مطالبی که برای امت مسلمان سودمند است

به گزارش ایکنا از خوزستان، متن زیر نگاهی به کتب تالیف شده از سوی علامه مرحوم شیخ شوشتری است که درباره ائمه اطهار(ع) واحادیث حضرات معصوم تدوین شده است.

کتاب مواعظ

نام «مواعظ» یا «مقتل» عنوانی است که از فحوای این مجموعه بدست می‌آید، حضرت علامه شيخ محمدتقی شوشتری در هفت جزوه به صورت مجالس متعدد مطالبی را در مواعظ و مقتل و ذکر تاریخ اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السّلام گرد آورده‌اند.

این کتاب به زبان فارسی و مجموعه‌ای است از پندها و اندرزهای مرحوم علامه شیخ محمدتقی شيخ شوشتری که به کوشش بهراد جعفری تاکنون چند بار به چاپ رسیده است. مرحوم محمدعلی شيخ فرزند علامه در بخشی از مقدمه كتاب آورده كه از روزی که بشر رویدادها را تجربه کرد، حتی در مراحل بسیار ابتدایی بر آن شد تا از نتایج آزموده‌های مفید خود در موارد همگون بهره گیرد و به اعمالي دست یازد که آن نتایج سودمند را به سرانجام برسانند و از ارتکاب اعمالی که نتایج سودمندی در پی ندارد رخ برتابد، البته تجربه‌هایی مدنظر است که در زمان‌ها و مکان‌های مختلف به دست آمده باشند، گاهی چنین نتایج در نزد اقوامی به جایی می‌رسد که حکم قطعی و لازم‌الاتّباع پیدا می‌کنند به گونه‌ای که اگر در پیروی از آنها کوتاهی شود، زیان و خسران در پی خواهد داشت... .

كتاب قضاء اميرالمؤمنين(ع)

اين كتاب اولين اثر علامه شيخ شوشتری می‌باشد و در مورد آن فرموده‌اند آن را در سن 27 سالگی نوشتم و برای چاپ آن ناشر از من طلب هفت فلس نمود كه از عهده مبلغ بر نمی‌آمدم. سپس آن را نزد ناشر ديگری بردم. وی به مدت دو روز كتاب را از من گرفت تا آن را بررسی كند. بعد از مدت مقرر كه برای نتيجه نزد او رفتم آن چنان جذب مطالعه شده بود، كه بدون هيچ گونه هزينه‌ای چاپ آن را برعهده گرفت.

مرحوم علامه می‌فرمود يك نسخه از كتاب قضاء اميرالمؤمنين(ع) را به عنوان هديه برای پدرم به شوشتر فرستادم. بعدها كه ايشان را در شوشتر ملاقات كردم، به من فرموند: «مطالبی را در اين كتاب نوشته‌ای كه برای من تازگی دارد.»

علامه شيخ شوشتري در مورد چاپ اين كتاب فرموده بودند: «نسخه چاپ شده اين كتاب را به بيروت بردند و تا پانزده چاپ آن را خودم ديدم تا اينكه ناشر آن فوت شد!»

اين كتاب برای اولين‌بار در سال ۱۳۶۹ قمری در نجف چاپ و توسط دانشمندان و مترجمان مختلفی همچون آقای دكتر محمدعلی شيخ (فرزند علامه) به فارسی ترجمه شده است.

کتاب قضاء اميرالمؤمنين(ع) دارای 55 فصل و بدون شك بهترين كتابی است كه در اين زمينه تدوين گرديده و در فاصله سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۴۰۰ چهارده بار يا بيشتر در نجف و بيروت تجديد چاپ گرديده است.

کتاب الأخَبار الدَّخِیلَه

اين كتاب يكی ديگر از تاليفات علامه شيخ محمدتقی شوشتری است كه در خصوص خبرهای ساختگی و تحريف شده بحث می‌كند و در چهار جلد به چاپ رسيده است. درسال ۱۳۶۲ شمسي به عنوان كتاب برگزيده سال انتخاب شد. شالوده اين اثر تحقيقی و انتقادی زمانی ريخته شد كه مرحوم علامه شيخ به نوشتن كتاب «النجعه فی‌شرح اللمعه» مشغول بودند.

این کتاب دارای سه باب است؛ احادیث تحریف شده، احادیث مجعوله و احاديث مرتبط با دعاهای تحریف شده و یا مجعوله.

تألیف مجلّد اول این کتاب در سال 1369 قمري به پایان رسید و از سال 1390 تا 1396 قمري مجلد دوم و از آن سال تا 1401قمري مجلد سوم آن در دست گردآوری و تدوین بوده و مجلد چهارم آن که پس از سال 1401 تدوین شد.

