گزارش ایکنا از طرح فهم سوره ویژه نوجوانان؛
تلاشی برای شکوفایی تفکر در نوجوانان / قرآن خواندنی که مشق تفکر است
عضو علمی مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت(ع) بر این باور است که با بهره‌گیری از قرآن که مؤلفه‌های تفکر را تکرار می‌کند، می‌توان مشق تفکر کرد. چیزی در عالم بالاتر از قرآن نیست که بتوان با آن تفکر را شکوفا کرد. باید در شیوه زیست نوجوانان جایی برای قرآن باز کنیم، نه اینکه صرفاً حفظ و قرائت قرآن را زیست قرآنی بدانیم؛ قرآن خواندن باید مشق تفکر باشد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، این روز‌ها و همزمان با ایام ماه مبارک رمضان، مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت(ع) دانشگاه تهران، طی یک برنامه‌ریزی قصد دارد لذت فهم سوره‌های قرآن را به نوجوانان و خانواده‌های آنها در قالب برگزاری کارگاه‌های فهم سوره‌های قرآن بچشاند. در واقع مسیری طراحی شده تا با استفاده از مفاهیم سوره‌ها، مقوله بسیار مهم تفکر را در میان نوجوانان شکوفا کند و در نهایت آنها را به حُسن‌گزینی رهنمون سازد.
بر این اساس، بعضی روز‌های هفته در ماه مبارک رمضان و اکثراً پیش از افطار، نوجوانان و خانواده‌های آنها در کارگاه‌های مجازی یک ساعت و نیمه‌ای شرکت می‌کنند و اتفاقاً مشارکت افراد در هر جلسه آمار خوبی را نشان می‌دهد. مکان برگزاری هر کارگاه متفاوت است. فروشگاه کتاب زیتون وابسته به دفتر نشر فرهنگ اسلامی واقع در جنب پل کریمخان زند در تهران، یکی از مکان‌های ثابت برگزاری کارگاه‌های مجازی فهم سوره‌های قرآن است. ایکنا نیز در یکی از بعدازظهر‌های ماه رمضان و برای تهیه گزارشی درباره برگزاری این کارگاه‌ها و کم و کیف مباحث ارائه شده و شرکت‌کنندگان، به این کتابفروشی رفتیم و پای درس هانی چیت‌چیان، از اعضای علمی مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت و مدرس این کارگاه‌ها نشستیم و گفت‌وگویی نیز پیش از شروع کلاس با او و مسئول مدرسه دانش‌آموزی قرآن و عترت(ع) داشتیم.
ایکنا ـ آقای چیت‌چیان کارگاه‌های فهم سوره‌های قرآن ویژه نوجوانان با چه هدفی طراحی شده و مخاطب آن چه کسانی هستند؟
جلسات در سه سطح برگزار می‌شود، یک سطح ویژه خانواده‌هایی است که فرزند نوجوان دارند، مخاطب دیگر در این کارگاه‌ها، معلمان و مربیان قشر نوجوان و سطح دیگر اختصاص به خود نوجوانان دارد. پس از برگزاری هر کارگاه، در پایان جلسه سؤالات و پرسش‌های شرکت‌کنندگان مطرح و پاسخ داده می‌شود. پرسش‌ها نیز متعدد و متنوع است. در زمینه نوجوان، نظام محتوایی منسجمی برای نوجوان نداریم، که چه در ارتباط مستقیم با خود و چه در ارتباط با سایر افراد و گروه‌هایی که با آنها در تعامل است، مسیری را به طور مشخص طی کند و ارتباط بین اجزا را بداند. این نشان‌دهنده آن است که در حوزه نوجوان و تولید محتوا و نقشه راه هنوز کار داریم و خلأیی جدی در این حوزه به چشم می‌خورد.
در عین حال و در گیر و دار این مباحث، اگر بخواهیم به نقطه‌ای کانونی و محوری برسیم و بگوییم اگر حول این نقطه محوری هدف‌گذاری کنیم، قادر خواهیم بود به بسیاری از اهداف دست پیدا کنیم، به طور مشخص آن محور، شکوفایی توان تفکر نوجوان با استفاده از وحی است. تفکری که معنای قرآنی دارد و نوعی مواجهه با سؤالات، رخدادها، نیازها و پدیده‌ها و ارجاع آن به حقایق و شناخت دستورالعمل و راه براساس آنهاست. به تعبیر دیگر مشاهده وضعیت موجود از منظر حقیقت و کشف وضعیت مطلوب و شناخت مسیری که ما را از موجود به مطلوب براساس حقیقت می‌رساند. این معنای تفکر از منظر قرآن و اساسی‌ترین محور تربیتی است و به نظر می‌رسد تمام مسائل نوجوان را پوشش می‌دهد.
