رد ادعای موسویان درباره تأیید طرح بانکداری اسلامی از سوی آیت‌الله مکارم شیرازی + سند
گروه اقتصاد ــ پس از گفت‌وگوی حجت‌الاسلام و المسلمین موسویان، عضو شورای فقهی بانک مرکزی با ایکنا و بیان نکته‌ای مبنی بر تأیید طرح بانکداری اسلامی از سوی آیت‌الله العظمی مکارم‌شیرازی، این مرجع تقلید شیعیان ادعای مذکور را تکذیب کرد.
به گزارش ایکنا، طرح بانکداری جمهوری اسلامی ایران، موسوم به «طرح بانکداری اسلامی» چند سالی است که در مجلس شورای اسلامی آماده شده و اکنون با انجام تغییراتی، مراحل پایانی خود را طی می‌کند. این طرح بنا بود تا پایان مجلس نهم به تصویب نهایی رسیده و برای اجرا به شبکه بانکی کشور ابلاغ شود اما همچنان موانع بسیاری بر سر راه تصویب آن وجود دارد. روز گذشته 25 آذرماه نیز نمایندگان مجلس برای تغییر دستور جلسه علنی جهت بررسی طرح بانکداری جمهوری اسلامی ایران اسلامی، موافقت کردند.
اما نکته مهم درباره این طرح این است که مخالفان پر و پا قرصی، چه در میان اقتصاددانان و چه حوزویان دارد؛ به گونه‌ای که بارها نسبت به تصویب این طرح هشدارهای شدیدی داده‌اند. نمونه بارز آن مخالفت شدیداللحن آیت‌الله نوری‌همدانی، از مراجع تقلید قم است که در روزهای اخیر در درس خارج فقه خود در شهر قم، به صراحت با تصویب طرح موسوم به بانکداری اسلامی مخالفت کردند چراکه معتقدند این طرح باعث رسمیت بخشیدن به رباخواری در نظام بانکی کشور می‌شود.
آیت‌الله نوری‌همدانی درباره این طرح که در مجلس آماده شده می‌گوید: طرحی در مجلس وجود دارد که به رباخواری به عنوان قرض رسمیت می‌بخشد. اخيراً عده‌ای ازاساتيد محترم كه در اقتصاد كار كردند در نامه‌ای به ما اين موضوع را متذكر شدند. پول گرفتن برای تأخیر در ادای دین رباخواری است و ربا از گناهان بزرگ محسوب می‌شود که قرآن کریم بارها درباره آن هشدار داده است.
آیت‌الله نوری همدانی بیان می‌کند: متأسفانه روند بانک‌ها اصلاح نشده است؛ در بعضي از بانک‌ها پولی که به عنوان قرض می‌دهند در ابتدا سودی برمی‌دارند که رباست و در ادامه تأخیر در ادای دین را به صورت روزشمار حساب می‌کنند و ربا چندبرابر می‌شود، حال می‌خواهند این موضوع را رسمیت ببخشند»
حتی آیت‌الله علویگرگانی، از دیگر مراجع تقلید مطرح شیعیان در روزهای اخیر بر لزوم تأیید طرح بانکداری اسلامی توسط رهبر انقلاب تأکید کرده و یادآور می‌شود: «طرح جدید بانکداری که در مجلس درحال تصویب است باید به نظر رهبر انقلاب و بعضی از کارشناسان خبره در بحث اقتصاد و فقه برسد تا مشکلات دینی و علمی آن حل شود.»
آیت الله علوی گرگانی بیان می‌کند: طرح جدید بانکداری باید به نظر رهبر انقلاب و بعضی از کارشناسان خبره در بحث اقتصاد و فقه برسد. این راه حلی که بانک‌ها در پیش گرفته‌اند و مشغول بنگاه‌داری شدند، مشکلات زیادی برای کشور و کارخانجات تولیدی ایجاد کرده است. الان یکی از مشکلات بحث رباست؛ تا مراجع می‌گویند ربا ایراد دارد، می‌گویند شورای فقهی اجازه داده، اما کدام فقیه؟ آیا فقیه این حرف را می‌زند که بگوید ربا ایرادی ندارد. باید بر قوانین جدید، فقیه جامع الشرایط با نظارت رهبری معین شود تا از هر لحاظ مشکلی نداشته باشد. گرفتن کلمه ربا در عقود، ولی انجام کارهایی که در حقیقت همان رباست، نوعی شیطنت در قراردادهای بانکی است؛ باید مواظب بود جلوی این مسائل که به نام اسلام در حال انجام است، گرفته شود.
