علیرضا شجاع نوری:
«روز واقعه» مشمول عنایت امام حسین(ع) شد/ پیشنهادهایی برای خبرگزاری قرآن
گروه هنر ــ بازیگر فیلم سینمایی روز واقعه اظهار کرد: امکان ندارد در مجلس امام حسین(ع) حاضر شوید، اما برای این مراسم دعوت نشده باشید. به همین جهت هر فردی که در این فیلم حاضر شد حتماً دعوت‌نامه‌اش را دریافت کرده و اصلی‌ترین فرد در این زمینه بهرام بیضایی بود که بر همین اساس شاهکارش را خلق کرد.
علیرضا شجاع‌نوری سال 1334 در شیراز به دنیا آمد. او فارغ‌التحصیل مدرک زیست‌شناسی از دانشگاه شهید بهشتی و ادبیات ایتالیایی از دانشگاه تهران است. شجاع‌نوری در فیلم‌های برجسته‌ای چون «روز واقعه»، «شیر سنگی»، «تردید» و «محمد رسول‌الله(ص)» حضور داشته و بازیگر نقش سلمان در سریال «سلمان فارسی» است.
او سال ۱۳۵۹ کارش را از خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد و در دفتر مرکزی خبر ادامه داد. او در ۱۳۶۳ در بنیاد فارابی و سپس در واحد تأمین فیلم‌های خارجی صداوسیما مشغول به کار شد و در آثار فاخر گوناگونی ایفای نقش کرد. از سال ۱۳۸۷ به تدریج فعالیت‌های سینمایی خود را منحصر به تهیه‌کنندگی کرده است. او در ۱۴ آبان ۱۳۹۲ با حکم حجت‌الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی، به سمت مشاور امور بین‌الملل سازمان سینمایی منصوب شد. خبرگزاری ایکنا درباره خاطراتش از فیلم‌هایی چون «روز واقعه» و «محمد رسول الله» با او به گفتوگو نشست که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.
او سال ۱۳۵۹ کارش را از خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد و در دفتر مرکزی خبر ادامه داد. او در ۱۳۶۳ در بنیاد فارابی و سپس در واحد تأمین فیلم‌های خارجی صداوسیما مشغول به کار شد و در آثار فاخر گوناگونی ایفای نقش کرد. از سال ۱۳۸۷ به تدریج فعالیت‌های سینمایی خود را منحصر به تهیه‌کنندگی کرده است. او در ۱۴ آبان ۱۳۹۲ با حکم حجت‌الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی، به سمت مشاور امور بین‌الملل سازمان سینمایی منصوب شد. خبرگزاری ایکنا درباره خاطراتش از فیلم‌هایی چون «روز واقعه» و «محمد رسول الله» با او به گفتوگو نشست که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.
ایکنا ــ در ابتدا بفرمایید چگونه وارد عرصه سینما شدید؟
زمانی که در آمریکا تحصیل می‌کردم درسی با عنوان «سخن گفتن» داشتیم که دانشجویانی در محضر استاد برای همکلاسی‌های خود صحبت می‌کردند. یک روز پس از کلاس، استاد از من سؤال کرد آیا به بازیگری علاقه دارم؟ در جواب گفتم آری. او گفت که یکی از دوستانش کارگردان تئاتر است و اجرای مرا در کلاس دیده و پیشنهاد کرده نقش اول یکی از آثارش را ایفا کنم. این پیشنهاد را پذیرفتم و این اولین تجربه من در بازیگری بود. وقتی به ایران بازگشتم، مطلع شدم که دفتری به نام «تحکیم وحدت» در پی تربیت گروهی جوان برای حضور در تلویزیون است. در این دوره حضور شرکت کردم و بعد دریافتم در گروه تأمین برنامه تلویزیون هم به دنبال افرادی هستند که مسلط به زبان انگلیسی باشند و سینما را نیز بشناسند. در آنجا با محمد بهشتی آشنا شدم. این آشنایی ادامه پیدا کرد تا زمانی که او به فارابی رفت و بدین ترتیب همکاری من با فارابی آغاز شد.
