نگاهی به خطّ نسخ ریحانی با تکیه بر قرآن شیخ صفی‌الدّین اردبیلی
گروه فرهنگی - مطالعهٔ خط نسخ ریحانی در قرآن شیخ‌صفی نشان می‌دهد که اساس و پایهٔ کتابتْ خطّ ریحان بوده که با ظرافتی خاص با حروف و عناصر خطّ نسخ آمیخته شده و «خط نسخ ریحانی» را پدید آورده است.
به گزارش ایکنا از اصفهان، در مقاله‌ای به قلم صابر صفایی، به بررسی خطّ نسخ ریحانی با تکیه بر قرآن مجموعه شیخ صفی‌الدّین اردبیلی پرداخته شده است.
این مقاله ضمن تجزیه و تحلیل خطّ «نسخ ریحانی» با تکیه بر قرآن موجود در مجموعهٔ شیخ صفی‌الدّین اردبیلی به مطالعهٔ عوامل شکل‌گیری و افول این خط می‌پردازد. این خط، که در منابع مختلف، به‌اشتباه با عناوین خطّ نسخ، محقّق، ریحان و ثلث معرفی شده است، همانند خطوط توقیع، رقاع، تعلیق، نستعلیق از ترکیب و تلفیق دو خط مختلف ایجاد شده است. مطالعهٔ این خط در قرآن شیخ‌صفی نشان می‌دهد که اساس و پایهٔ کتابتْ خطّ ریحان است که با ظرافتی خاص با حروف و عناصر خطّ نسخ آمیخته شده و «خط نسخ ریحانی» را پدید آورده است. در این مصحف، تقریباً نیمی از حروف الفباء و اِعراب و اِعجام بر طبق قواعد و اصول خط نسخ نوشته شده و بقیه به «خط ریحانی» هستند. همچنین پدید آمدن خط «نسخ ریحانی» معلول عواملی چندگانه بوده است ازجمله: تصرف و ذوق‌ورزی کاتبان آشنا با اقلام مختلف، اقتضای تندنویسی و فشرده‌نویسی قلم ریحان در کتابت قرآن، ایجاد تنوع و زیبایی در کتابت قرآن. دلایل معرفی نشدن و عدم رواج خطّ نسخ ریحانی را نیز می‌توان در نیاز به دقت و صرف زمان زیاد در کتابت با این خطّ و همچنین شباهت بسیار میان خطوط مرسوم آن‌دوره دانست. همچنین به‌سبب کم‌توجهی محققان به ویژگی‌های خاص و متمایز این خط در مقایسه با دیگر اقلام این خط کمتر به‌عنوان خطی مستقل مطرح شده است. این تحقیق به‌روش تحلیلی – توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و رجوع به آثار تصویری صورت گرفته است.
نتایج تحقیق نشان می‌دهد: مطالعۀ این خط در قرآن شیخ صفی نشان می‌دهد که اساس و پایۀ کتابت، خط ریحان است که با ظرافتی خاص با حروف و عناصر خط نسخ آمیخته شده و «خط نسخ ریحانی» را پدید آورده است. در این مصحف تقریبا نیمی از حروف الفبا و اعراب و اعجام بر طبق قواعد و اصول خط نسخ نوشته شده و بقیه به «خط ریحانی» هستند. همچنین پدید آمدن خط «نسخ ریحانی» معلول عواملی چندگانه بوده است از جمله: تصرف و ذوق ورزی کاتبان آشنا با اقلام مختلف، اقتضای تندنویسی و فشرده نویسی قلم ریحان در کتابت قرآن، ایجاد تنوع و زیبایی در کتابت قرآن. دلایل معرفی نشدن و عدم رواج خط نسخ ریحانی را نیز می‌توان در نیاز به دقت و صرف زمان زیاد در کتابت با این خط و همچنین شباهت بسیار میان خطوط مرسوم آن دوره دانست. همچنین به سبب کم توجهی محققان به ویژگی‌های خاص و متمایز این خط در مقایسه با دیگر اقلام این خط کمتر به عنوان خطی مستقل مطرح شده است.
انتهای پیام