علامه درباره تاليف اين كتاب فرموده‌اند:

«مشغول شدم به نوشتن النجعه فی شرح اللمعه که در آن اخبار را از روی خود اصل کتب اربعه و غیر کتب اربعه نقل کردم، در حین کار با اشکالات و ناهماهنگی‌هایی در کتاب‌های وسائل، من لایحضره الفقیه تهذیب و استبصار، رو به رو شدم که مرا به تألیف کتاب الاخبار الدخیله وا داشت.... ».

این کتاب از طرف وزارت ارشاد به عنوان کتاب سال برگزیده شد و 20 سکه‌ بهار آزادی از طرف آن وزارتخانه برای مرحوم علامه به عنوان هدیه فرستاده شد كه ایشان همه آن سکه‌ها را به جبهه‌های جنگ اهدا نمودند.

الاوایل

الاوایل» اثر علامه شيخ محمدتقی شوشتری است. آن را در باره اولین‌ها در امور مختلف، با استفاده از احادیث اهل بیت(ع) و اخبار و تاریخ، به زبان عربی نوشته است. کتاب در یک جلد به چاپ رسیده است و شامل مطالب گوناگونی است که در آنها به نوعی کلمه اول به کار رفته است. شامل ۲۰ فصل درباره موضوعات متنوع می‌باشد؛ قرآن کریم، تاریخ پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع)، تاریخ پیامبران، خلیفگان، فرمانروایان و حاکمان، خبرهای قاضیان، جنگ‌ها، غزوه‌ها و کشورگشایی‌ها، شهرها و سرزمین‌ها، ساخت و ساز، ادبیات و علوم، احکام شرعی، داستان‌های هجرت و مهاجران و انصار، داستان‌های زنان، هنرهای زیبا، خوی‌ها و رفتارها، فرقه‌ها، کیش‌ها، آیین‌ها، نحله‌ها و انساب، صنعت و کشاورزی، ضرب‌المثل‌ها، طبیعت، دارایی‌ و داد و دهش، اسبان و دیگر چهارپایان، سیاست‌ورزی و وزیران.

نمونه‌هایی از کتاب الاوائل

اولین کسی که جانش را با خداوند معامله کرد علی بن ابیطالب(ع) بود.

اولین زنی که با رسول خدا بعیت کرد فاطمه بنت اسد بود.

اولین درختی که بر روی زمین رویید درخت نخل بود.

اولین کسی که از سگ برای نگهبانی استفاده نمود حضرت نوح(ع) بود.

 اولین شهری که بعد از طوفان نوح بر روی زمین بنا گردید، شوش و شوشتر بود.

اولین کسی که به حضرت ابراهیم ایمان آورد، زنش ساره بود.

 اولین چیزی که در  روز قیامت در ترازوی عمل انسان نهاده می‌شود، خوش‌خلقی می‌باشد.

الاربعون حدیثاً

علامه شيخ محمدتقی شيخ شوشتری اين كتاب را با محوريت حديث تاليف كرده است. این کتاب شامل متن و شرح چهل حدیث است در چهار موضوع؛ حدیث 1 تا 10 در معجزات أئمّه معصومین(ع)، حدیث 11 تا 20 در فضائل ایشان، حدیث 21 تا 30 در نکوهش دشمنان ایشان و حدیث 31 تا 40 در مسائل فقهی متفرّقه.

در تألیف این کتاب كه در سال 1369 قمري به پایان رسیده است، مولّف، سه کتاب شرح چهل حدیث داشته که در سال 1363 نگارش اولی آنها به پایان رسیده است. سپس نظر ایشان بر این قرار گرفته که منتخبی از آن سه کتاب را به صورت یک کتاب تحریر و از بقیه صرف‌نظر کنند. کتاب اربعین چاپ شده، همان تحریر و انتخاب نهایی است.

اين كتاب شامل بخشهايی از جمله مقدمه، حول روايت چهل حديث و بخشهايي در قالب احاديثی از جمله اخباری درباره علائم ظهور، اخباری درباره نواب اربعه، نزول «هل اتی»، اختلاف بين علی و عثمان، نماز روز جمعه، اخباری درباره امام مهدی(عج)، قصه ابوذر، نماز حضرت فاطمه زهرا(س) است كه علامه شيخ شوشتری به آنها پرداخت.

هر كدام از احاديث اين كتاب اشارتی به حوادث تاريخی دارد كه از جايگاه مهمی برخوردار هستند.

النُّجعَةُ فی شَرحِ اللُّمعَةِ

اين كتاب شرحی است، استدلالی و بسيار دقيق بر لمعه شهيد اول با توجه به شرح لمعه شهید ثانی و نقد آن. مؤلّف، كتاب را در ۳۰ سالگی شروع و در سال ۱۳۵۴ قمري در شوشتر تمام كرده است. اين كتاب گرچه شرح است و نه كتابی مستقّل؛ ولی از شرح‌هايی است كه بر متن مزیّت دارد، يا دست كم با آن برابری می‌‌کند.