بر همین اساس و طبق مطالعاتی که در خصوص منویات مقام معظم رهبری درباره نوجوان و تربیت نوجوان و نیز اسناد بالادستی به طور مشخص سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، انجام شده، محوری‌ترین موضوع که همه مؤلفه‌ها را می‌تواند محقق کند، به طور مشخص فعال‌سازی تفکر با بهره‌گیری از قرآن است. این موضوع با تفکر در قرآن متفاوت است، اینجا تفکر با قرآن مدنظر است. به این معنا که تفکر را قرآن شکوفا می‌کند که بعدتر با این تفکر شکوفا شده، می‌توان در قرآن تفکر کرد. هر یک از سوره‌های قرآن و آیات این سوره‌ها، درباره وضعیت موجود انسان سخن می‌گوید و نیازها را به او نشان می‌دهد و وضعیت مطلوب را برای او ترسیم می‌کند و نهایتاً مسیر را برای او مشخص می‌کند تا از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب برسد. در واقع تمام سوره‌های قرآن در حال بیان تفکری پیرامون زندگی انسان است. اگر این ساختار از هر سوره قرآن استخراج شود و به نوجوان، پدر و مادر و مربی او بگوییم باید با استفاده از سوره‌های قرآن وضعیت موجود و نیاز‌های واقعی را بررسی و تفکر را با نوجوان مشق کرد و این موضوع مورد بررسی قرار گیرد که وضعیت مطلوب کجاست و به کجا باید برویم و چگونه این مسیر را طی کنیم، تا تفکر او شکوفا شود. معتقدیم این نوع مواجهه با قرآن، اساسی‌ترین کار در حوزه تربیت می‌تواند باشد.
جلسات در سه سطح برگزار می‌شود، یک سطح ویژه خانواده‌هایی است که فرزند نوجوان دارند، مخاطب دیگر در این کارگاه‌ها، معلمان و مربیان قشر نوجوان و سطح دیگر اختصاص به خود نوجوانان دارد. پس از برگزاری هر کارگاه، در پایان جلسه سؤالات و پرسش‌های شرکت‌کنندگان مطرح و پاسخ داده می‌شود. پرسش‌ها نیز متعدد و متنوع است. در زمینه نوجوان، نظام محتوایی منسجمی برای نوجوان نداریم، که چه در ارتباط مستقیم با خود و چه در ارتباط با سایر افراد و گروه‌هایی که با آنها در تعامل است، مسیری را به طور مشخص طی کند و ارتباط بین اجزا را بداند. این نشان‌دهنده آن است که در حوزه نوجوان و تولید محتوا و نقشه راه هنوز کار داریم و خلأیی جدی در این حوزه به چشم می‌خورد.
در عین حال و در گیر و دار این مباحث، اگر بخواهیم به نقطه‌ای کانونی و محوری برسیم و بگوییم اگر حول این نقطه محوری هدف‌گذاری کنیم، قادر خواهیم بود به بسیاری از اهداف دست پیدا کنیم، به طور مشخص آن محور، شکوفایی توان تفکر نوجوان با استفاده از وحی است. تفکری که معنای قرآنی دارد و نوعی مواجهه با سؤالات، رخدادها، نیازها و پدیده‌ها و ارجاع آن به حقایق و شناخت دستورالعمل و راه براساس آنهاست. به تعبیر دیگر مشاهده وضعیت موجود از منظر حقیقت و کشف وضعیت مطلوب و شناخت مسیری که ما را از موجود به مطلوب براساس حقیقت می‌رساند. این معنای تفکر از منظر قرآن و اساسی‌ترین محور تربیتی است و به نظر می‌رسد تمام مسائل نوجوان را پوشش می‌دهد.
