درگاه الهی! در پیشگاه خدا شفیع و همراه ما باش».
در برخی موارد، شخص دعاکننده، به‌واسطه گناهان مکرر آن‌قدر خود را ضعیف و ناتوان در ارتباط با خالق هستی قرار داده است که نیاز به شفاعت شافعان در رساندن او به حالت انس و ارتباط، احساس می‌شود.
خدای بزرگ کسی را به مجرد گناه از درگاه خود طرد نمیکند و راه بازگشت و توبه را به روی او نمیبندد؛ همچنین برای عذاب او عجله نمیکند؛ بلکه مهلت پشیمانی و فرصت بازگشت را برای او قرار داده است و در صورت بازگشت، او را سرزنش نمیکند و با آغوش باز میپذیرد.
خدای متعال بنده‌ای را که به‌واسطه گناه، سزاوار رسوایی است، به‌دلیل توبه و بازگشت، گرامی میدارد و در پذیرش توبه او سخت نمیگیرد و با او در جزئیات گناهش مناقشه نمیکند تا کسی از رحمت خدا مایوس نشود.
خدای متعال در آیه 53 سوره زمر در این رابطه فرموده است: «قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ؛ بگو اى بندگان من كه بر خويشتن زيادهروى روا داشته‌ايد از رحمت خدا نوميد مشويد در حقيقت خدا همه گناهان را میآمرزد كه او خود آمرزنده مهربان است» و نیز در آیه 186 سوره بقره در این رابطه فرموده است: «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِي وَلْيُؤْمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ؛ و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم و دعاى دعاكننده را به هنگامیكه مرا بخواند اجابت مىكنم پس [آنان] بايد فرمان مرا گردن نهند و به من ايمان آورند باشد كه راه يابند».
در مواردی دعاکننده خیال می‌کند برآورده شدن حاجت او به نفع او خواهد بود؛ در حالیکه برآورده شدن حاجت او به نفع سعادت و عاقبت به خیری او نیست؛ در چنین مواردی عدم استجابت دعا، لطف و عنایت الهی است.
خدای متعال در این رابطه در آیه 216 سوره بقره میفرماید: «كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تَكْرَهُواْ شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ وَعَسَى أَن تُحِبُّواْ شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَّكُمْ وَاللّهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ ؛ بر شما كارزار واجب شده است در حالى‌كه براى شما ناگوار است و بسا چيزى را خوش نمیداريد و آن براى شما خوب است و بسا چيزى را دوست میداريد و آن براى شما بد است و خدا میداند و شما نمیدانيد».
روایت شده رسول اکرم(ص) در سفری به شخصی برخوردند و میهمان او شدند، آن شخص به اندازه همتش از حضرت پذیرایی کرد، پیامبر(ص) هنگام رفتن به او فرمود: چنان‌چه خواسته‌ای از من داشته باشی، از خدا میخواهم تو را به خواسته‌ات برساند.عرض کرد: از خدا بخواهید شتری به من عنایت کند که اسباب و لوازم زندگیام را بر آن حمل کنم و چند گوسفند که از شیر آنها بهره‌مند شوم.پیامبر برایش دعا کرد که خدا آن‌چه می‌خواهد به او عطا کند، سپس رو به اصحاب کرد و فرمود: ای کاش همت این مرد بلند بود، از ما میخواست که خیر دنیا و آخرت را برای او بخواهیم.
