راهکارهای هدایتی صحیفه سجادیه برای جهانِ امروز

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدرضا نوراللهیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس و پژوهشگر دعاشناسی در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان در ارتباط با راهکارهای هدایتی صحیفه سجادیه برای امروز ایران و جهان، گفت: این روز متعلق به امام چهارم ما، حضرت سیدالساجدین(ع) است. کم نیستند انسان‌های بزرگی که پای صحیفه سجادیه جوانی و نشاط خود و قلم خدمت خود را به کار گرفتند؛ از جمله مرحوم علامه تستری که در شوشتر حضور داشتند و با عمر طولانی خود در زمینه صحیفه خدمات بزرگی را ارائه کردند. بسیاری از شروح و ترجمه‌های صحیفه و معرفی آن را از مرحوم سیدنعمت‌الله جزائری داریم.

خدمات خوزستانی‌ها به صحیفه سجادیه 

وی ادامه داد: خوزستانی‌های بسیاری از شهرهای مختلف این استان به صحیفه خدمت کردند. شاید روزی موفق شوم خدمات خوزستانی‌ها را به صحیفه سجادیه در یک تحقیقی پر از ارجاع معرفی کنم. این روزهایی که در خانه نشسته‌ایم و دوران سخت این بیماری را و این بلای فراگیر جهانی که همه کره زمین را درگیر کرده است می‌گذرانیم، ضمن رعایت همه دستورهایی که نظام پزشکی کشورمان و نظام پزشکی جهانی و همه کسانی که به فکر بشریت هستند برای عبور از آتشی که شعله‌های آن دامن بشریت را فراگرفته است، بعد از رعایت این اصول که مراعات آنها واجب است؛ نگاهی هم به آسمان بیندازیم.

تأمل در آیات قرآن در روزهای خانه نشینی

نوراللهیان در ادامه گفت: نگاه آسمانی اصولی دارد، بهترین اصول آن را از کتاب آسمانی قرآن می‌‎توانیم بگیریم که این همه «ربنا» دارد: «رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدْتَنَا عَلَى رُسُلِكَ»، «رَبَّنَا آتِنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً وَهَيِّئْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا رَشَدًا»، «رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ» و ... قرآن کریم یک نورانیتی دارد که در این روزها که در خانه هستیم، یک دوره ختم قرآن و تأمل در برخی از آیات آن ما را متحول می‌کند و نگاهمان را آسمانی می‌کند.

وقت‌هایی باید پیشانی را بر خاک گذاشت

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس افزود: ما همیشه زمین را نگاه کردیم، گرچه زمین مهد و گهواره بشر است، زمین مرکز اقتصاد و تجارت و کار و کسب و تلاش است؛ ولی وقت‌هایی باید پیشانی را بر خاک گذاشت و نگاه دل را به آسمان گشود و گفت: «یارب ما بد کردیم. پروردگار مهربان، ما خیلی نافرمانی کردیم. خیلی به خطا رفتیم. دست به کارهایی زدیم که مورد پسند تو نیست و تو چشم‌پوشی کردی. باید می‌دیدی اما اصلا ندیدی. با دست و پا و چشم و گوش و با زبانمان حق کُشی کرده‌ایم، در کسب و کارمان تضییع حقوق کرده‌ایم. خدایا ما این کارها را کرده‌ایم، اما این عذاب را از ما بردار. این رنجی که جهان و بشریت می‌کشد، بردار.»

راهنمایی خوب امام سجاد(ع) در رجوع به قادر مطلق

وی بیان کرد: خانواده‌هایی در اطراف ما هستند که در این روزها عزیزانشان گرفتار این بیماری شده‌اند و در قرنطینه سخت به سر می‌برند، سرفه‌های سخت می‌کنند، استرس دارند. برخی از این عزیزان به لحاظ مالی در مضیقه هستند، در ایام عید که روزهای کسب و کارشان بوده، در خانه نشسته‌اند. ولی همه باید به رزاق، به قادر متعال، به قادر مطلق، به سمیع بصیر، به خدای غفار و خدای تواب رجوع کنیم و صحیفه و امام سجاد(ع) در این عرصه راهنمای بسیار خوبی است.

