پیوست فرهنگی؛ نیاز مؤکد دستگاه‌های اجرایی کشور/نقش کلیدی جهاد دانشگاهی در تحقق پیوست فرهنگی
گروه هنر: رئیس کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه مقوله پیوست فرهنگی نیاز ضروری همه دستگاه‌های اجرایی در همه سطوح و مقولات است، گفت: جهاد دانشگاهی با وجود در اختیار داشتن نیروهای متعهد و متخصص، نقشی سازنده و کلیدی در تحقق این مهم خواهد داشت.
حسن بنیانیان در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه مقوله‌ای علمی و کاربردی «پیوست فرهنگی» نیازمند کارفرماست گفت: در روند امور و مناسبات فرهنگی که در مواردی همچون مدیریت، طرح، سیاست، لایحه و قانون تعریف می‌شود، باید از ظرفیت‌های علمی بهره‌گیری لازم به عمل آید و هدف از برگزاری این نشست با عوامل اجرایی سازمان جهاد دانشگاهی به ویژه در زمینه مباحث فرهنگی به این دلیل است که با معرفی مؤثر مؤلفه‌های مقوله‌ای به نام «پیوست فرهنگی» ابتدا اطلاعاتی در این زمینه به بدنه جهاد دانشگاهی منتقل شود و سپس از ظرفیت این نیروها برای ایجاد تشکل‌هایی در واحدهای دانشگاهی به منظور تحقق این مهم نهایت استفاده به عمل آید.
وی ادامه داد: خطاب ما مدیران اجرایی سازمان جهاد دانشگاهی است که باید پس از معرفی مباحث مربوط به «پیوست فرهنگی» مهارت تبیین و انتقال آن به دستگاه‌های تابعه جهاد دانشگاهی را نیز فراگیرند؛ در نخستین گام من میل دارم از یکی از وظایف و اهداف مهم جهاد دانشگاهی و فلسفه اصلی این نهاد مبارک در انقلاب اسلامی آغاز کنم و آن نیز اهتمام این سازمان در اسلامی کردن دانشگاه و محیط‌های آموزش عالی است؛ آیا اکنون پس از گذشت نزدیک به 4 دهه این موضوع محقق شده است و یا چند درصد تحقق این مهم را در فضاهای دانشگاهی شاهد بوده‌ایم؟ شاید در پاسخ به این پرسش دوستان پاسخی مشابه این مسئله داشته باشند که به برکت ایجاد جهاد دانشگاهی و در راستای اسلامی‌سازی دانشگاه‌ها، این سازمان توانسته است با تشکیل مثلاً نهادی قرآنی تا اندازه‌ای در این مسیر پیشرفت حاصل کند، آیا چنین شده است و ما توانسته‌ایم به واسطه تشکیل چنین نهادهایی در دل سازمان در جهت اسلامی سازی دانشگاه‌ها قدم برداریم؟ پاسخ روشن است و این را همه می‌دانند اما مشکل در کجاست؟ پاسخ به این پرسش همان مسئله‌ای است که ما از آن به فقدان پیوست فرهنگی یاد می‌کنیم و اینکه میان دستگاه‌های اجرایی سازمان جهاد دانشگاهی گسست فرهنگی وجود دارد که قادر به تأثیرگذاری متقابل بر روی یکدیگر نیستند.
بنیانیان تصریح کرد: بارها حتی شده است که با فرض تشکیل چنین جلساتی برای معاونان و مدیران سایر دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی چون موضوع فرهنگ به میان آمده است مثلاً فلان مدیر صنعتی، علمی و یا حتی بازرگانی گفته است که چرا ما را طرف صحبت خود قرار داده‌اید، این موضوع یک موضوع فرهنگی است که متوجه مدیران و معاونان فرهنگی و یا مثلاً واحدهای روابط عمومی و اطلاع‌رسانی است در حالی که در پاسخ به این ابهام دوستان باید گفت موضوع پیوست فرهنگی مربوط به همه بخش‌ها، طبقات و لایه‌های اجرایی یک سازمان و نهاد می‌شود و حتی اگر مدیر و یا مسئول در مورد سازمان و دستگاه اجرایی متبوعش خود را بی‌نیاز از کسب دانش پیرامون این مقولات می‌بیند به او توصیه می‌شود که حداقل برای بهبود شرایط زندگی خصوصی و خانوادگی و ارتباط مؤثر با اعضای خانواده‌اش مخاطب چنین مباحثی باشد.
رئیس کمیسیون فرهنگ شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه این نشست ذیل عنوان «مفهوم عینی تحقق مدیریت راهبردی پیشرفت در جامعه اسلامی» گفت: انقلاب اسلامی از بدو شکل‌گیری در ادامه روند تغییر و تحول در زیرساخت‌ها و بنیان‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی خود که منجر به تقویت باورها و ارتقای اخلاق و احیای احکام الهی می‌شود بر مفهوم دیگری نیز تأکید داشته است که در میانه این روند قرار دارد و آن موضوع توسعه عدالت در همه حوزه‌هاست که آن هم باید به پیشرفت مادی و ایجاد رفاه شود اما پرسش این است که آیا این اتفاق افتاده است؟ اگر در تحقق این مسائل ضعفی وجود دارد همگی آنها مصداقی از آن است که پیوست فرهنگی میان همه عوامل وجود نداشته است.