در همان ایام فرصتی پیش آمد تا در سریال «سربداران» ایفای نقش کنم. در کنار این سریال موقعیتی فراهم شد که در یک فیلم تجربی نیز با کمال تبریزی همکاری کنم، اما به دلیل مشغله زیاد در بنیاد سینمایی فارابی حضور در این اثر برایم میسر نشد، زیرا موظف بودم از طریق این مرکز، سینمای ایران را در سطح بین‌المللی مطرح کنم، رسالتی که به دلیل همزمانی با جنگ تحمیلی، اهمیت بسیاری داشت. در آن دوران تمام بنگاه‌های خبری در اختیار صدام بود به همین جهت لازم بود با امکانات حداقلی‌‌مان که سینما یکی از آن‌ها بود صدایمان را به گوش جهانیان برسانیم، البته تصدی من در فارابی باعث شد به برخی آثار جذاب که امروز جزء آثار خوب سینمای ایران هستند پاسخ منفی دهم، برای مثال «دلشدگان»، «پاییزان»، «یلدا» و «کانی مانگا» از جمله این فیلم‌ها بودند.
ایکنا ــ با توجه فعالیتتان در فارابی، درباره عملکرد این بنیاد در دهه شصت، که شاید بهترین ایام برای سینمای ایران بود، توضیح دهید.
آن زمان به دلیل محدودیت‌های سینما باور تولید در سینما وجود نداشت، به همین جهت لازم بود دولت در این امر مشارکت کند و فعالیت سینمایی دولتی در آن زمان اهمیت بیشتری یافت. در سینما موضوعاتی وجود دارند که تنها دولت می‌تواند روی آن سرمایه‌گذاری کند و یا بخش خصوصی علاقه‌مند به ورود در این حوزه‌ها نیست، اما نیازمند آنیم تا در این زمینه‌ها ذائقه‌سازی صورت گیرد، و اگر این حمایت‌ها نباشد ممکن است این حیطه‌ها مغفول واقع شوند.
سینما یک مقوله فرهنگی است، برای همین با این گفته موافق نیستم که این هنر ـ صنعت، چون با هدف سرگرمی به وجود آمده باید هر نوع اثری را تولید کند. البته این نکته به این معنا نیست که بگوییم سینما باید دانشگاه باشد، اما اگر قرار است فیلمی جنبه آموزشی نداشته باشد حداقل بدآموزی هم نکند. من معتقدم این جدل میان دو دیدگاه سرگرمی‌سازی و سینمای آموزشی از اینجا نشئت می‌گیرد که ما نگاه صفر یا صدی به موضوعات داریم. برای مثال یا می‌گوییم سینما باید مبلغ ارزش‌ها و آرمان‌ها باشد یا اینکه معتقدیم سینما تنها باید سرگرم کننده باشد و به همین جهت اگر فیلم مبتذل باشد اشکالی ندارد.
حمایت از سینمای ایران امری ضروری است. در زمان حال شاید بتوان با ساخت سالن‌های سینما از آن حمایت کرد، زیرا وقتی به استاندارد‌های لازم در این زمینه دست یابیم آنگاه هر فیلمی اکران خواهد شد و دیگر لازم نیست برای حمایت از یک گونه خاص به ژانری دیگر سخت گرفت. این مشکل در زمان حال به خوبی احساس می‌شود، چون فیلم‌های کمدی امکان دیده شدن دیگر آثار سینمایی را گرفته‌اند، یعنی به محض پایان مهلت نمایش یک فیلم طنز، فیلم طنز بعدی روی پرده می‌رود. در چنین فضایی چگونه فیلم‌هایی نظیر آثار هنری و تجربی می‌توانند فرصت دیده شدن داشته باشند.