نوراللهیان اضافه کرد: صحیفه کتاب نیایش و التماس به خداست. کتاب دعا و خواسته‌های ماست؛ ولی صحیفه بالاتر از اینهاست، صحیفه را وقتی بزرگی از بزرگان شیعه که به رحمت خدا رفتند، با ترجمه انگلیسی ویلیام چیتیک به واتیکان رساندند، تشخیصشان این بود که این صحیفه برای روزهای یکشنبه کلیساها و مراکز نیایش مسیحیت جهان کتاب معتبری است. کتابی که وقتی آیت‌الله مرعشی نجفی نسخه‌ای از آن را برای مرحوم شیخ طنطاوی، بزرگ الازهر مصر و مفسر بزرگ قرآن کریم، فرستادند، او در پاسخ نوشت: «این از شقاوت ما بوده است که ما از چنین متن آسمانی بی‌بهره و غافل بودیم.»

پژوهشگر دعاشناسی گفت: صحیفه‌ سجادیه روش مکالمه با خدا، روش به دیدار خدا رفتن با زبان عذرخواهی و طلب بخشش است.  گاهی فرزندی، پدر یا مادر خود را آزرده است، برای به دست آوردن رضایت آنها راهی جز این ندارد که با ادبیات خوب به او بیاموزیم تا به در خانه آنها برود و طلب بخشش کند. این موضوع را مولانا در قالب تمثیلی بیان کرده و رأفت و مهربانی مادر را با وجود خشمی که به فرزندش دارد، نشان می‌دهد. خداوند این محبت را به مادرها داده است. خدایا اگر بنده‎ای اینقدر بدی و کار ناصواب کند که تو بگویی دیگر تو را نمی‌بخشم، ولی شبی، نیمه شبی در خانه تو بیاید و  صورتش را به خاک بگذارد، محبت تو به چنین بنده‌ای در مقایسه با مادران قابل وصف نیست.

توبه فقط با زبان نیست

وی اظهار کرد: برای همه کسانی که در این روزها باید درس‌های بزرگ بگیرند، یک خط از دعای نهم صحیفه سجادیه؛ دعای «فِي الِاشْتِيَاقِ إِلَى طَلَبِ الْمَغْفِرَةِ مِنَ اللَّهِ» را می‌خوانم. یعنی انسان شوق دارد از خدا طلب بخشش و آمرزش کند و خدا از گناهان او چشم‌پوشی کند. شروع دعا چنین است: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ»: خدا بر محمد و آل محمد درود فرست، به خصوص در این ماه شعبان که ماه صلوات است. «و صَيِّرْنَا إِلَى مَحْبُوبِكَ مِنَ التَّوْبَةِ و أَزِلْنَا عَنْ مَكْرُوهِكَ مِنَ الْإِصْرَارِ» خدایا دو چیز به من بده. خدایا دست ما را بگیر و به سمت آنچه دوست داری ببر؛ اینکه توبه کار بشویم، به خدای خودم برگردیم. خدایا همه ما می‌خواهیم برگردیم. به فلسفه آفرینش خود برگردیم، خدابین شویم، خدایی عمل کنم. برای خدا کار کنیم، برای خدا خدمت کنیم، برای خدا عمل کنیم، برای خدا سخن بگوییم. در این روزها به بستگان خودمان که هیچ‌کس از آنها سراغی نمی‌گیرد، تلفن کنیم، احوال آنها را جویا بشویم، این تلفن دو دقیقه‌ای خدا را خشنود می‌کند، چون آن بنده را خوشحال کردیم. از او خبر گرفتیم و به او آرامش دادیم. اینها توبه است. توبه فقط زبان نیست؛ گرچه آن هم خوب است.

نوراللهیان گفت: امام چهارم ما؛ این یادگار کربلا عرضه کردند: «و صَيِّرْنَا إِلَى مَحْبُوبِكَ مِنَ التَّوْبَةِ و أَزِلْنَا عَنْ مَكْرُوهِكَ مِنَ الْإِصْرَارِ» خدایا کمک کن به آنچه دوست داری(یعنی توبه) برگردم و از چیزهایی که بدت می‌آید ما را دور کن. آن چیست؟ اصرار بر باطل. خدایا هرچه هستم، بر گناه اصرار داشتم، حالا می‌خواهم بنده تو باشم. این تنها فراز اول دعای نهم است. خواندن این دعا سه دقیقه و با خواندن ترجمه هفت دقیقه طول می‌کشد. این روزها این دعا را بخوانیم، اشکی بریزیم و دستهایمان را به آسمان بلند کنیم و از خدا بخواهیم که این بلا را از سر ما دفع کند.