مروری بر مهمترین رویدادهای اندیشه در سال 98
مجامع علمی و حوزه‌های علمیه در سال 1398 با فرازها و فرودهای بسیاری مواجه بود؛ از طرح مباحث چالشی و اظهار نظرهای متعدد تا درگذشت برخی از بزرگان عرصه فقاهت و اندیشه که مرور مهمترین این رویدادها در آغاز سال نو، خالی از لطف نیست.
به گزارش ایکنا؛ مجامع علمی و حوزه‌های علمیه در سال 1398 با فرازها و فرودهای بسیاری مواجه بود؛ از طرح مباحث چالشی و اظهار نظرهای متعدد تا درگذشت برخی از بزرگان عرصه فقاهت و اندیشه. برخی از مهمترین رویدادهای اندیشه‌ای و حوزوی سال گذشته بدین قرار بود:
فروردین‌ماه
همزمان با وقوع سیل در برخی استان‌های کشور، مراجع تقلید علاوه بر کمک به مناطق سیل‌زده، و موافقت با اختصاص بخشی از سهم امام برای سیلزدگان، بر لزوم همراهی دولت، سپاه و ارتش و مردم برای رفع نیازهای سیلزدگان تأکید کردند.
مراجع معظم تقلید هم در دیدار‌های نوروزی و هم دروس خارج خود بارها بر لزوم خدمت به مردم و همدلی و همیاری با آنان تأکید و ترغیب و تشویق کردند. علاوه بر آن طلاب جهادی نیز به کمک سیلزدگان استان‌های مختلف کشور رفتند و صحنه‌های زیبایی خلق شد که درس همدلی و فداکاری و ایثار و وحدت را به نمایش گذاشت؛ از صحنه طلبه شیعه‌ای که روحانی اهل سنت را از میان سیل بر دوش می‌کشد تا او را نجات دهد گرفته تا زوج طلبه‌ای که این روزهای خود را وقف خدمت‌رسانی و ارائه طب سنتی به مردم آسیب دیده کرده‌اند.
حوزه‌های علمیه عمدتاً و مدیریت آن، حوزه برادران و خواهران هم با صدور بیانیه‌هایی عزم خود را برای کمک به مردم آسیب دیده جزم کردند و از تلاش برای کمک تا حد وسع و توان خبر دادند، اما در این میان حضور خودجوش و جهادی طلاب جهادگر توجه بسیاری را به خود جلب کرد.
مرحله نهایی سومین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن طلاب علوم دینی، عصر ۲۳ فروردین ماه با حضور فینالیست‌های این دوره از مسابقات در حوزه علمیه امام کاظم(ع) قم برگزار شد. مرحله نیمه نهایی ۲۲ فروردین ماه در دو نوبت صبح و عصر با حضور نمایندگان ۳۵ کشور جهان در سالن مجتمع فرهنگی امامزاده شاه سیدعلی شهر مقدس قم برگزار شده بود و ۲۲ نفر برتر این مرحله امروز با یکدیگر رقابت کردند تا تکلیف نفرات اول تا سوم در هر رشته مشخص شود. مراسم اختتامیه ۲۴ فروردین ماه از ساعت ۱۷:۳۰ با حضور آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی؛ آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه و نماینده ولی فقیه و رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه در سالن پیامبر اعظم(ص) مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد.
اردیبهشت‌ماه
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در بیانیه‌ای، جنایت رژیم مستبد و خون‌ریز سعودی در اعدام دسته‌جمعی ۳۷ فعال مذهبی و اجتماعی را محکوم کرد.
همایش «نظریه علم دینی و کاربست آن در نظام آموزش و پرورش» ۵ اردیبهشت ماه، در سالن غدیر دفتر تبلیغات قم برگزار شد. این همایش با مراسم اختتامیه و افتتاحیه همراه بود و پنل‌هایی با موضوعات علم دینی، علم دینی آیت الله جوادی آملی، نظریه‌های تربیتی و علم دینی، کاربست علم دینی در حوزه تعلیم و تربیت و برنامه‌ریزی درسی برگزار شد. میزگردی نیز در روز افتتاحیه در مورد جایگاه علم دینی در برنامه‌ریزی درسی برگزار شد.