ایکنا ــ در دوره مدیریت محمد بهشتی در بنیاد سینمایی فارابی تعدادی از بازیگران مطرح سینمای ایران ممنوع‌التصویر شدند. آیا می‌توان به بهانه پالایش سینما عده‌ای را ممنوع‌التصویر کرد؟
ایکنا ــ در دوره مدیریت محمد بهشتی در بنیاد سینمایی فارابی تعدادی از بازیگران مطرح سینمای ایران ممنوع‌التصویر شدند. آیا می‌توان به بهانه پالایش سینما عده‌ای را ممنوع‌التصویر کرد؟
وقتی می‌خواهید در سینما حرف جدیدی بزنید، باید ابزاری که برای این امر از آن استفاده می‌کنید، هم جدید باشد، شاید این اقدام با این هدف بوده که مخاطب دریابد سینمای آن دوران با سینمای گذشته تفاوت دارد، ولی جدا از این مسئله من به‌عنوان بازیگر با ممنوع التصویری هیچ بازیگری موافق نیستم.
ایکنا ــ چرا فارابی در دهه شصت تصمیم گرفت فیلم‌های خارجی را اکران نکند؟ آیا این مسئله باعث نشد رقابت در سینما از میان رود و حتی کیفیت فیلم‌های ایرانی هم افت کند؟
اگر چهار دهه سینمای ایران را بررسی کنید در‌می‌یابید بیشتر تولیدات ماندگار سینمای ایران مربوط به همان دهه‌ای است که با اکران فیلم‌های خارجی مقابله شد، ولی اگر تعداد سینماهایمان استاندارد بود، نمایش فیلم‌های خارجی هم اشکالی نداشت، اما در زمانی که ما برای نمایش فیلم‌های داخلی با مشکل مواجهیم چگونه می‌خواهیم فیلم خارجی نیز روی پرده ببریم، البته رویکرد حمایتی بنیاد سینمایی فارابی در دهه شصت اصلاً توجیه اقتصادی برای دولت نداشت و فقط برای دولت هزینه ایجاد می‌کرد زیرا در آن زمان به سادگی می‌شد با هزار دلار فیلم خرید و نمایش داد، ولی نگاه مدیران بنیاد سینمایی فارابی در آن دوران سودآوری اقتصادی نبود، بلکه قصد داشتیم به رشد سینمای ایران کمک کنیم.
اگر چهار دهه سینمای ایران را بررسی کنید در‌می‌یابید بیشتر تولیدات ماندگار سینمای ایران مربوط به همان دهه‌ای است که با اکران فیلم‌های خارجی مقابله شد، ولی اگر تعداد سینماهایمان استاندارد بود، نمایش فیلم‌های خارجی هم اشکالی نداشت، اما در زمانی که ما برای نمایش فیلم‌های داخلی با مشکل مواجهیم چگونه می‌خواهیم فیلم خارجی نیز روی پرده ببریم، البته رویکرد حمایتی بنیاد سینمایی فارابی در دهه شصت اصلاً توجیه اقتصادی برای دولت نداشت و فقط برای دولت هزینه ایجاد می‌کرد زیرا در آن زمان به سادگی می‌شد با هزار دلار فیلم خرید و نمایش داد، ولی نگاه مدیران بنیاد سینمایی فارابی در آن دوران سودآوری اقتصادی نبود، بلکه قصد داشتیم به رشد سینمای ایران کمک کنیم.
ایکنا ــ روز واقعه فیلمی است که پس از سال‌ها به عنوان یک اثر شاخص عاشورایی از آن یاد می‌شود. درباره حضورتان در این فیلم توضیح دهید و چرا این فیلم در فروش موفق نبود؟
روز واقعه در ایام محرم روی پرده رفت، در آن دوران وسایل ارتباط جمعی چندان گسترده نبود و پوستری هم که برای این فیلم طراحی شده بود، مردم را دچار خطا می‌کرد، چون تصور می‌کردند این پوستر به‌معنای تعطیلی سینماست. این اتفاق روی فروش فیلم تأثیر مستقیم داشت، ولی با این وجود روز واقعه تاکنون پربیننده‌ترین اثر سینمایی در سینمای ایران بوده است، چون در تمام مناسبت‌ها پخش شده و همواره مخاطبان گوناگونی داشته است.