بر همین اساس و طبق مطالعاتی که در خصوص منویات مقام معظم رهبری درباره نوجوان و تربیت نوجوان و نیز اسناد بالادستی به طور مشخص سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، انجام شده، محوری‌ترین موضوع که همه مؤلفه‌ها را می‌تواند محقق کند، به طور مشخص فعال‌سازی تفکر با بهره‌گیری از قرآن است. این موضوع با تفکر در قرآن متفاوت است، اینجا تفکر با قرآن مدنظر است. به این معنا که تفکر را قرآن شکوفا می‌کند که بعدتر با این تفکر شکوفا شده، می‌توان در قرآن تفکر کرد. هر یک از سوره‌های قرآن و آیات این سوره‌ها، درباره وضعیت موجود انسان سخن می‌گوید و نیازها را به او نشان می‌دهد و وضعیت مطلوب را برای او ترسیم می‌کند و نهایتاً مسیر را برای او مشخص می‌کند تا از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب برسد. در واقع تمام سوره‌های قرآن در حال بیان تفکری پیرامون زندگی انسان است. اگر این ساختار از هر سوره قرآن استخراج شود و به نوجوان، پدر و مادر و مربی او بگوییم باید با استفاده از سوره‌های قرآن وضعیت موجود و نیاز‌های واقعی را بررسی و تفکر را با نوجوان مشق کرد و این موضوع مورد بررسی قرار گیرد که وضعیت مطلوب کجاست و به کجا باید برویم و چگونه این مسیر را طی کنیم، تا تفکر او شکوفا شود. معتقدیم این نوع مواجهه با قرآن، اساسی‌ترین کار در حوزه تربیت می‌تواند باشد.
ایکنا ـ تصویری که قرآن از نوجوان ارائه می‌دهد چگونه است؟ آیا این موضوع از سوی نوجوانان مورد پرسش قرار می‌گیرد؟
ایکنا ـ تصویری که قرآن از نوجوان ارائه می‌دهد چگونه است؟ آیا این موضوع از سوی نوجوانان مورد پرسش قرار می‌گیرد؟
نوجوان درباره همه چیز می‌پرسد و ذات جستجوگری دارد. البته که تصویر خودش نیز برای او موضوعیت دارد، اما بیش از آن درباره چیز‌های دیگر در عالم پرسش می‌کند، اینکه من کیستم؟ عالم چیست؟ ارتباط بین انسان‌ها برای چیست؟ و ...، اگر نوجوانی این پرسش را مطرح می‌کند که تصویر قرآن درباره نوجوان چگونه تصویری است، باید او را به آیاتی در قرآن ارجاع دهیم که درباره دوران نوجوانی سخن می‌گوید، از آیاتی که در مورد بلوغ صحبت می‌کند و از جمله آیه ۱۴ سوره قصص که درباره آغاز دوره نوجوانی است؛ «وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَاسْتَوَىٰ آتَیْنَاهُ حُکْمًا وَعِلْمًا ۚ وَکَذَٰلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ؛ و، چون موسی به سن عقل و رشد رسید و حد کمال یافت ما به او حکم نبوت و مقام علم عطا کردیم و چنین پاداش به مردم نیکوکار می‌دهیم»، تا مجموعه آیات گفت‌وگوی لقمان و فرزندش که او را «یا بنی» خطاب می‌کند و گفت‌وگوی پدری دلسوز با نوجوان خود است. اگر نوجوان پرسید من کجای قرآن هستم، از این آیات می‌توان صحبت کرد.
نوجوان درباره همه چیز می‌پرسد و ذات جستجوگری دارد. البته که تصویر خودش نیز برای او موضوعیت دارد، اما بیش از آن درباره چیز‌های دیگر در عالم پرسش می‌کند، اینکه من کیستم؟ عالم چیست؟ ارتباط بین انسان‌ها برای چیست؟ و ...، اگر نوجوانی این پرسش را مطرح می‌کند که تصویر قرآن درباره نوجوان چگونه تصویری است، باید او را به آیاتی در قرآن ارجاع دهیم که درباره دوران نوجوانی سخن می‌گوید، از آیاتی که در مورد بلوغ صحبت می‌کند و از جمله آیه ۱۴ سوره قصص که درباره آغاز دوره نوجوانی است؛ «وَلَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَاسْتَوَىٰ آتَیْنَاهُ حُکْمًا وَعِلْمًا ۚ وَکَذَٰلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ؛ و، چون موسی به سن عقل و رشد رسید و حد کمال یافت ما به او حکم نبوت و مقام علم عطا کردیم و چنین پاداش به مردم نیکوکار می‌دهیم»، تا مجموعه آیات گفت‌وگوی لقمان و فرزندش که او را «یا بنی» خطاب می‌کند و گفت‌وگوی پدری دلسوز با نوجوان خود است. اگر نوجوان پرسید من کجای قرآن هستم، از این آیات می‌توان صحبت کرد.