آیت‌الله مکارم شیرازی در استفتائی پیرامون «مسابقه بزرگ برنده باش» بیان کردند: این کار قمار است و کسانی که شرکت می‌کنند، مالک آن جوایز نیستند.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن با بیان اینکه کلان‌پروژه مرجعیت قرآن شامل ۲۴ پروژه علمی در حال انجام است، از تشکیل ۱۰ کمیته علمی در حیطه علوم قرآنی و ۱۰ کمیته در حوزه علوم انسانی با استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها خبر داد و گفت: در راستای تحقق بحث مرجعیت تعدادی افراد هم با شرایط خاص جذب خواهند شد که تسلط بر زبان و داشتن مقالات متعدد علمی و پژوهشی از جمله این شرایط است.
با شروع ماه مبارک رمضان، دروس خارج فقه و تفسیر مراجع و علما متناسب با این ماه مبارک پیگیری شد. بسیاری از طلاب برای تبلیغ به سراسر کشور مراجعه کردند. آیت‌الله جوادی آملی از مبلغان درخواست کرد در ماه رمضان جلسات تفسیر برپا کنند.
پرتال جدید دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با امکانات جدید و با هدف اطلاع‌رسانی بهتر و جامع‌تر و با حضور رئیس، معاونین و مدیران این دفتر رونمایی شد. همچنین بخش پاسخگویی برخط (آنلاین) مسائل شرعی دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی از نخستین روز ماه مبارک رمضان به صورت شبانه‌روزی و به هشت زبان به سؤالات مخاطبان پاسخ می‌دهد.
خردادماه
آیت‌الله محقق کابلی در سن 91 سالگی درگذشت. محقق کابلی در شامگاه ۲۰ خرداد ۱۳۹۸ در سن ۹۱ سالگی در شهر قم به دلیل بیماری درگذشت. پیکر وی در حرم فاطمه معصومه(س) در شهر قم دفن شد.
کرسی ترویجی «قرآن و مبانی سیاسی مقاومت»، هشتم خرداد در قم برگزار شد و حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در این نشست بیان کرد: فردسازی، جامعه‌سازی و تمدن‌سازی اسلامی و در یک کلام دعوت مردم به اسلام در مقیاس جهانی جزء رسالت‌های دولت اسلامی است، ولی نظام سلطه چون از این رسالت احساس خطر می‌کند، آن را برنمی‌تابد.
کرسی «تضمین آزادی از منظر قرآن» نیز هفتم خردادماه در دانشگاه مفید قم و با حضور سه تن از صاحبنظران حوزه و دانشگاه برگزار و در آن بیان شد که برخلاف نظر ارائه‌دهنده بحث، تقلید مانع آزادی نیست و این دیدگاه درستی نیست که برخی مفاهیم مدرن تفکرناپذیر هستند، بلکه می‌توان از قرآن کریم شاحصه‌های مفاهیم مدرن را استخراج کنیم.
مراجع عظام و علما از مردم برای دفاع از آرمان فلسطین و مقاومت دعوت کردند. آیات عظام مکارم شیرازی، نوری همدانی و علوی گرگانی از مردم خواستند با حضور باشکوه در راهپیمایی روز قدس، از آرمان فلسطین و مقاومت دفاع کنند. جامعه المصطفی العالمیه در آستانه روز جهانی قدس در بیانیه ای تأکید کرد: «معامله قرن» یا «خیانت قرن»، با مشارکت برخی دولت‌های مزدور عربی به قصد مشروعیت‌بخشی به رژیم رو به افول صهیونیستی انجام می‌شود.
برگزاری بیست‌وسومین همایش بزرگداشت ملاصدرا، با حضور جمعی از اندیشمندان از جمله آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، آیت‌الله سیدمصطفی محقق‌داماد، غلامرضا اعوانی، غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، رضا داوری‌اردکانی، قاسم پورحسن، حسین کلباسی‌اشتری، علی اله‌بداشتی و حسن بلخاری. این همایش علاوه بر غنای فکری، حاشیه‌های علمی و نظری فراوانی داشت.
تیرماه
درگذشت آیت‌الله سیدمحمد حسینی شاهرودی از مراجع گرانقدر شیعی و فرزند آیت‌الله‌العظمی سیدمحمود شاهرودی از جمله مهمترین اخبار تیرماه بود. حسینی شاهرودی عصر روز ۱۶ تیر ۱۳۹۸ در سن ۹۳ سالگی در بیمارستان پیامبران تهران درگذشت و در روز ۱۸ تیر ۱۳۹۸ از مسجد امام حسن عسکری(ع) شهر قم تشییع و در حرم فاطمه معصومه(س) به خاک سپرده شد.