روز واقعه در ایام محرم روی پرده رفت، در آن دوران وسایل ارتباط جمعی چندان گسترده نبود و پوستری هم که برای این فیلم طراحی شده بود، مردم را دچار خطا می‌کرد، چون تصور می‌کردند این پوستر به‌معنای تعطیلی سینماست. این اتفاق روی فروش فیلم تأثیر مستقیم داشت، ولی با این وجود روز واقعه تاکنون پربیننده‌ترین اثر سینمایی در سینمای ایران بوده است، چون در تمام مناسبت‌ها پخش شده و همواره مخاطبان گوناگونی داشته است.
استاد بهرام بیضایی فیلمنامه «روز واقعه» را چنان استوار نگاشته بود که فیلمساز کافی بود تنها کارش را خوب بداند تا بتواند یک اثر فاخر تولید کند، زیرا بهترین کارگردانان هم نمی‌توانند از فیلمنامه‌های ضعیف اثر شاخصی تولید کنند. هرچند شهرام اسدی هم به عنوان کارگردان کارش را به خوبی انجام داده است زیرا او یکی از سینماگران تحصیل‌کرده و کاربلد ماست، اما سناریوی «روز واقعه» آنقدر شاخص و با کیفیت است که شرایط را برای کارگردان کاملاً فراهم کرده است که یک اثر خوب تولید کند.
درباره حضورم در روز واقعه باید بگویم یک روز در دفتر کارم نشسته بودم که شهرام اسدی کارگردان فیلم به دیدنم آمد و فیلمنامه را به من داد و گفت مایلم نقش اول این اثر را ایفا کنی، وی تأکید کرد هنرمندان گوناگونی را به او پیشنهاد کرده‌اند، اما او تنها زمانی حاضر است روز واقعه را بسازد که بازیگر آن من باشم. در آن زمان، محمد بهشتی، مدیر عامل وقت فارابی با حضور من به‌عنوان بازیگر در روز واقعه موافق نبود، چون معتقد بود حضورم در این فیلم باعث می‌شود فعالیت‌های فارابی به تعویق بیافتد، اما از طرق مختلف با او گفتوگو شد و در نهایت او با حضور من در روز واقعه موافقت کرد، ولی به این شرط که بازی در این فیلم مغایرتی با فعالیت‌هایم در فارابی نداشته باشد.
درباره روز واقعه باید گفت امکان ندارد در مجلس امام حسین(ع) حضور پیدا کنید، اما دعوت نشده باشید. به همین جهت هر فردی که در این فیلم حضور داشته دعوت‌نامه‌اش را حتماً دریافت کرده است. اصلی‌ترین فرد در این زمینه بهرام بیضایی است که حتماً فیلمنامه این اثر به او الهام شده و در نهایت او توانسته است شاهکاری درباره امام حسین(ع) خلق کند.
امکان ندارد در مجلس امام حسین(ع) حضور پیدا کنید، اما دعوت نشده باشید. به همین جهت هر فردی که در این فیلم حضور داشته دعوت‌نامه‌اش را حتماً دریافت کرده است. اصلی‌ترین فرد در این زمینه بهرام بیضایی است که حتماً فیلمنامه این اثر به او الهام شده و در نهایت او توانسته است شاهکاری درباره امام حسین(ع) خلق کند
فیلم‌برداری این اثر در بافق یزد انجام شد. جالب است در زمان فیلم‌برداری مردم از صبح تا شب در کنار گروه حضور داشتند، حتی به یاد دارم در برخی سکانس‌ها صدای گریه آن‌ها را می‌شنیدم که تحت تأثیر صحنه‌های فیلم قرار می‌گرفتند. خاطره دیگرم این است که امام جمعه شهر بافق به دیدارمان آمد و درخواست کرد اگر قرار است از حضور مردم در فیلم استفاده شود، سعی کنیم که در لشکر و گروه دشمنان امام حسین(ع) نباشند. این امر نشان می‌دهد تا چه اندازه عشق به اباعبدالله(ع) در همه جای این سرزمین ریشه دوانده است. فیلم‌برداری روز واقعه ۴ ماه طول کشید که بخشی از این طولانی شدن این فیلم‌برداری به دلیل حضور من در جشنواره فجر بود.
