مراقبه؛ مهم‌ترین دستور در ماه ذی‌القعده / چگونه از اربعین موسوی بهره‌مند شویم
استاد محمدتقی فیاض‌بخش، از اساتید برجسته اخلاق و عرفان، به ارائه توضیحاتی درباره بهره‌گیری هرچه بیشتر از ایام ماه ذی‌القعده و دهه اول ماه ذی‌الحجه، که بین اهل معنا به اربعین موسوی شهرت دارد، پرداخت.
به گزارش ایکنا، امشب مصادف با نخستین شب از ماه ذی‌القعده است؛ ماهی که گرچه در میان عموم مردم شهرت چندانی ندارد و به سادگی از کنار آن عبور می‌شود، اما در میان عرفا و اهل معنا جایگاه ویژه‌ای دارد و از این ماه به همراه 10 روز اول ماه ذی‌الحجه به بهار اربعین‌گیری و سلوک تعبیر می‌شود.
به مناسبت فرارسیدن ماه ذی‌القعده و برای بهره‌مندی هرچه بیشتر مؤمنان از برکات این ماه، در کانال تلگرامی استاد محمدتقی فیاض‌بخش، از اساتید برجسته اخلاق و عرفان، فایلی صوتی منتشرشده که دربردارنده دستورات و نکاتی برای استفاده بیشتر از این ماه است. در ادامه مشروح سخنان ایشان از نظر می‌گذرد؛
ماه ذی‌القعده هر چند اول ماه‌های حرام است، اما در میان عامه مردم شهرتی ندارد. ماه‌های حرام از زمان جاهلیت قداست داشته است؛ یعنی عرب جاهلی نیز در ماه‌های حرام جنگ نمی‌کرد که به دلیل قداست این ماه‌ها بوده است. عمدتاً در این ماه‌های حرام به زندگی خود می‌رسیدند و به عبادت و مسائل این‌چنینی مشغول می‌شدند و پرداختن بیش از حد به دیگر مسائل اجتماعی و ... را امری ناپسند می‌دانستند.
لذا ماه ذی‌القعده در میان توده مردم، چنان شهرتی جز حرام بودن ندارد، اما در میان اهل الله، ماه ذی‌القعده به ضمیمه دهه اول ما ذی‌الحجه، اربعینی است که مصادف با اربعین حضرت موسی(ع) است. این اربعین مربوط به ایامی است که حضرت موسی(ع) از میان قومش کناره گرفت و در پایان اربعین، خداوند او را به مقام لقاء تام رساند و به او الواح داده شد.
ذکر و عملی بالاتر از مراقبه نیست
این چهل روز برای حضرت موسی(ع) بسیار بابرکت بود و در میان اهل معنا این چهل روز، به اربعین موسوی و یا اربعین کلیمی معروف شد. اهل معنا برای این روزها، توصیه‌هایی می‌کردند و دستوراتی در زمینه ذکر و مراقبه داشتند و بنده نیز توصیه‌ای که علامه طباطبایی به شاگردان داشتند، بیان می‌کنم که می‌فرمودند: «هیچ دستور ذکری و عملی بالاتر از مراقبه در ایام ماه ذی‌القعده نیست». یعنی مرحوم علامه، تا پایان، روی مراقبه تأکید داشتند و اگر کسی مراقبه‌اش درست بود، دستورات بعدی را می‌دادند. اگر مراقبه درست نبود دستوری نمی‌دادند، چون اگر مراقبه درست نباشد و این ظرف آلوده باشد، هرچه در آن بریزید کثیف می‌شود و هر آب پاکی در ظرف خود بریزید، سرریز که می‌کند، آب گندیده و آلوده سرریز خواهد کرد.
لذا استاد سعادت‌پرور می‌فرمودند، از ابتدای ماه ذی‌القعده بنا را بر این بگذارید که برگردید و زشت‌ترین صفتی که برای شما کدورت می‌آورد، پیدا کنید. انسان نمی‌تواند در مراقبه به صورت یک‌جا با همه صفات زشت در بیفتد. بنابراین لازم است که یک محاسبه‌ای داشته باشد و ببیند در میان صفات زشت، کدام مورد است که بیشترین کدورت را برای او به وجود می‌آورد، همان را پیدا کند. نگویید پیدا نمی‌کنیم. انسان باید ببیند آن زمانی که می‌خواهد نماز بخواند، چه خواطری زودتر به او حمله می‌کند که پیداست همین خواطر برای او جنود اصلی شیطان است و آنها را شناسایی و برای برطرف کردنشان تلاش کند.
در مراقبه چطور عمل کنیم؟
وقتی انسان می‌خواهد مراقبه داشته باشد، نمی‌تواند یک‌تنه در مقابل فوج حملات شیطان بایستد، اما می‌تواند یقه یکی از آنها را بگیرد. در اینجا، دیگر جنود ابلیس هم ضربه می‌زنند، اما او با همان صفت زشتی بجنگد که بیشترین کدورت را برایش به وجود می‌آورد و پس از مدتی خواهد دید که مراقبه‌اش چه صفایی پیدا می‌کند.
بنابراین، بنده نیز به همین مسئله توصیه می‌کنم و شاهدم نیز آیه 172 سوره اعراف است که می‌فرماید: «وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِنْ بَنِي آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنْفُسِهِمْ ...». به تعبیر بنده آیه می‌خواهد بگوید صفای باطن را با ذکر و یا تلاوت قرآن به وجود نیاورید، بلکه با توجه کردن به خود به وجود آورید. الان و در عالم دنیا نیز «وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنْفُسِهِمْ» مطرح است. این تعبیر در آیه یعنی به خودمان توجه کنیم و به محض اینکه توجه کردیم، اگر صفای باطن داشته باشیم باید توحید را در خودمان ببینیم و اگر کسی این توحید را درون خودش کشف نمی‌کند، یقین بداند که به خودش توجه نکرده است.