هفدهمین جشنواره قرآن و عترت دانشگاه علوم و معارف قرآن با حضور بیش از دو هزار نفر برگزار شد. ارزیابی رشته‌های تحقیق و ترتیل با حضور داوران برجسته کشوری و براساس فایل‌های تلاوت متسابقین است که قرعه رشته‌های مذکور از قبل مشخص و به متسابقین اعلام شده بود.
سومین جشنواره سیره امام رضا(ع) در ۵ محور کرسی‌های ترویجی و نشست‌های علمی، سیره امام رضا(ع) در گفتارهای استادان حوزه و دانشگاه، طرح مدرسه تابستانی رضوی؛ سومین همایش علمی سیره امام رضا(ع) و نمایشگاه کتاب رضوی برگزار شد.
همایش بین‌المللی «بازاندیشی آرای استاد مطهری در مواجهه با مسائل امروز» اسفندماه از سوی بنیاد علمی و فرهنگی استاد مطهری در قم و تهران برگزار می‌شود.
مردادماه
خودکشی طلبه مشهدی خبر تلخ این ماه بود. اواخر مردادماه یاسر میردامادی با انتشار یادداشتی در سایت شفقنا که پس از چندی از صفحه پایگاه حذف شد از خودکشی «احسان ...» طلبه ۲۶ ساله مشهدی خبر داد. احسان افشار، متأهل و دارای یک فرزند دختر بود.
حجت‌الاسلام صادق‌نیا، عضو هیئت علمی دانشگاه در یادداشتی با عنوان «درد بی‌معنایی طلبه و دانشجو ندارد» به این رویداد واکنش نشان داد و عنوان کرد: «دیروز شنیدم که «احسان افشارکاظمی» طلبه مشهدی خوش‌فکر، پر مطالعه، و اهل فلسفه و ادبیات و البته کمی منتقد، جان خودش را گرفته است. احسان در یکی از یادداشت‌های آخرش نوشته است: از دنیا چه توقّعی داریم؟ در پس آن چه معنایی می‌بینیم؟ حالا که او نماندن را برگزیده است، این یادداشت را جوری دیگر می‌توان فهمید. یادداشت احسان من را یاد ده‌ها و صدها طلبه و دانشجویی می‌اندازد که همواره از من و خودشان می‌پرسند: زندگی چه معنایی دارد؟».
از جمله حواشی دیگر این ماه طرح ابتکاری تربیت مبلغ «نبرد اقتصادی» تنها در ۶ روز بود. نهضت مبلغین گفتمان انقلاب اسلامی با همکاری مرکز راهبردی اقتصاد مقاومتی حوزه‌های علمیه اقدام به برگزاری دوره تخصصی تربیت مبلغ «نبرد اقتصادی» کرده است. گرچه نفس برگزاری چنین دوره‌ای با توجه به وضعیت اقتصادی کشور قابل تحسین است، اما شیوه برگزاری دوره به نحوی طراحی شده است که می‌تواند محل نقد و اشکال باشد.
اتفاق دیگر تهدید رئیس جمهور در اجتماع طلاب بود. یکی دیگر از حواشی مردادماه حوزه علمیه مربوط به تصویری بود که از اجتماع اعتراضی طلاب در شهر قم منتشر شد. در این تصویر یک طلبه پلاکاردی با عبارت: «ای آنکه مذاکره شعارت/ استخر فرح در انتظارت» به دست گرفت.
سیداکبر موسوی طلبه حوزه علمیه قم در یادداشتی که در کانال «نامه‌های حوزوی» منتشر شده است در تحلیل این اقدام عنوان کرده است: مهم‌تر از نوشته روی کاغذ، نوشته کوچک روی دسته است: «لطفا تابلوها را بعد از مراسم تحویل دهید». نوشته روی دسته می‌گوید این را آن طلبه عمامه‌سفید ننوشته است و به دستش داده‌اند. جلسه خودجوش نبود و از چند روز پیش تبلیغاتش در این‌سو آن‌سوی قم دیده می‌شد. حسن رحیم‌پور ازغدی هم سخنران جلسه بود. متولی جلسه که بوده؟ این احتمال جدی است که طلبه تابلوبه‌دست حتی نوشته را نخوانده یا حتی اگر خوانده تحلیلش نکرده است. به گمانم این تهدید به قتل عریان متوجه این طلبه نیست. آن «تابلو را بعد مراسم تحویل دهید»؛ یعنی دیگری نوشته است. دیگری‌ای که با متولیان جلسه رابطه‌ای دارد. نکته عجیب دیگر این تابلو، اعتراف مبهم و ضمنی به قتل است.