وی معتقد است: اگر کسی عمداً از پرداخت وام خود ممانعت کند در نظر گرفتن جریمه توسط دولت و یا نهادهای نظارتی اشکال ندارد؛ اما تعیین جریمه دیرکرد برای هر وام گیرنده‌ای که بخاطر مشکلات متعدد اقتصادی توان پرداخت ندارد و سپس تغییر دادن اسم آن به اسم تعزیر حکومتی دردی را دوا نمی کند و همان حکم حرمت پا برجاست»
همچنین در پاسخ به سخنان آیت‌الله نوری‌همدانی، حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، عضو شورای فقهی بانک مرکزی و از طراحان طرح بانکداری اسلامی در مجلس قبل، در نامه‌ای خطاب به این مرجع تقلید، اعلام می‌کند: «اطمینان می‌دهم که طرح مجلس کاملاً منطبق بر آراء فقه امامیه و نظرات مراجع معظم تقلید تدوین شده و با منع پرداخت هرگونه جریمه به بانک، شبهه ربا را اساساً از میان برده است».
وی خطاب به این مرجع تقلید مینویسد: «این طرح، محصول تلاش گسترده جمع کثیری از اساتید اقتصاددان حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها برای اصلاح نظام بانکی و رفع دغدغه همیشگی مقام معظم رهبری، حضرت مستطابعالی و سایر مراجع عظام تقلید در خصوص نظام بانکی کشور می‌باشد و در صورت توقف یا عدم تصویب آن، ارائه طرح جایگزین – که یقیناً به قوت و جامعیت این طرح نخواهد بود - سال‌ها به طول خواهد انجامید؛ کما این که تدوین این طرح بالغ بر پنج سال زمان برده است. مسکوت ماندن طرح مجلس، به معنی تجویز رفتار نادرست بانک‌ها و استمرار وضعیت موجود در سال‌های آینده است که مآلاً باعث تشویق بانک‌های خاطی و افزایش بیکاری و فقر در جامعه خواهدشد و این امر، قطعاً مقصود و مرضی حضرت عالی نبوده است»
مصباحی‌مقدم همچنین در سخنانی کنایه‌وار با اشاره به تلاش برخی برای عدم تصویب این طرح نوشته است: «احتمال می‌دهم در نامه ای که محضر حضرت عالی تقدیم کرده‌اند، به این نکات کاملاً برجسته و مهم طرح مجلس و عواقب وحشتناک استمرار وضع موجود که در صورت مسکوت ماندن یا عدم تصویب آن رخ خواهد داد، اشاره‌ای نشده باشد».
این نامه‌نگاری منجر به اعتراض برخی از مخالفان طرح بانکداری اسلامی شد تا اینکه روز گذشته اعضای کمیته پولی و مالی حوزه علمیه قم در واکنش به نامه مصباحی‌مقدم خطاب به آیت‌الله نوری‌همدانی، جوابیه‌ای تفصیلی منتشر کرده و نسبت به سخنان وی در این نامه انتقاد کرد.
اما نکته دیگری که لازم به اشاره است این است که طراحان طرح بانکداری اسلامی، از جمله حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان، سخنگوی شورای فقهی بانک مرکزی و نایب‌رئیس کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار که وی هم از طراحان اصلی این طرح است بارها از طرح آماده شده در مجلس شورای اسلامی، دفاع و بر تصویب هرچه سریع‌تر آن برای بهبود عملکرد شرعی نظام بانکی تأکید کرده است. از جمله اینکه چندی قبل، موسویان در گفت‌وگویی تفصیلی با ایکنا یادآور می‌شود که این طرح به تأیید برخی از مراجع تقلید، از جمله آیت‌الله مکارم‌شیرازی رسیده و ایشان از طراحان طرح بانکداری اسلامی تقدیر کرده‌اند.