چرا انسان «قَالُوا بَلَى» را نمی‌گوید؟ به این دلیل که به خودش توجه ندارد. چرا به خود توجه ندارد؟ چون خودش را نمی‌یابد. چرا نمی‌یابد؟ چون کدر است. چرا کدر است؟ چون غافل است. در ادامه آیه نیز فرمود: «اَنْ تَقُولُوا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّا كُنَّا عَنْ هَذَا غَافِلِينَ». پس اصل اینکه ما توفیق پیدا نمی‌کنیم و روحمان باز نمی‌شود، دلیلش غفلت است و غفلت نیز از گناه ناشی می‌شود. وقتی به عموم بزرگان می‌گفتند که چرا در نماز حال نداریم؟ می‌فرمودند دلیلش غفلت و آلودگی به گناه است. گناه قدرتی دارد که گاهی از چهل روز تا یکسال انسان را می‌سوزاند. بنابراین به دلیل غفلت و گناه است که انسان نماز می‌خواند اما حال نماز خواندن ندارد.
بنابراین، ما یک گرفتاری داریم که باید آن گرفتاری را کشف کنیم و توصیه بنده این است که از ابتدای ماه ذی‌القعده با خودتان، به تعبیر خواجه عبدالله انصاری، مشارطه کنید. شرط کنید که یک گناه کاربردی را پیدا کنید و با آن بجنگید. نگویید ما گشتیم و به گناهی مانند تکبر و عُجب رسیدیم. تکبر را همه دارند و نباید به این صورت کلی عمل شود. تکبر از گناهانی است که اواخر سلوک انسان از او گرفته می‌شود و تقریباً آخرین منزل است. بنابراین در ابتدا نمی‌شود با آن درافتاد، بلکه می‌توان با مراحل نازله‌اش جنگید، ولی می‌توان با چیزهایی که عینی و ملموس است درافتاد و با آن صفات مبارزه کرد.
در ابتدا با عیبی که بیشتر به آن آلوده‌ایم، مبارزه کنیم
مثلاً یک آدمی پرخاش‌گر است و هرکسی هرچه می‌گوید، می‌خواهد جوابش را بدهد که کاملاً عینی است. این فرد باید بگوید با همین صفت زشت درمی‌افتم و دفعه دیگر هر کسی هر چیزی گفت پاسخش را نمی‌دهم. همچنین توصیه می‌کنم در این ایام احتیاط کنید. به این معنا که اگر در فضای گناهی که یقه‌اش را گرفته‌اید می‌خواهید وارد شوید، وارد نشوید. یک کسی عادت دارد که غیبت کند، اما در این ماه سعی کند وارد فضای غیبت هم نشود و اگر در جمعی این مسئله به وجود آمد، بحث را عوض کند؛ لذا بگردیم و همان عیبی که به آن آلوده‌تر هستیم را بیابیم و با آن مبارزه کنیم.
اگر کسی این صفت زشت را در خودش پیدا کرد که خوشا به حالش، اما اگر پیدا نشد، دستور کلی این است که عمده گناهان از زبان پیدا می‌شود و باید زبان را در این ماه بیشتر کنترل کنیم. البته نباید کنترل زبان را با همسر و فرزندان و خانواده شروع کرد، بلکه مراد کنترل زبان و کم‌حرفی در اداره و محیط جامعه است. بی‌دلیل نبود که مرحوم سیدعلی آقای قاضی زیاد زبانش را کنترل می‌کرد. نمی‌گویم مانند ایشان باشید، اما مراقبه را شدید کنید. آنان حتی نفس خود را به شدت عتاب می‌کردند و با نفس برخوردهای جدی داشتند. من نمی‌گویم مانند آنان باشید، اما حداقل مراقبه را داشته باشید که ایام مراقبه اولیای الهی است.
همچنین نباید غسل توبه و نماز روز یکشنبه ماه فراموش شود که دستورش در مفاتیح آمده است و پیامبر(ص) فرمود کسی که این کار را بکند، گویی از مادرش متولد شده و ملائکه می‌گویند عملت را از نو شروع کن و گویی همه گناهانش پاک می‌شود. البته توصیه بنده این است که همیشه در روزهای یکشنبه این کار صورت گیرد.
دستور دیگر که مرحوم سید دارد این است که اگر کسی توانش را دارد سه روز از این ماه که عبارت از پنجشنبه اول، چهارشنبه وسط و پنجشنبه آخر است، روزه بگیرد. کسی که این سه روز را روزه بدارد گویی که همه ماه را روزه داشته است.
یادآور می‌شود، استاد فیاض‌بخش در کتابی با عنوان «ادب حضور؛ اسرار اربعین موسوی» به تبیین کامل آداب و مراقبات ماه ذی‌القعده و دهه اول ماه ذی‌الحجه پرداخته است و علاقه‌مندان می‌توانند برای تهیه آن با شماره ۰۹۱۲۷۹۷۴۷۵۰ تماس بگیرند یا برای تهیه نسخه دیجیتال کتاب به لینک اپلیکیشن طاقچه به نشانی https://taaghche.com/book/36767 مراجعه کنند.
انتهای پیام
بسیار مصاحبه دلنشینی بود. ممنون دستورات کاربردی و خوبی بود. خدا به ما نظر مرحمت کند. همین اعمال کوچک است که توان مقابله با گناهان را به انسان می دهد. 