شهریورماه
درگذشت یحیی بونو، مترجم، نویسنده و استاد فسلفه و عرفان شیعی. بونو در ۵ شهریور ۱۳۹۸ به دلیل سانحه دریایی در کشور ساحل عاج درگذشت و به دلیل عدم امکان ارسال پیکرش به ایران در همانجا دفن شد.
بالا گرفتن مجدد بحث حضور زنان در ورزشگاه‌ها و واکنش فقها به این مسئله. از جمله واکنش‌ها پیرامون این مسئله واکنش جامعه مدرسین حوزه نسبت به مطلبی بود که در روزنامه اعتماد منتشر شده بود. در پی درج مطلبی در روزنامه اعتماد با تیتر «ورزشگاه «آزادی» یا ورزشگاه «آقایان!؟» و بیان این مطلب در آن روزنامه که بیانیه «جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» در زمینه مخالفت با ورود زنان به ورزشگاه‌ها تنها به امضای آیت‌الله محمد یزدی به عنوان «رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» رسیده است، از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم متن جوابیه‌ای به این روزنامه ارسال شد.
مهرماه
فتوای آیات عظام نوری همدانی و مکارم شیرازی مبنی بر حرمت ساخت فیلم «مست عشق» درباره زندگی شمس تبریزی. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره اعلام نظر برخی مراجع در مورد ساخت فیلم «مست عشق» با تأکید بر اینکه نظرات مراجع قابل احترام است، بیان کرد: به طور طبیعی مسیر استفتاء مسیر کسب نظر مراجع است و طبعاً قابل احترام است، اما قوانین کشور مسیر خود را طی می‌کند.
مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه درباره حضور زنان در ورزشگاه‌ها در بیانیه‌ای اعلام کردند: ما نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم، با یادآوری نظر مقام معظم رهبری و دیگر مراجع عظام تقلید که ورود زنان به ورزشگاه‌ها و مسابقات ورزشی مخصوص آقایان را جایز نمی‌دانند مخالفت صریح خود را با حضور بانوان بزرگوار در ورزشگاه‌ها و مسابقات ورزشی ویژه آقایان اعلام می‌داریم.
استعفای حجت‌الاسلام سیدمحمود مدنی از مدیریت جامعةالزهرا(س) که به دلیل نبود همکاری لازم در موضوعات مختلف بود، از سوی هیئت امنای جامعةالزهرا(س) پذیرفته نشد.
نشست علمی «تبیین نقش شک‌گرایی در معنویت‌گرایی نوین» چهارشنبه، ۱۷ مهرماه، در سالن نشست‌های علمی پژوهشی، پژوهشگاه جامعةالزهرا(س) برگزار شد.
کرسی علمی ترویجی «مبانی و اصول حاکم بر ارتباط با خلق در سبک زندگی اسلامی از منظر قرآن» به همت گروه تخصصی علوم انسانی قرآنی پژوهشگاه چهارشنبه، ۱۷ مهرماه جاری، در قم برگزار می‌شود.
درگذشت سیدجعفر مرتضی عاملی، مورخ لبنانی؛ سید جعفر مرتضی عاملی در سن ۷۷ سالگی در تاریخ ۴ آبان ۱۳۹۸ شمسی، مصادف با ۲۷ صفر سال ۱۴۴۱ قمری، پس از حدود ۳۰ روز بستری بودن در بیمارستان رسول اعظم بیروت در گذشت و در زادگاهش در عیتا الجَبَل به خاک سپرده شد.
آبان‌ماه
حوزه علمیه در آبان ماه شاهد برگزاری مراسم، همایش، نشست‌های علمی و حوادث سیاسی و اجتماعی مختلفی از جمله موضع گیری شخصیت‌های حوزوی و جامعه مدرسین حوزه در مورد ورود زنان به ورزشگاه بود.
