ضرورت سخت‌گیری ناشران در چاپ آثار ترجمه‌ای
نویسنده و مترجم پیشکسوت ادبیات کودک و نوجوان گفت: ناشران باید در صورتی که یک ترجمه قابل قبول از یک اثر ارائه شد، آن را نشر دهند، زیرا سخت‌گیری ناشران در این زمینه راهکار مؤثری برای کیفی شدن خواهد بود.
پروین علی‌پور، نویسنده و مترجم کتاب‌های کودکان و نوجوان، تاکنون بیش از ۱۰۰ عنوان کتاب برای کودکان و نوجوانان ترجمه و تألیف کرده است. «مجموعه رامونا»، «جایی که کوه بوسه می‌زند بر ماه»، «سفر جادویی پنج خواهر»، «دردسرساز»، «چرا وال‌ها به ساحل آمدند»، از جمله آثار ترجمه‌ای و مجموعه «ماجراهای زنبورک»، «مجموعه داستان‌های مهربانی»، «شب به خیر عزیزم»، «نازک نارنجی» و «خسته نباشی» هم از آثار تألیفی وی است.
علی‌پور در رابطه با مشکلات و مسائل ترجمه کتاب‌های کودک و نوجوان گفت: موازی‌کاری برخی مترجمان یکی از آفت‌های حوزه ترجمه است؛ گاهی مترجم به خود زحمت نمی‌دهد اثر اصلی را بیابد و ترجمه کند و از ترجمه‌های دیگر سوء استفاده کرده که در واقع کپی و یا بازنویسی ترجمه‌های دیگر است.
وی با اشاره به وجود ترجمه‌های ضعیف در بازار نشر افزود: این مسئله نیز مخاطبان را درگیر کرده است، زیرا آن‌ها با خواندن آثار ضعیف از لذت خواندن بهره‌ای نخواهند برد و چه بسا از کتاب هم دلزده شوند؛ این مسئله بیشتر به ناشران مربوط است که کار ترجمه را جدی نمی‌گیرند. بنابراین نمی‌توان گفت که مترجمان تازه کار عامل این مشکل هستند، زیرا باید وارد بازار کار شوند و تجربه کنند و ناشران نیز در صورتی که یک ترجمه قابل قبول از یک اثر ارائه شد، آن را نشر دهند و ویراستار و سرویراستار این ترجمه را با زبان اصلی اثر تطبیق دهند و بعد ترجمه مورد نظر را بپذیرند. سخت‌گیری ناشران در این زمینه راهکار مؤثری خواهد بود.
نقش ترجمه در پیشرفت ذوق مخاطبان
علی‌پور با بیان اینکه ترجمه بی‌رویه بیش از هر مسئله‌ای به ترجمه آسیب می‌زند، ادامه داد: به هر حال به ترجمه نیاز داریم، زیرا این آثار در پیشرفت ذوق و ذائقه مخاطبان نقش مهمی دارد و اغلب مترجمان از بین بهترین آثار، بهترین‌ها را ترجمه می‌کنند و با توجه به اینکه هم مترجم و هم نویسنده هستم، با اطمینان بیشتری می‌گویم که آثار ترجمه‌ای از آثار تألیفی کشورمان بهتر هستند، هر چند آثار ضعیف هم در میان ترجمه‌ها دیده می‌شود، اما نوع پرداخت داستان‌ها و موضوعات بکر هستند. به هر حال ترجمه خوب است، اما ترجمه بی‌رویه از یک اثر به مخاطب آسیب خواهد زد و او را در میان انبوه ترجمه‌ها سردرگم خواهد کرد. پیشی گرفتن ترجمه از تألیف نیز باعث ضعیف شدن آثار تألیفی می‌شود.
این مترجم با اشاره به چگونگی انتخاب کتاب برای ترجمه بیان کرد: کتاب برگزیده یا پرفروش ملاک قطعی من برای ترجمه نیست، زیرا پیش از ترجمه، کتاب را با دقت می‌خوانم و نظر نویسندگان، منتقدان و مخاطبان را درباره آن پیگیری می‌کنم و سپس نسبت به ترجمه آن اقدام می‌کنم.
کتابی باید برای کودکان و نوجوانان انتخاب شود که نگاه تازه‌ای را در ذهن آن‌ها ایجاد کند و بتوانند درباره پیرامون خود آگاهی بیشتری به دست آورند و برای ورود به جامعه آماده شوند و آینده بهتری را برای خود رقم زنند
وی در ادامه درباره آثار ترجمه‌ای کودک و نوجوان با محتوای نامناسب گفت: این مسئله را نمی‌پذیرم که آثار ترجمه‌ای نامناسب بازار کتاب ایران را احاطه کرده است، زیرا این آثار از فیلتر‌های متعدد بررسی و ممیزی وزارت ارشاد عبور می‌کنند و من کتاب‌هایی از این دست را ندیده‌ام. شاید کتابی با این ویژگی‌ها باشد، اما تعدادش زیاد نیست، زیرا رعایت مسائل اخلاقی در همه دنیا اهمیت ویژه دارد و در کتاب‌های خارجی هم به ویژه آثاری که برای کودک و نوجوان است، این مسئله رعایت می‌شود و مسائل غیراخلاقی در این کتاب‌ها وجود ندارد، اما اگر بخواهیم از نظر فرهنگی آن‌ها را بررسی کنیم، ممکن است برخی آن‌ها را متناسب با فرهنگ کشورمان ندانند.
کتاب زیاد نخرید، زیاد بخوانید
علی‌پور در پاسخ به اینکه چه کتاب‌هایی را برای کودک خود انتخاب و ذهن او را با آن پرورش دهیم، گفت: والدین باید به کتاب‌های خوب تکیه کنند، کتاب زیاد نخرند، بلکه سعی کنند آن را چندین بار بخوانند، با هم خواندن لذت کتابخوانی را به کودک انتقال می‌دهد. البته نقش معلمان هم در این زمینه بی‌تأثیر نیست، زیرا کشور ما فقط شهر‌ها نیستند، بلکه روستا‌هایی نیز وجود دارد که اغلب والدین باسواد نیستند و یا غم نان اجازه نمی‌دهد فرصت کافی برای خواندن و مطالعه کردن وجود داشته باشد؛ در اینجا نقش معلمان کلیدی است و می‌تواند در مدرسه به صورت روزانه بخشی از کتاب را برای کودکان بخواند تا علاقه به کتاب در آن‌ها رشد کند.
وی افزود: کتابی باید برای کودکان و نوجوانان انتخاب شود که نگاه تازه‌ای را در ذهن آن‌ها ایجاد کند و بتوانند درباره پیرامون خود آگاهی بیشتری به دست آورند و برای ورود به جامعه آماده شوند و آینده بهتری را برای خود رقم زنند.
این مترجم در ادامه به نقش مدرسه در کتابخوان شدن کودک اشاره کرد و گفت: متأسفانه نظام آموزشی ما هنوز به ضرورت توجه به مطالعات غیردرسی پی نبرده است، بهره‌گیری از ادبیات تأثیر عمیقی در افزایش قدرت یادگیری دانش‌آموزان دارد. برخلاف تصوری که نظام آموزشی ما از درس خواندن در ذهن بچه‌ها ایجاد کرده، درس خواندن اصلاً کار سختی نیست، به ویژه اگر معلمان در دوره‌های آموزشی آموخته باشند که کلاس خود را با خواندن داستانی کوتاه یا حتی بخشی از آن آغاز کنند. من این تجربه را در تدریس ۳۰ ساله‌ام داشته‌ام.
انتهای پیام