ایکنا ــ فیلم «محمد رسول الله» ساخته مجید مجیدی یک اثر خوب در زمینه کارگردانی است اما این فیلم نتوانست با استقبال مخاطبان مواجه شود. در این باره توضیح دهید.
مجیدی مجیدی کارگردان بسیار خوبی است. اتفاقاً این فیلم در بحث کارگردانی خوب عمل کرده است، اما ایراد اصلی این فیلم مربوط به فیلمنامه و تدوین آن است، تهیه‌کننده در بخش فیلمنامه باید بهتر عمل می‌کرد و تا زمانی که با فیلمنامه کامل روبرو نبود نباید اجازه ساخت فیلم را می‌داد و البته این اثر به اندازه‌ای بزرگ بود که در نهایت کارگردان به هر شکلی که می‌خواست معایب را بر طرف کند باز هم ممکن است اشتباهاتی در آن باقی می‌ماند.
ایکنا ــ برای اینکه روز واقعه بتواند مخاطب جهانی داشته باشد کافی بود از بازیگران مطرح جهانی استفاده شود. چرا این اتفاق رخ نداد؟
اینکه حضور بازیگران مطرح جهانی به دیده شدن بهتر فیلم کمک می‌کند برایم قابل درک است. اما این اتفاقات تنها به تصمیم کارگردان مربوط است. مثلاً اگر مصطفی عقاد در فیلمش از آنتونی کویین استفاده نکرده بود، مطمئن باشید فیلم به چنین شهرتی نمی‌رسید. این اتفاق می‌توانست برای فیلم مجید مجیدی هم رخ دهد.
ایکنا ــ فیلم «محمد رسول الله» ساخته مجید مجیدی یک اثر خوب در زمینه کارگردانی است اما این فیلم نتوانست با استقبال مخاطبان مواجه شود. در این باره توضیح دهید.
مجیدی مجیدی کارگردان بسیار خوبی است. اتفاقاً این فیلم در بحث کارگردانی خوب عمل کرده است، اما ایراد اصلی این فیلم مربوط به فیلمنامه و تدوین آن است، تهیه‌کننده در بخش فیلمنامه باید بهتر عمل می‌کرد و تا زمانی که با فیلمنامه کامل روبرو نبود نباید اجازه ساخت فیلم را می‌داد و البته این اثر به اندازه‌ای بزرگ بود که در نهایت کارگردان به هر شکلی که می‌خواست معایب را بر طرف کند باز هم ممکن است اشتباهاتی در آن باقی می‌ماند.
ایکنا ــ برای اینکه روز واقعه بتواند مخاطب جهانی داشته باشد کافی بود از بازیگران مطرح جهانی استفاده شود. چرا این اتفاق رخ نداد؟
اینکه حضور بازیگران مطرح جهانی به دیده شدن بهتر فیلم کمک می‌کند برایم قابل درک است. اما این اتفاقات تنها به تصمیم کارگردان مربوط است. مثلاً اگر مصطفی عقاد در فیلمش از آنتونی کویین استفاده نکرده بود، مطمئن باشید فیلم به چنین شهرتی نمی‌رسید. این اتفاق می‌توانست برای فیلم مجید مجیدی هم رخ دهد.
ایکنا ــ در پایان اگر پیشنهادی برای بهبود عملکرد خبرگزاری بین‌المللی قرآن دارید بفرمایید.
به نظرم خبرگزاری قرآن باید بیشتر در میان مردم شناخته شود. در ضمن باید ارزیابی کنید که امروز قرآن در بین مردم چه جایگاهی دارد، چون تنها شما هستید که می‌توانید در این حوزه به صورت تخصصی ورود کنید. در پایان امیدوارم راهی پیدا کنید که ارتباط با قرآن ساده‌تر شود.
گزارش تصویری این گفتوگو را اینجا ببینید.
گفتوگو از داوود کنشلو
انتهای پیام مطالب مرتبط