بحث ورود زنان به ورزشگاه‌ها بار دیگر با موضع گیری برخی اعضای جامعه مدرسین رسانه‌ای شد؛ آیت‌الله عباس کعبی شامگاه جمعه، ۱۰ آبان، در جلسه اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با رئیس دادگستری استان قم که در دفتر جامعه مدرسین برگزار شد، بیان کرد: در زمان دولت قبلی ورود خانم‌ها به استادیوم‌ها مخالف شرع اعلام شد، امروز نیز فتوا همین است، اما متاسفانه دولت و وزارت ورزش و جوانان بدون توجه به فتوای مراجع تقلید این امکان را فراهم کردند و هیچ واکنشی علیه آن صورت نگرفت، پیشنهاد بنده این است که در قوه قضائیه مرکزی به نام تذکر، اخطار و محاکمه قضائی ایجاد شود.
در پی درج مطلبی در روزنامه اعتماد با تیتر «ورزشگاه «آزادی» یا ورزشگاه «آقایان!؟» و بیان این مطلب در آن روزنامه که بیانیه «جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» در زمینه مخالفت با ورود زنان به ورزشگاه‌ها تنها به امضای آیت‌الله محمد یزدی به عنوان «رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» رسیده است، از سوی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم متن جوابیه‌ای به این روزنامه ارسال و درآن تأکید شد که موضعگیری‌های جامعه مدرسین فردی نیست.
آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی، ۱۳ آبان ماه، در ابتدای درس خارج فقه خود گفت: ۱۳ آبان، روزی است که یک حرکت بسیار مهمی در کشور ما اتفاق افتاد و باطن آمریکا و جوهر آمریکا و حقیقت این کشور استعمارگر را برای مردم ایران و برای دنیا روشن ساخت. تا قبل از آن شاید کمتر مردم توجه به این نکته داشتند که هدف آمریکا از ایجاد سفارتخانه در نقاط دنیا اهداف غیرانسانی، استعمارگری، جاسوسی و بهم زدن اوضاع در آن کشور در وقت مقتضی است. اینها چنین مرکزی را که باید به حسب طبیعی یک کارهای متعارف انجام بدهند تبدیل به مرکزی برای به استعمارکشاندن ملت‌ها کرده‌اند.
محمد تیجانی سماوی، اسلام‌پژوه تونسی و یکی از علمای اهل سنت مالکی مذهب که شیعه شد، در نشست علمی «تحلیل حوادث پس از رحلت رسول‌الله(ص)» که ۱۳ آبان‌ماه، در سالن شهید صدر مجتمع جامع امام خمینی(ره) برگزار شد، به سخنرانی پرداخت و اظهار کرد: تاریخ حقایق بسیار مهمی دربر دارد و ما را به اصل و ریشه مشکل اختلاف بین مسلمانان رهنمون می‌سازد که از روز «یوم‌الخمیس» آغاز شد؛ آن زمان که رسول‌الله(ص) فرمودند: «قلم و دواتی بیاورید تا برای شما وصیتی را بنویسم که هرگز گمراه نشوید»، یکی از کبار صحابه گفت: «کفانا کتاب‌الله» و از آن روز اختلاف آغاز شد. تأمل در واقعه یوم‌الخمیس، ریشه این اختلاف نهفته را عیان می‌سازد.
حجت‌الاسلام حسین حسینیان‌مقدم، استاد حوزه و عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در یادداشتی به بررسی مستندات حضور امام عسکری(ع) در گرگان پرداخت و گفت: عدم نقل خبر حضور امام عسکری تا قرن ششم و نیز سکوت منابع حدیثی، تاریخی و رجالی در باره راوی اول و دوم آن، خبر را با تردید جدی روبرو کرده، به گونه‌ای که رجال‌شناس برجسته‌ای مانند خویی، جعفر را مجهول و روایت را به لحاظ سند ضعیف و تستری آن را بی‌اعتبار شمرده است. افزون بر همه، در این خبر اشخاصی مانند ابواسحاق ابراهیم بن اسماعیل جرجانی(خَلَنْحي، خَلَنْجي یا جَلَخْتی)، احمد فرزند او، مبارک خادم، صلت نواده جعفر و نصر بن جابر نام برده شده که هیچ یک از اینان نیز شناخته شده نیستند و در منابع نامی از آنان برده نشده است. همچنین در یک خبر چندین معجزه و کرامت نام برده شده که سزاوار بود، در منابع متقدم شیعی نقل می‌شد.
آذرماه
مراسم افتتاحیه کنگره علوم انسانی اسلامی با سخنرانی رئیس قوه قضائیه و حداد عادل، رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی اسلامی برگزار شد.