رئیس سابق حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی به ماده دوم برنامه 5 ساله اشاره و با مراجعه به سند مهندسی فرهنگی کشور گفت: در مبحث راهبردهای کلان عملیاتی دستگاه‌های اجرایی کشور در بعد فرهنگی، رسالت دانشگاه به عنوان مهد اصلی آموزش، بازنگری و اصلاح رفتار به منظور نیل به اهداف فرهنگی و همچنین اقدامات ملی یعنی واکنش آحاد مردم در برابر پیاده شدن این اقدامات از جمله مهمترین این مسائل عنوان شده است که میان این دو رکن نیز باید یک پیوست فرهنگی به وقوع بپیوندد؛ اساساً میان اجزای اجرایی هر مقوله‌ای در همه ابعاد نیز به پیوست فرهنگی و بررسی الزامات آن است؛ پدیده ناموفقی که طی سالها شاهد آن بوده این یعنی پرداخت مستقیم یارانه به سرپرست خانوار و یا احداث مسکن مهر از جمله مواردی است که در زمینه اجرایی و عملیاتی شدن آنها پیوست فرهنگی صورت نگرفته بود.
بنیانیان تأکید کرد: نخستین‌بار رهبر انقلاب اسلامی سال 86 موضوعی پیرامون پیوست فرهنگی را مطرح کردند اما از سوی هیچیک از دستگاه‌های اجرایی مورد توجه قرار نگرفت تا اینکه بعد از گذشت شش‌سال مجدد در سال 92 این موضوع از سوی معظم‌له مطرح شد تحت این عنوان که مسائل گوناگون کشور نیاز به یک حرکت اساسی در زمینه‌های مختلف دارد و آن التفات به لوازم فرهنگی مرتبط با آن است.
وی ادامه داد: گله‌مندی ایشان از عدم توجه مسئولان به این موضوع سال 96 به شکل دیگری پیرامون این موضوع مورد توجه قرار گرفت که البته این بار پس از ماجرای سند آموزشی و تربیتی موسوم به 20 ـ 30 بود که ایشان بیگانه بودن تصمیمات مدیران و مسئولان را با آرمان‌های اسلام و انقلاب و توجه به پیشینه تاریخ ملت ایران متذکر شده و گوشزد کردند.
رئیس کمیسیون فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: وقتی الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی را مطرح می‌کنیم باید به این نکته توجه داشته باشیم که در نظام سازی اسلامی به یک باره نمی‌توان همه امور را اسلامی کرد و همچون صنعت ماشین‌سازی که ابتدا باید در زمینه قطعه‌سازی به خودکفایی برسیم در این مسئله نیز باید از مسائل خرد و جزئی شروع کنیم؛ البته این مسئله‌ای که آن را عنوان می‌کنم به این معنی نیست که خدای ناکرده کلیت انقلاب زیرسؤال برده شود، کلیت نظام در همه ابعاد در حال پیشرفت و پیشری است اما همچنان هم تأکید دارم عقب‌افتادگی‌های مشهود در امور جاری نظام تنها به مقولات فرهنگی ناظر است.
بنیانیان گفت: اینکه امروز در زمینه پیاده‌سازی مبحث پیوست فرهنگی متوسل به جهاد دانشگاهی شدیم دلیل آن است که در ادامه راه نیاز به پرداخت علمی با استفاده از نیروهای کارآمد این سازمان داریم و شما معاونان و کارشناسان فرهنگی واحدهای مختلف جهاد دانشگاهی می‌توانید در پیاده‌سازی این مبحث و درک درست جامعه دانشگاهی که قطعاً در آینده مروجین آن در دل جامعه هستند ما را یاری نمایید.
وی به مؤلفه‌های موجود در مبحث «ذخیره راهبری فرهنگ» پرداخت و گفت: اعتقاد به خدا، باور و ضرورت دین، باور به نظام ولایت فقیه، علاقه به خدمت، روحیه علم‌طلبی از جمله موارد مورد طرح در این مبحث است و دانشگاه هم می‌توان مقوم این اصول باشد و هم موجب تضعیف شدن آنها که در رسالتی که به دوش دارد باید به اصلاح امور فرهنگی و ایجاد تسلسل میان تمامی مقولات بپردازد.
این مدرس دانشگاه با اشاره به ویژگی‌های مربوط به انقلاب اسلامی گفت: جهانی شدن مقوله‌ای اجتناب‌ناپذیر است اما در عین حال جهانی‌سازی انقلاب نیاز به عزم مسئولان دارد و امری ارادی است با این وجود مقولات همچون تهاجم فرهنگی و کاستی‌ها در امور داخلی را نیز پیش‌رو داریم.
