قرآن؛ کتاب جامع تعالی

خدای متعال در کتاب انسان‌ساز و متعالی قرآن کریم از هیچ دستور تربیتی در راستای تکامل و به تعالی رسیدن انسان فروگذار نکرده و می‌توان با تمسک به این معجزه جاویدان رسول مکرم اسلام(ص)، راه سعادت را پیمود.

یکی از تأکیدات تربیتی دین مبین اسلام که بسیار مورد توجه قرار دارد، عفو و گذشت است. این مسئله به قدری مهم بوده که خدای متعال یکی از موارد گذشت و بخشش خود را منوط به عفو بنده بر دیگران عنوان کرده است.

در آیه ۲۲ از سوره مبارکه نور می‌خوانیم: «وَلَا يَأْتَلِ أُولُو الْفَضْلِ مِنْكُمْ وَالسَّعَةِ أَنْ يُؤْتُوا أُولِي الْقُرْبَى وَالْمَسَاكِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلْيَعْفُوا وَلْيَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ»؛ «و سرمايه‏ داران و فراخ‏دولتان شما نبايد از دادن [مال] به خويشاوندان و تهيدستان و مهاجران راه خدا دريغ ورزند و بايد عفو كنند و گذشت نمايند مگر دوست نداريد كه خدا بر شما ببخشايد و خدا آمرزنده مهربان است».

در تفاوت معنایی «عفو» و «صفح» گفته شده صفح، یک مرتبه برتر از عفو است، در عفو، شماتت و مذمّت زبانی نفی نشده اما در صفح، علاوه بر بخشش خطا، به خطاکار روی خوش نشان داده می‌شود و در واقع، خطای او فراموش می‌شود و هیچ نوع شماتتی نسبت به او انجام نمی‌شود. پس معنای صفح یعنی روی خوش نشان دادن به خطاکار، یعنی علاوه بر این که او را عفو کردم، به او روی خوش هم نشان دادم.

در پيمودن مراحل كمال، بلند همّت باشيد وبه حداقل اكتفا نكنيد. ابتدا كلمه‌ «عفو» آمده، در مرحله‌ى بالاتر «صفح» آمده است. «وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا».

هدف از عفو و گذشت ديگران، كسب مغفرت خدا باشد، نه چيز ديگر. «أَلا تُحِبُّونَ أَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ».

با توجه به دستورات تربیتی این آیه شریفه كسى كه ديگران را ببخشد، به بخشش الهى نزديكتر است باید تلاش کنیم تا با دلی فراخ و پرگذشت گام در مسیر الهی شدن بگذاریم.

یادداشت از سعیده مصطفوی

انتهای پیام