اظهارنظر ابوالفضل بهرام‌پور، نویسنده تفسیر «نسیم حیات»، در یک برنامه تلویزیونی درباره برخورد شدید با مخالفان با استناد به آیه محاربه که بازتاب‌های زیادی در فضای مجازی به ویژه رسانه‌های تصویری معاند داشت.
درگذشت آیت‌الله سید ابوالفضل میرمحمدی زرندی، نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری و عضو جامعه مدرسین حوزه دیگر رویداد تلخ این ماه بود. او داماد سید احمد زنجانی و همسر خواهر سید موسی شبیری زنجانی از مراجع تقلید شیعه بود.
آیت‌الله نوری همدانی با طرح جدید بانکداری بدون ربا مخالفت کرد. آیت‌الله‌العظمی نوری همدانی در درس خارج خود که در مسجد اعظم قم برگزار شد، با انتقاد از طرح جدید مجلس درباره بانکداری گفت: طرحی در مجلس وجود دارد که به رباخواری به عنوان قرض رسمیت می‌بخشد. اخيراً عده‌ای از اساتيد محترم كه در اقتصاد كار كردند در نامه‌ای به ما اين موضوع را متذكر شدند.
مراسم رونمایی از کتاب «سلونی قبل ان تفقدونی، تحریر نهج‌البلاغه» با حضور سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، آیت الله مقتدایی و محقق داماد از دیگر رویدادهای علمی این ماه است.
دی‌ماه
درگذشت شیخ علی اسلامی، موسس و رئیس بنیاد بعثت از دیگر وقایع این ماه بود. حاج شیخ علی اسلامی، فرزند ارشد مرحوم آیت الله حاج شیخ عباسعلی اسلامی قرائتی، بنیانگذار جامعه تعلیمات اسلام بود که با اهتمام خود و با تشکیل بنیاد بعثت دست به انتشار ١٩٧ أثر در زمینه‌های معارف اسلامی زد. نشر آثار دینی در ایران و خارج از کشور و تشکیل مدرسه علمیه خواهران از دیگر فعالیت‌های فرهنگی او در بیش از نیم قرن زندگی بود.
عمل جراحی آیت‌الله سیستانی در پی شکستگی استخوان ران نیز باعث نگرانی مردم و دعای علما و تمام ارادتمندان این مرجع عالی شیعیان عراق شد.
آیت‌الله رسولی محلاتی، مسئول دفتر استفتائات مقام معظم رهبری نیز در این ماه درگذشت. سید هاشم رسولی محلاتی از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۹ نخستین رئیس شورای سیاستگذاری ائمه جمعه بود. همچنین وی نمایندگی استان تهران را در دومین دوره مجلس خبرگان رهبری بر عهده داشت.
آیت‌الله موسوی خلخالی از فقهای شیعه نیز در این ماه دار فانی را وداع گفت. آيت‌الله خلخالى در دوران انقلاب اسلامى همواره از مدافعين نهضت امام خمينى(ره) بوده و از مشاورين در تدوين قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران به‌شمار مى‌روند.
همایش آیت‌الله‌العظمی محقق داماد با پیام رهبری در شهر قم برگزار شد. در این مراسم آیات عظام جوادی آملی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، سبحانی از مراجع تقلید و آیت الله مصطفی محقق داماد، استاد دانشگاه و فرزند عارف فقیه محقق داماد، آیت الله اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور، آیت الله سعیدی، نماینده ولی فقیه در قم، آیت الله مقتدایی، عضو مجلس خبرگان رهبری، آیت الله استادی، عضو شورای عالی حوزه های علمیه، عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی و برخی از شخصیت‌های علمی و حوزوی حضور داشتند.
بهمن‌ماه
در بهمن‌ماه شاهد برگزاری نشست‌های علمی، جلسات درس تفسیر و رویدادهایی در حوزه علمیه و پژوهشگاه‌‌های حوزوی بودیم. البته فضای حوزه هم‌راستا با فضای اجتماعی کشور تحت تأثیر التهابات خبری به ویژه انتخابات مجلس شورای اسلامی بود.
