برگزاری مسابقات بین‌المللی ترتیل اقدام مثبتی است/ قبیح بودن ترتیل‌خوانی بدون حفظ

طی روزهای گذشته از اضافه شدن رشته ترتیل به مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران خبر داده شد تا پس از سی‌وشش دوره برگزاری مسابقات در دو رشته، حفظ کل و قرائت تحقیق از دوره سی‌و‌هفتم رشته قرائت ترتیل نیز به این مسابقات اضافه شود.

موضوعی که اگرچه مطالبه بسیاری از فعالان این عرصه طی سال‌های گذشته بوده است، اما در کنار این مطالبه برخی نیز بر این باور هستند که اگر این موضوع براساس اصولی از پیش طراحی شده به پیش نرود می‌تواند، آسیب‌هایی را به خصوص برای جریان تلاوت کشورمان به دنبال داشته باشد.

بر همین اساس ایکنا برای توجه بیشتر به آسیب‌های احتمالی اضافه شدن رشته ترتیل به مسابقات بین‌المللی قرآن سلسله گفت‌وگوهایی با اساتید، پیشکسوتان، کارشناسان و صاحب‌نظران عرصه فعالیت‌های قرآنی و جریان تلاوت کشور انجام داده است. اولین گفت‌وگو از این مبحث با محمود لطفی‌نیا، قاری و داور مسابقات بین‌المللی قرآن است. همچنین وی سال 1375 در سیزدهمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن کریم جمهوری اسلامی ایران حائز رتبه نخست شده است.

لطفی‌‌نیا با اشاره به اینکه اگر جست‌وجویی در حوزه تلاوت قرآن در فرهنگ عمومی ملت‌های مسلمان داشته باشیم با کثرت استقبال از تلاوت‌های ترتیل مواجه می‌شویم، گفت: این استقبال گاه به خاطر نوع رویکرد فرهنگ مذهبی آنها و گاهی هم به جهت فرهنگ عمومی که به صورت تاریخی در آنها وجود داشته بوده است.

وی با اشاره به اینکه استقبال از ترتیل چه در فصول مختلف و چه در طول سال وجود دارد، افزود: به صورت عمومی استقبال از ترتیل در طرح تلاوت نور در مساجد سراسر کشور پیگیری شده و به صورت خاص نیز در ماه مبارک رمضان به ویژه در دهه اخیر شاهد استقبال بسیار زیاد از تلاوت ترتیل و جزء‌خوانی قرآن کریم بوده‌ایم.

لطفی‌نیا بیان کرد: در بسیاری از کشورهای مسلمان به خصوص در کشورهای عربی ترتیل‌خوانی چه در نمازهای جماعت و چه در سنت‌های رایج اجتماعی، اعم از محافل و گردهمایی‌ها، شایع بوده و نشان از استقبال تلاوت ترتیل در این کشورها دارد. از سوی دیگر قرائت تحقیق در کشورهایی همچون مصر تبدیل به فرهنگ عمومی و تاریخی و ریشه‌دار شده است. این نوع تلاوت در کشورهایی همچون ایران، اندونزی و مالزی هم بیشتر از ترتیل رایج است.

این قاری بین‌المللی تصریح کرد: به این ترتیب ما با خیل عظیمی از جماعت مسلمین که طرفدار ترتیل‌‌خوانی و استماع آن هستند، مواجه هستیم. از سوی دیگر در منابع جست‌وجو، اغلب قراء جهان اسلام نیز به عنوان قاریان ترتیل‌خوان به علاقه‌مندان معرفی می‌شوند. قاریان تحقیق‌خوان نیز بیشتر متعلق به ایران، مصر، اندوزی، مالزی و ... هستند.

وی بیان کرد: اگر ارزیابی سرانگشتی از مسائل داشته باشیم، باید بتوانیم برای قرائت ترتیل وجاهت رسمی قائل شویم و برای این عرصه قاریان خوبی را به جامعه معرفی کنیم. مسابقات قرآن یکی از راه‌های معرفی قاریان در عرصه ترتیل و نیز قائل شدن وجه رسمی برای آن است. اگر بخواهم به عنوان شخصی که طی سال‌های اخیر در عرصه داوری مسابقات سراسری و بین‌المللی حضور داشته‌ام، مسابقات سراسری قرآن را به خصوص در دهه اخیر مورد بررسی قرار دهم، با سطح بسیار نازلی از ترتیل‌خوانی در کشور مواجه بوده‌ام. اما با برگزاری مسابقات سطح ترتیل‌خوانی بسیار رشد کرد.

لطفی‌نیا اظهار کرد: با توجه به تمام این مطالب برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن در رشته ترتیل نه تنها اقدام مثبتی است، بلکه اقدام فرهنگی مؤثری در جهت تبلیغ قابلیت‌های جهان اسلام و نظام جمهوری اسلامی در معرفی قاریان ترتیل‌خوان خواهد بود.

این داور مسابقات بین‌المللی قرآن در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به اینکه قرائت ترتیل در مقابل قرائت تحقیق نیست، گفت: مقایسه این دو به هیچ وجه درست نیست و هر کدام از آنها طرفداران خاص و علاقه‌مند به خود را دارند. بنابراین این طور نیست که بگوییم رشته ترتیل باعث می‌شود تا رشته تحقیق آسیب ببیند یا تحت‌الشعاع قرار بگیرد.

وی در پاسخ به سؤالی در مورد ضرورت‌های اضافه شدن رشته ترتیل به مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران با وجود برگزاری مسابقات در رشته حفظ که نوعی ترتیل‌خوانی است، بیان کرد: با راهکارهایی از این دست مسئولان می‌توانند در مورد آن چاره‌اندیشی کنند. با توجه به اینکه بهترین و موفق‌ترین ترتیل‌خوان‌ها حافظان قرآن هستند، این امکان بود که با برنامه‌ریزی، بهترین ترتیل‌خوان در رشته حفظ نیز فارغ از حافظ قرآن بودن معرفی شود. ترتیل‌خوانی جدا از حفظ قرآن، که در جهان اسلام شایع است، چه‌بسا برای قاریان قبیح باشد.

لطفی‌نیا تأکید کرد: با وجود این به اعتقاد من اضافه شدن رشته ترتیل به مسابقات بین‌المللی قرآن یک گام برای ارتقا رشته ترتیل است. از سوی دیگر اگر کمیته‌های فنی و مسئولان در ارتباط با شرایط برگزاری مسابقات همفکری کنند یا به تدریج بحث حفظ را در آن بگنجانند یا با آن ادغام کنند، موضوع مطلوبی خواهد بود که نیاز به یک‌سری رایزنی‌ها دارد که امیدوارم این اتفاق رخ دهد.

این پیشکسوت قرآنی کشورمان در پایان اظهار کرد: در حال حاضر این بحث وجود دارد که چهره هنری و شاکله هنری ترتیل‌خوانی در ذائقه مردم به صورت یک هنر دینی و اسلامی جا بیفتد. لذا اصل برگزاری مسابقه خوب است و همانگونه که گفته شد اگر در این مسابقات به تدریج جوان‌ها به حفظ و ترتیل‌خوانی از حفظ گرایش داده شوند، بهتر خواهد بود.