شیوه مطلوب مهار رشد نقدینگی چیست

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی، دهم بهمن‌ماه سال جاری در دیدار حدود هزار نفر از فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان، بر کاهش رشد نقدینگی در کشور و صیانت از حقوق شرکت‌ها و بنگاه‌های کوچک تأکید کردند.

حسین درودیان، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با ایکنا، درباره تأکید مقام معظم رهبری بر کاهش رشد نقدینگی گفت: مسئله اصلی و مهم که همیشه گریبان اقتصاد ایران را گرفته، تورم بوده و خیلی این موضوع از رشد نقدینگی تأثیر نگرفته است. در بررسی‌ها متوجه خواهیم شد که در سال‌های گذشته اقدامات خوبی برای کاهش رشد نقدینگی صورت پذیرفته، ولی تورم مهار نشده و لذا تا زمان وجود تورم، کاهش نرخ رشد نقدینگی هم برای اقتصاد دردناک است و عملاً غیر ممکن خواهد بود.

کاهش رشد نقدینگی کمتر از تورم دردناک است

وی افزود: امروزه به خاطر تورم 40درصدی نمی‌توان کمتر از این رقم مصارف پول را شاهد باشیم. حتی اگر رشد نقدینگی را کمتر از این میزان کاهش دهیم، آسیب‌هایی را به دنبال دارد. پس علت اصلی اینکه رشد نقدینگی بیش از این نمی‌تواند، کاهش پیدا کند، این است که نرخ تورم از محل نقدینگی تغذیه نمی‌شود.

کارشناس اقتصادی با اشاره به نقش کاهش قیمت دلار در کاهش رشد نقدینگی اظهار کرد: اگر بتوان قیمت دلار را در قالب تک‌نرخی بودن تثبیت کرد، قطعاً می‌توان یکی از عوامل تاریخی افزایش رشد نقدینگی را برطرف کرد، ولی مسئله این است در شرایط ارزی کشور تثبیت قیمت ارز یک کار غیرممکن است، چون این اقدام منابع ارزی قابل توجهی را لازم دارد و هم اینکه اقدام نامطلوبی است، زیرا ارز ارزان اختلالاتی را در نظام تولید و نظام واردات و صادرات به وجود خواهد آورد و لذا راه تثبیت قیمت ارز در شرایط کنونی برای کاهش رشد نقدینگی یک راهکار معقولی نیست.

درودیان درباره تأثیری که اصلاح نظام بانکی به‌ویژه ادغام مؤسسات مالی می‌توانند بر روی کاهش نرخ رشد نقدینگی داشته باشند، اظهار کرد: اینکه فکر کنیم ادغام مؤسسات مالی می‌تواند تأثیری در کاهش نرخ رشد نقدینگی داشته باشد، تفکر اشتباهی است و باید گفت که تأثیری در این باره نخواهد داشت. به عبارت بهتر ادغام این مؤسسات مشکلی را حل نمی‌کند و فقط مشکلی را از یک قالبی به قالب دیگر منتقل می‌‎کند.

وی اضافه کرد: وقتی از کاهش رشد نقدینگی سخن گفته می‌شود در اصل انبساط ترازنامه نظام بانکی مد نظر است و اینکه بانک مرکزی ترازنامه بانک‌ها را کنترل می‌کند، به خاطر این است که می‌خواهد عدد نرخ رشد نقدینگی را کاهش دهد. تسهیلاتی که بانک‌ها تخصیص می‌دهند، مترادف با رشد نقدینگی است به ویژه تسهیلاتی که بازگشت داده نمی‌شوند و به منزله رشد نقدینگی به شمار می‌رود.

نقش تسهیلات غیر قابل بازگشت در افزایش نقدینگی

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: البته تسهیلات پرداختی به ویژه تسهیلاتی که بازپرداخت نمی‌شوند، خیلی تابع منطق اقتصادی نیستند و بیشتر تابع روابط سیاسی و بانکی هستند. این افراد منابع بانکی را در درجه اول به خود اختصاص می‌دهند و به راحتی تسهیلات را تسویه نمی‌کنند، چون دسترسی خوبی دارند و نرخ تسهیلاتی را هم که دریافت کرده‌اند، اندک است. اگر می‌خواهیم نظام بانکی با هدف کاهش رشد نقدینگی اصلاح شود، باید در درجه اول مدیریت دسترسی به اعتبارات بانکی را اصلاح کنیم.

درودیان در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود درباره اصلاح زنجیره تأمین مالی و ارتباط آن با کاهش نرخ رشد نقدینگی در کشور گفت: هنوز بحث تأمین مالی زنجیره‌ای ابعاد گسترده‌ای در اقتصاد ایران پیدا نکرده، ولی اگر از گستردگی کافی برخوردار بود و پولی که در درون این زنجیره خلق می‌‎شد در مسیر درست مورد استفاده قرار می‌گرفت، خیلی سریع پول خلق‌شده محو می‌شد و تأثیری در رشد نقدینگی نمی‌گذاشت.

وی اظهار کرد: مشکل اصلی ما تورم است و باید تورم مهار شود تا به تبع آن نقدینگی هم کاهش یابد و از سوی دیگر باید تسهیلات پرداختی را رصد و کنترل کرد. همچنین باید مد نظر داشت، هر چقدر سیاست‌های انقباضی به کار گرفته شوند، اوراقی که در قالب زنجیره تأمین مالی منتشر می‌‎شوند، منجر به این می‌شوند که نرخ‌های سود و بهره در اقتصاد تحت فشار بیشتری قرار گیرند و این رویه به بخش واقعی اقتصاد آسیب وارد می‌کند.

گفت‌وگو از سعید امینی