ایکنا ـ هدف‌گذاری اصلی در این طرح و برنامه چیست؟ پیش‌تر نیز طرحی با عنوان «رهبر نوجوان» از سوی مدرسه قرآن دنبال شد، آیا کارگاه‌های فهم سوره به آن طرح مرتبط است؟
ایکنا ـ هدف‌گذاری اصلی در این طرح و برنامه چیست؟ پیش‌تر نیز طرحی با عنوان «رهبر نوجوان» از سوی مدرسه قرآن دنبال شد، آیا کارگاه‌های فهم سوره به آن طرح مرتبط است؟
هدف برگزاری کارگاه‌های فهم سوره‌های قرآن، به وجود آوردن این ذهنیت برای نوجوان، خانواده و معلمان و مربیان بوده که با استفاده از قرآن می‌توان توان تفکر را در نوجوان فعال کرد و این شکوفایی، پاسخ‌دهنده بسیاری از سؤالات و مشکلات نوجوان خواهد بود. به جای درگیر شدن در میدان تهاجمات، آسیب‌ها و چالش‌ها و مشغول شدن به شبهات لحظه به لحظه، اگر قوه تفکر را با استفاده از وحی شکوفا کنیم و به طور بنیادی مسائل و چالش‌ها را پاسخ دهیم، آن وقت دیگر نگران دوست‌یابی‌ها، جوگیری‌ها، عبادت و دنیا و آخرت نوجوان نخواهیم بود، چون او تفکر دارد.
هدف برگزاری کارگاه‌های فهم سوره‌های قرآن، به وجود آوردن این ذهنیت برای نوجوان، خانواده و معلمان و مربیان بوده که با استفاده از قرآن می‌توان توان تفکر را در نوجوان فعال کرد و این شکوفایی، پاسخ‌دهنده بسیاری از سؤالات و مشکلات نوجوان خواهد بود. به جای درگیر شدن در میدان تهاجمات، آسیب‌ها و چالش‌ها و مشغول شدن به شبهات لحظه به لحظه، اگر قوه تفکر را با استفاده از وحی شکوفا کنیم و به طور بنیادی مسائل و چالش‌ها را پاسخ دهیم، آن وقت دیگر نگران دوست‌یابی‌ها، جوگیری‌ها، عبادت و دنیا و آخرت نوجوان نخواهیم بود، چون او تفکر دارد.
ایکنا ـ در طول مدت برگزاری این کارگاه‌ها، آیا مهارت‌هایی نیز برای شکوفایی تفکر و پاسخ به چالش‌های دوره نوجوانی آموزش داده می‌شود؟
در گام‌های بعدی و پس از اینکه این رویکرد به وجود آمد، مهارت‌های بیشتری در اختیار هر سه گروه نوجوان، خانواده و مربیان و معلمان قرار می‌گیرد تا بیشتر و بهتر بتوانند از آن استفاده کنند. در مرحله اول و برگزاری این کارگاه‌ها، در پی ایجاد رویکرد هستیم. به امید خدا پس از ماه مبارک رمضان، به سراغ مهارت‌ها می‌رویم که محتوای آن نیز تولید شده است.
در گام‌های بعدی و پس از اینکه این رویکرد به وجود آمد، مهارت‌های بیشتری در اختیار هر سه گروه نوجوان، خانواده و مربیان و معلمان قرار می‌گیرد تا بیشتر و بهتر بتوانند از آن استفاده کنند. در مرحله اول و برگزاری این کارگاه‌ها، در پی ایجاد رویکرد هستیم. به امید خدا پس از ماه مبارک رمضان، به سراغ مهارت‌ها می‌رویم که محتوای آن نیز تولید شده است.
ایکنا ـ در این برنامه‌ریزی برقراری ارتباط با آموزش و پرورش چقدر مورد نظر بوده است تا در سطح گسترده‌تری از محتوا‌ها استفاده شود؟
شکر خدا ارتباط خوبی چه در سطح سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با عنوان اینکه این طرح وارد بسته‌های آموزشی در آموزش و پرورش برای معلمان شود و چه در مناطق و ناحیه‌های مختلف آموزش و پرورش ارتباط خوبی برقرار شده و برخی مناطق حتی این طرح را از دو سال قبل آغاز کرده‌اند.