وی ادامه داد: در مباحث علمی و تحقیقاتی در شرایط کنونی عدالتی را شاهد نیستیم که موجب می‌شود در مقطعی 75 درصد از دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف به فکر جلای وطن باشند همچنین به سبب وسعت و تخصصی بودن رشته‌های دانشگاهی ناگزیر از تفکیک آنها هستیم اما در عمل باید پیوستی میان آنها ایجاد شود و به این شکل نباشد که دانشجویی تنها در حوزه و به شکل تک‌ساحتی صاحب دانش و معلومات شود؛ امری که در روزگار خیلی قدیم شاهد آن بودیم و فردی در عین حالی که در حوزه‌های گوناگون علمی تبحر داشت شاهد بودیم که مثلاً به مقولات ادبی و فرهنگی نیز اشراف کافی داشته است.
بنیانیان به اهداف جامعه اسلامی همچون رشد اخلاق و معنویت، رشد و گسترش علم و فناوری، حفظ و بازسازی محیط زیست، استقرار قوانین و مبانی اسلامی، تولید ثروت، توسعه و تعمیق مشارکت مردم و ... اشاره کرد و گفت: در صورت به وجود آمدن یک پیوست فرهنگی میان همه این عناصر است که می‌توان امید به تحقق نسبی و کامل آنها داشت.
وی به بعد اقتصادی جامعه پرداخت و گفت: در این بعد از امور اجرایی نظام دومسئله همواره مورد نظر است یکی مصرف کالا و خدمات جامعه و دیگری تولید کالا یا خدمات در جامعه؛ متأسفانه به دلیل گسست فرهنگی موجود در این بخش و عدم ارتباط میان بنگاه‌های اقتصادی در چرخه تولید و اشتغال شاهد هستیم که در موارد بسیاری مصرف منابع موجود از سوی مردم در ازای خدماتی که باید داشته باشد و اصطلاحاً آورده‌ای باید برای نظام داشته باشند بسیار زیاد است و حجم بالایی از امور اقتصادی مملکت به دلیل منفعت‌طلبی و سود شخصی در قالب امور واسطه‌گری و دلالی که هیچ کمکی به بهبود شرایط اقتصادی نمی‌کند معطوف شده است.
این مدرس دانشگاه حلقه پیوست فرهنگی را با اجزای تشکیل‌دهنده آن معرفی کرد و گفت: قانون‌سازی، الگوسازی، تولید ادبیات، گفتمان‌سازی، نیروسازی و در نهایت تشکل سازی از جمله اجزای این حلقه است که جهاد دانشگاهی به عنوان سازمانی کارآمد و دانش‌محور می تواند در زمینه تأمین نیرو و تشکیل تشکل‌های علمی روند رو به پیشرفت این مبحث را مدیریت نماید.
وی ادامه داد: در این فرایند ما به چهار گروه نیازمندیم که متشکل از مدرس پیوست‌نگاری فرهنگی، مدیر تیم پیوست‌نگاری فرهنگی، ناظر صاحبنظر و ارزیاب و کارشناس فرهنگی عضو تیم است که باید ما را در جهت حصول نتایج مورد نظر در تحقق پیوست فرهنگی یاری نماید که خوشبختانه جهاد دانشگاهی در تأمین این نیروها غنی است.
بنیانیان در جای دیگر از سخنان خود به مفهوم جامع‌نگری به عنوان یکی از ملزومات تحقق پیوست فرهنگی اشاره کرد و گفت: در نظام خانواده باید نسبت به عوامل داخلی جو خانواده دقت لازم را داشته باشیم و نسبت به عوامل تنش‌زا حساسیت وافری به خرج دهیم چرا که در غیراینصورت هر یک از افراد که در یکی از عرصه‌های اجتماعی نقش ایفا می کنند متأثر از لطمات روحی خانواده و یا تقویت روحیه که خانواده موجب آن شده است می‌توانند نقش خود را به شکلی ضعیف و یا قوی در جامعه ایفا کنند و جامعه را براساس تألمات روحی و یا تقویت بنیه ها که منشأ آن خانواده است مدیریت نمایند.
وی در ادامه این نشست به تعریف فرهنگ که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت گرفته است پرداخت و گفت: نظام‌واره‌ای از باورها، مفروضات اساسی، ارزش‌ها، آداب و الگوهای رفتاری ریشه دار، نمادها و مصنوعات که در راستای مناسبات جامعه شکل می‌گیرد به عنوان فرهنگ معرفی شده است.
بنیانیان در پایان گفت: براساس این تعریف بخشی از تغییرات فرهنگی در جامعه آگاهانه و برخی دیگر ناخودآگاه است و مشوق‌هایی در این تغییر رفتار فرهنگی جامعه دخیل است هرچند که اگر مقوله پیوست فرهنگی در جامعه به درستی پیاده شود می‌توان جلوی بسیاری از ناهنجاری‌ها را گرفت و جامعه را به سمت تعالی و تکامل رهنمون شد.