علامه شوشتری انگيزه خود را از اين تاليف، اين گونه بيان می‌كند: شهيد ثانی درشرح خود بر لمعه مطالبی را نقل كرده است؛ اما نگفته است كه اين مطلب در كجا و در چه كتابی است و آيا درست است يا نه؟ اينها هيچ معلوم نبود. از اين رو، با در نظر گرفتن مطالب شرح سابق و مراجعه به مأخذ وسائل‌الشيعة (مانند كافی، تهذيب، فقيه، استبصار و كتب ديگر)، تصميم گرفتم برلمعه شرح بنويسم و چون كتاب «وافی» فقط احاديث كتب اربعه را نقل كرده است؛ اما وسائل به كتب اربعه اكتفا نكرده است ولی معين نمی‌كند كه مثلاً فلان حديث در چه بابی است، به همين دليل به نوشتن النُّجعه درشرح لُمعه مشغول شدم كه در آن خبر را از خود كتب اربعه و منابع ديگر حديثی نقل كردم. سپس شماره باب را و اينكه مثلاً اين حديث در باب طهارت است و يا زكات و يا... و نيز در چه كتابی است و حديث چندم آن است و چه كسی آن را نقل كرده است، همه اين مسائل را مشخص كردم. به طوری كه تقريباً روش تازه‌ای را در فقه ارائه داده‌ام.

البدائع

این کتاب مانند کشکول شیخ بهایی و شیخ یوسف بحرانی و سید علی میبُدی دارای مطالب منثور و منظوم گوناگون مفید است که مؤلّف در طول سالیان دراز آنها را یادداشت و تدوین کرده است. مجموعه‌ای است از شگفتی‌ها و مشتمل بر داستان‌های عجیب و غریب تاریخی برای عبرت، و هم چنین متشمل است بر نکته‌های لطیف ادبی. البته مرحوم علامه(ره) در لابه‌لای این مطالب، حکایت‌هایی را نیز ذکر نموده اند که موجب نشاندن لبخند بر چهره‌ها و ایجاد مسرت در قلب‌ها می‌گردد.

نمونه‌هایی از کتاب البدائع

شخصی به صاحب‌خانه گفت این چوب‌های خانه‌ات را درست کن، خیلی سر و صدا می‌کنند. صاحب‌خانه جواب داد: اصلان نگران مباش، این چوب‌ها همه در حال تسبیح خداوند می‌باشند. آن شخص گفت می‌ترسم در حال تسبیح، خشوع الهی بر آن‌ها غلبه کرده و همگی به سجده روند!

شخصی را در صحرایی دیدند که به دنبال چیزی می‌گردد. دیگری به او گفت: به دنبال چه می‌گردی؟ آن شخص در جواب گفت: چیزی را در این بیابان پنهان کرده‌ام، ولی هر چه جست و جو می‌کنم آن را نمی‌یابم. آن فرد به او گفت: چرا علامتی برای خودت قرار ندادی که به راحتی بتوانی آن را پیدا کنی؟ آن شخص جواب داد: علامتی را قرار دادم و آن علامت قطعه ابری بود که بر بالای سر من بود ولی هم اکنون می‌بینم که آن ابر نیست!

آياتٌ بَیِّنات فی حَقِّیَّةِ بَعضِ المَناماتِ

علامه شیخ شوشتری اين كتاب را پيرامون خواب و رويا در 26 فصل و در سال ۱۳۹۳ هجری قمری نوشته است.

خواب‌هايی كه در قرآن ياد شده، خواب‌هايی كه مربوط به پيامبران گذشته است، خواب‌های مربوط به پيامبر اسلام(ص)، خواب‌های مربوط به امير مؤمنان(ع)، خوابهاي مربوط به حضرت فاطمه(س)، خواب‌های مربوط به امام حسن(ع)، خواب‌های مربوط به سيد‌الشهداء(ع)، خوابهای مربوط به امام سجاد(ع)، خواب‌های مربوط به امام باقر(ع)، خواب‌های مربوط به امام صادق(ع)، خواب‌های مربوط به امام كاظم(ع)، خوابهاي مربوط به امام رضا(ع)، خواب‌های مربوط به امام جواد(ع)، خوابهاي مربوط به امام هادی(ع)، خواب‌های مربوط به امام حسن عسكری(ع)، خواب‌های مربوط به حضرت ولی‌عصر(عج)، خواب‌های مربوط به قرآن مجيد، خواب‌های مربوط به دانشمندان، خواب‌های مربوط به شعرا، خواب‌های مربوط به خلفا و سلاطين، خواب‌هايی كه اعلام مرگ اشخاص بوده است، خواب‌های مربوط به مرگ فرزند، خواب‌هايی كه تعبير آن در خود آن خواب‌ها بوده است، خوابی‌هايی مشتمل بر هزليات، خواب‌های دروغ و خواب‌های متفرقه 26 فصل اين كتاب را در برمي‌گيرد.

گردآوری: تحریریه ایکنا خوزستان

انتهای پیام