بر اساس گزارش ایکنا، در ادامه و پیش از شروع یکی از کارگاه‌های برگزار شده در فروشگاه کتاب زیتون، دقایقی نیز با محمدحسین ضیایی‌فر، مسئول مجمع مدارس دانش‌آموزی قرآن و عترت(ع) دانشگاه تهران و مدرس این کارگاه‌ها به گفت‌وگو نشستیم. ضیایی‌فر می‌گوید: کارگاه‌های فهم سوره‌های قرآن از روز چهارم ماه مبارک رمضان شروع شده است و در کنار خود نوجوان موضوعاتی دیگر پیرامون نوجوان از جمله خانواده و مربیان و ارتباط آنها با نوجوانان محوریت دارد و در بررسی‌های پیش از برگزاری کارگاه‌ها چند اقدام انجام گرفت، از جمله آنکه سخنان و منویات رهبری از سال ۶۸ تا ۹۹ درباره نوجوان احصا شد و اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی و اسناد بالادستی آموزش و پرورش و حتی در سطوح بین‌الملل نیز مورد واکاوی قرار گرفت، همچنین برای شناخت مسائل و آسیب‌های پیرامون نوجوان با مربیان و معلمان نیز صحبت‌هایی شد و نیز تولیدات حوزه نوجوان مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت متناسب با همه این‌ها، یک نظام جامعی برای نوجوان طراحی شد.
ایکنا ـ در این برنامه‌ریزی برقراری ارتباط با آموزش و پرورش چقدر مورد نظر بوده است تا در سطح گسترده‌تری از محتوا‌ها استفاده شود؟
شکر خدا ارتباط خوبی چه در سطح سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با عنوان اینکه این طرح وارد بسته‌های آموزشی در آموزش و پرورش برای معلمان شود و چه در مناطق و ناحیه‌های مختلف آموزش و پرورش ارتباط خوبی برقرار شده و برخی مناطق حتی این طرح را از دو سال قبل آغاز کرده‌اند.
بر اساس گزارش ایکنا، در ادامه و پیش از شروع یکی از کارگاه‌های برگزار شده در فروشگاه کتاب زیتون، دقایقی نیز با محمدحسین ضیایی‌فر، مسئول مجمع مدارس دانش‌آموزی قرآن و عترت(ع) دانشگاه تهران و مدرس این کارگاه‌ها به گفت‌وگو نشستیم. ضیایی‌فر می‌گوید: کارگاه‌های فهم سوره‌های قرآن از روز چهارم ماه مبارک رمضان شروع شده است و در کنار خود نوجوان موضوعاتی دیگر پیرامون نوجوان از جمله خانواده و مربیان و ارتباط آنها با نوجوانان محوریت دارد و در بررسی‌های پیش از برگزاری کارگاه‌ها چند اقدام انجام گرفت، از جمله آنکه سخنان و منویات رهبری از سال ۶۸ تا ۹۹ درباره نوجوان احصا شد و اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی و اسناد بالادستی آموزش و پرورش و حتی در سطوح بین‌الملل نیز مورد واکاوی قرار گرفت، همچنین برای شناخت مسائل و آسیب‌های پیرامون نوجوان با مربیان و معلمان نیز صحبت‌هایی شد و نیز تولیدات حوزه نوجوان مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت متناسب با همه این‌ها، یک نظام جامعی برای نوجوان طراحی شد.
در ادامه گفت‌وگوی ایکنا با مسئول مدرسه دانش‌آموزی قران و عترت(ع) را می‌خوانید.
ایکنا ـ آقای ضیایی‌فر، کارگاه‌های فهم سوره‌های قرآن با چه سازوکار و محتوایی در حال برگزاری است و آیا پیش‌تر نیز چنین اقدامی با این هدف انجام شده است؟
سال‌های گذشته نیز این دغدغه وجود داشت، اما به طور مشخص یک موضوع مورد بررسی قرار می‌گرفت و این جامعیت در قالب این کارگاه‌ها برای اولین بار برنامه‌ریزی شده است.
سال‌های گذشته نیز این دغدغه وجود داشت، اما به طور مشخص یک موضوع مورد بررسی قرار می‌گرفت و این جامعیت در قالب این کارگاه‌ها برای اولین بار برنامه‌ریزی شده است.