از جمله اینکه وی درباره موضوع مهم و مورد اختلاف جریمه تأخیر به ایکنا می‌گوید: «میخواهم به مخالفان و منتقدان بگویم اگر بخواهید دست روی گل سرسبد این طرح بگذارید همین است چراکه اولاً مسئله وجه التزام را که مورد اختلاف مراجع تقلید است و قانونی در مورد آن هم وجود نداشت قانونی کرده است. تا الان وجه التزام دریافت شده اما قانونی برای آن وجود نداشته است، لذا از این به بعد قانونی می‌شود.
این اتفاق با مشورت مراجع بزرگوار هم بوده است. خدمت آیت‌الله مکارم شیرازی رسیدم و توضیح دادم که طرح مجلس این است و می‌خواهند از این روش استفاده کنند. ایشان بسیار خوشحال شدند و حتی در درس خارج فقه خودشان این را مطرح و از نمایندگان مجلس خواستند که زودتر این طرح را تصویب کنند تا مشکلات فقهی مربوط به وجه التزام برطرف شود. نسبت به سایر مراجع به ویژه در مورد این وجه التزام و تبدیل آن به وضعیتی که الان در طرح آمده، با مراجع تقلید نامه‌نگاری شد و برخی از آنان نمایندگان خود را فرستادند و دیدگاه خود را بیان کردند و بالاخره ما موافقت مراجع تقلید را به روشی که در طرح پیش‌بینی شده اخذ کردیم.»
در همین مورد یکی از اساتید فقه‌الاقتصاد و از شاگردان آیت‌الله مکارم شیرازی، در نامه‌ای که خدمت این مرجع تقلید نوشته دیدگاه ایشان درباره سخنان سیدعباس موسویان، مبنی بر تأیید این طرح توسط این مرجع تقلید را جویا شده که متن این نامه که در اختیار ایکنا قرار گرفته و پاسخ آیت‌الله مکارم شیرازی در ادامه می‌آید:
بسمه تعالی
محضر مبارک مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله العظمی مکارم‌شیرازی حفظه الله
سلام علیکم
در رابطه با مسئله جاری طرح بانکداری بدون ربا که متأسفانه در تهران و بسیاری از محافل علمی افرادی همچون جناب حجت‌الاسلام موسویان مدعی است که سؤالات حضرتعالی را پاسخ داده و قانع کرده و شما خوشحالید نسبت به تصویب طرح. این در حالیست که بسیاری از مسائل مهم و دغدغه‌های حضرتعالی در مباحث خلق پول، استقلال بانک مرکزی، بنگاه‌داری 40 درصدی، مباحث ضمانت و دیونات و به صورت دقّی‌تر منابع تأمین مالی اسلام لحاظ نشده حال که پس از چند دهه فرصت اصلاح قانون به وجود آمده سزاوار است مسائل فقه الاقتصاد به صورت دقّی، خود مقام معظم رهبری حفظه الله اولا، یا خود حضرتعالی و مراجع عظام در این عرصه جهادی در صورت صلاحدید وارد شده و موارد فوق خصوصا سفته بازی و حذف رسمی ربا بدون هیچ رخصت به صورت سیستمی انجام شود. مراجل اجرای آن در صورت صلاحدید در ملاقاتی (ده دقیقه) با کارگروه تامین مالی اسلامی که مرکب از اعضا هیئت علمی و اساتید دانشگاه و حقیر در تبیین راهبردهای عملیاتی آن با سیستم فعلی خدمتتان برسیم.
با تشکر
شاگرد کوچک شما
محمد مبشری‌عارف
1398/9/18
12 ربیع‌الثانی 1441
پاسخ آیت‌الله مکارم‌شیرازی:
بسمه تعالی با سلام
ادعای مزبور صحیح نیست
همیشه موفق باشید
1398/9/21
یادآور می‌شود نظرات مطرح شده در این گزارش بیان‌گر دیدگاه ایکنا نیست و این خبرگزاری آمادگی انتشار جوابیههای مدافعان طرح بانکداری اسلامی در این باره به ویژه حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس موسویان را دارد.
انتهای پیام