آیت‌الله جوادی آملی در جلسه درس خارج فقه خود که در مسجد اعظم قم برگزار شد، با دعوت از آحاد مختلف مردم برای حضور در راهپیمایی ۲۲ بهمن‌ماه، بیان کرد: همه ما در راهپیمایی ۲۲ بهمن به لطف الهی شرکت کنیم و این را حق و وظیفه خود بدانیم با رعایت دو اصل؛ اصل اول اینکه، همانطور که در راهپیمایی قبل از انقلاب مشخص بود که چه می‌خواهیم، الآن هم مشخص است که چه می‌خواهیم، شعار ما، محتوای قطع‌نامه‌های ما، بیانیه پایانی ما، باید همان شعارها و اصول کلی قبل از انقلاب باشد.
آیت‌الله محسن اراکی، ۱۹ بهمن‌ماه در همایش سرداران رشید اسلام، شهید حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس که در مدرسه امام کاظم(ع) برگزارشد، گفت: قرآن کریم بیان می‌کند که دشمنان دین تلاش می‌کنند که تزویر را جایگزین دین حق کنند.
آیت‌الله حسین نوری همدانی، ۱۹ بهمن‌ماه در دیدار با مسئولان همایش فقه هنر، با تجلیل از تلاش‌های پنج ساله همایش فقه هنر و برنامه‌های انجام شده، به حدیث نبوی منقول از سیدالشهدا اشاره کرد و گفت: ایشان فرمودند که «انّ الله یحب معالی الامور و اشرف‌ها، و یکره سفسافها»؛ خداوند کارهای بزرگ را دوست می‌دارد و از کارهای کوچک خرسند نمی‌شود) که به تعبیر ایشان، سلسله همایش‌ها و برنامه‌های فقه هنر، مصداقی از معالی و اشرف امور در این عرصه بوده است.
آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی، ۲۰ بهمن‌ماه در ابتدای درس خارج خود در مسجد اعظم قم گفت: در این ایام دو مناسبت مهم و تاریخی پیش رو داریم، یکی ۲۲ بهمن و دیگری دوم اسنفدماه یعنی روز انتخابات که جنبه تاریخی برای ما دارند.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی صبوحی، رئیس موسسه تدبر در کلام وحی، ۲۱ بهمن‌ماه در همایش «قرآن و مقاومت» در سالن همایشات سازمان تبلیغات اسلامی قم با اشاره به تبیین مقاومت براساس مفاهیم سوره مبارکه فجر به خصوص آیات ۱۷ تا ۱۹ این سوره گفت: امکان ندارد جامعه‌ای مقاوم باشد و در آن به یتیم بی‌توجهی و ستم شود؛ همچنین است جامعه‌ای که در آن برخی آن‌قدر دارا هستند که حساب اموالشان از دستشان در می‌رود و برخی آن‌قدر محتاجند که نان شب را هم ندارند.
همچنین آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی، در این همایش بیان کرد: نقشه شیطانی بزرگی از صدر اسلام وجود داشت که به نام احترام به قرآن و اینکه قرآن قابل فهم نیست، مردم را از سراغ قرآن رفتن باز داشت. جز در دوران اخیر، غیر از مقاطعی، توجه شایانی به قرآن نشد و حتی تفاسیری هم که نوشته شد، صرفاً تکیه بر روایات بود و تحقیق و تدبر در معنای آیات و روایات ذیل آن کم انجام می‌گرفت.
آیت‌الله محسن فقیهی، استاد سطح عالی تفسیر حوزه علمیه، ۲۳ بهمن‌ماه، در ادامه تفسیر سوره مبارکه بقره به آیه ۱۰۴ سوره بقره «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقُولُوا رَاعِنَا وَ قُولُوا انْظُرْنَا وَاسْمَعُوا وَ لِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ أَلِیمٌ» اشاره کرد و گفت: یهودیان نوعی خود بزرگ‌بینی دارند؛ در این آیه گرچه خطاب به مؤمنان است، ولی کنایه و اشاره آن به قوم یهود است.
آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی، ۲۴ بهمن ماه در جلسه تفسیر خود با اشاره به آیات ۲۲ و ۲۳ سوره مبارکه نبا «لِلطَّاغِينَ مَآبًا ﴿۲۲﴾؛ لَابِثِينَ فِيهَا أَحْقَابًا» گفت: مآب محل رجوع اهل طغیان و اهل جهنم است و قرون و هزاره‌هایی در آن خواهند ماند.
آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی، رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، ۲۳ بهمن‌ماه در نشست علمی «مقام ابراهیم(ع) و جایگاه آن در حج» که در این مرکز برگزار شد، به طرح این سؤالات پرداخت که آیا مقام ابراهیم را از مکان فعلی که ۱۳ ذراع و نیم با بیت فاصله دارد، می‌توان تغییر داد یا خیر؛ آیا تغییر مقام مثلا به ده متر عقب‌تر شرعاً جایز است؟ اگر ممکن است، محدوده جواز تغییر کجاست؟ وی در پاسخ به این پرسش‌ها گفت: اگر گفتیم تغییر جایز است، مقام را در هر جایی می‌توان بُرد، البته در اینکه می‌توان آن را خارج از مسجد هم برد یا خیر بحث است؟
سوزاندن کتاب طب جدید از سوی حجت‌الاسلام تبریزیان و سیل انتقادات حوزویان نسبت به اقدام او از دیگر وقایع این ماه بود. مجمع جهانی شیعه‌شناسی در بیانیه‌ای در واکنش به آتش زدن کتاب طب هاریسون تأکید کرد: کتاب‌سوزی عملی مجرمانه است. در بخش‌هایی از این بیانیه آمده است اقدام نابخردانه کتاب‌سوزی از سوی یک روحانی را به شدت محکوم نموده و از آن اعلام انزجار می‌کنیم. ما در منازعه علمی بین طب سنتی و دانش پزشکی جدید، ورود نمی‌کنیم چون به عهده اهل تخصص از هر دو طرف است. اما آقای تبریزیان در کسوت روحانی شیعی، یک اتفاق آسیب زننده به چهره حوزه علمیه شیعه و اسلام عزیز را رقم زدند که با هر منطقی، عملی مجرمانه است و بایستی تحت پیگرد قانونی قرار بگیرد.
حاشیه دیگر مربوط به بهمن ماه نامه آیت‌الله سبحانی و واکنش به سخنان حسن محدثی بود. آیت‌الله سبحانی در نامه‌ای به سردبیر روزنامه اطلاعات تأکید کرد: امروز فساد و دعوت به اشباع تمایلات جنسی از هر راه صحیح و ناصحیح، و قانونی و غیر قانونی در فضای مجازی غوغا می‌کند، دیگر نباید روزنامه اطلاعات ناخودآگاه با آنها هماهنگ باشد. در بخش‌هایی از نامه ایشان که در حقیقت واکنشی به صحبت‌های منتشر شده حسن محدثی، یکی از جامعه شناسان است می‌خوانیم در روزنامه اطلاعات مورخ چهارشنبه ۱۶ بهمن ۱۳۹۸ برابر ۱۰ جمادی الثانی ۱۴۴۱ شماره مسلسل ۲۷۴۹۳، صفحه ۳ گزارشی از نشست «مسأله فرهنگ» نقل شده و آقای حسن محدثی در این نشست چنین می‌گوید: ریشه اساسی شکاف بین فرهنگ واقعی و آرمانی ما در این است که الگوهای فرهنگی و رفتاری حاکم بر جامعه ما، اساساً در تضاد با عناصر فرهنگی ذاتی انسان ایرانی هستند و آنها را عموماً سرکوب یا نادیده می‌گیرند...
اسفندماه
مهمترین وقایع اسفندماه نیز مربوط به کرونا بود. نخستین خبر، درگذشت حجت‌الاسلام خسروشاهی در پی ابتلا به کرونا بود. سیدهادی خسروشاهی سیاستمدار و سفیر سابق ایران در واتیکان و رئیس نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در مصر (قاهره) بود. او در ۸ اسفند ۱۳۹۸ در پی شیوع کروناویروس در ایران بر اثر ابتلا به بیماری کروناویروس ۲۰۱۹ و کهولت سن درگذشت. آیت‌الله حبیبی، تولیت حوزه علمیه مجتهدی نیز پس از یک دوره بیماری، در سن ۸۱ سالگی دعوت حق را لبیک گفت.
آخرین خبر اسفندماه نیز تعطیلی تمام دروس حوزه‌های علمیه تا اطلاع ثانوی بود. معاونت آموزش حوزه‌های علمیه در بیانیه‌ای اعلام کرد که تعطیلی درس‌ها به صورت انبوه و تجمعی در تمام سطوح و مقاطع، تا عادی شدن شرائط و عبور از این مرحله ادامه خواهد یافت. همچنین هر نوع فعالیت آموزشی مانند امتحان، نشست‌های علمی که مستلزم تجمع باشد، مدیریت و به زمانی دیگر موکول شود.