پس از کار‌های مطالعاتی، تصمیم بر این شد که مسائل مربوط به حوزه نوجوان در یک سایت و یا سامانه بارگذاری شود و بر همین اساس سامانه‌ای تحت عنوان «رهبر نوجوان» در روز میلاد امام حسن مجتبی(ع) در ماه مبارک رمضان امسال، رونمایی می‌شود. این سامانه برای خانواده، مربی و معلم و خود نوجوان قابل استفاده خواهد بود. برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده که ۲۴ جلسه کارگاه فهم سوره‌های قرآن در ماه مبارک رمضان برگزار شود. اکثر این جلسات در ساعت ۱۷ تا ۱۸:۳۰ بعدازظهر برگزار می‌شود. موضوعات متعددی در قالب دو روز در هفته طبق نظام تفکری کار با نوجوان دنبال می‌شود.
یک کار ویژه نوجوانان است و آن سوره گفتن برای نوجوان و نیز کارگاه‌هایی ویژه خانواده‌های آنان است. هشت جلسه بیان سوره با محوریت هشت سوره در روز‌های یکشنبه‌ها و پنج‌شنبه‌ها تدارک دیده شده است. در سطح دیگر، برگزاری کارگاه ویژه مدیران، معلمان و مربیان برنامه‌ریزی شده که طی سه جلسه موضوعاتی طرح و تدریس می‌شود. در اولین جلسه آن سند تحول بنیادین مورد بررسی قرار گرفت که براساس شاخصه‌های این سند، مهمترین موضوعی که استخراج شد، فعال‌سازی تفکر و شکوفایی آن بوده است. پس از بررسی سند تحول و موضوع تفکر، طرح فهم قرآن در دبیرستان را معرفی خواهیم کرد و اینکه آموزش قرآن با فعال‌سازی تفکر اتفاق بیفتد. موضوع سوم برای معلمان و مدیران حسن‌گزینی است. همچنین در رابطه با معلمان جلسه جامعی با موضوع نگاهی به تعلیم و تربیت از منظر سوره مبارکه لقمان تدارک دیده شده است.
کارگاه‌های ویژه خانواده‌ها که با مشارکت بالای ۴۰۰ نفر برگزار می‌شود نیز موضوعاتی از قبیل «نوجوان حسن‌آفرین»، «پدر و مادر صاحب حکمت با محوریت سوره مبارکه لقمان»، «پدر و مادر ذوالحکمت»، «صنعت سرگرمی و بلای دنیای نوجوانی» و «علم نافع و آیه‌بینی؛ اساس تربیت و تعالی» در نظر گرفته شده است.
ایکنا ـ چه تعداد مخاطب نوجوان در این کارگاه‌ها شرکت می‌کنند؟
ایکنا ـ چه تعداد مخاطب نوجوان در این کارگاه‌ها شرکت می‌کنند؟
حدود ۲۳۰ نوجوان در این دوره‌ها ثبت‌نام کرده و مشارکت دارند. در اواخر دوره آمار‌ها مشخص‌تر خواهد بود.
حدود ۲۳۰ نوجوان در این دوره‌ها ثبت‌نام کرده و مشارکت دارند. در اواخر دوره آمار‌ها مشخص‌تر خواهد بود.
ایکنا ـ آیا امکان استفاده از کارگاه‌ها به صورت آفلاین نیز وجود دارد و غیر از افراد شرکت‌کننده، سایرین نیز می‌توانند از مطالب بهره‌مند شوند؟
ایکنا ـ آیا امکان استفاده از کارگاه‌ها به صورت آفلاین نیز وجود دارد و غیر از افراد شرکت‌کننده، سایرین نیز می‌توانند از مطالب بهره‌مند شوند؟
همه جلسات، پس از راه‌اندازی رسمی سامانه رهبر نوجوان، در آنجا بارگذاری می‌شود، اما در حال حاضر صوت جلسات، پس از پایان هر جلسه، در کانال رهبر نوجوان به صورت روزانه بارگذاری می‌شود. شرکت در این کارگاه‌ها نیز بدون هزینه است.
همه جلسات، پس از راه‌اندازی رسمی سامانه رهبر نوجوان، در آنجا بارگذاری می‌شود، اما در حال حاضر صوت جلسات، پس از پایان هر جلسه، در کانال رهبر نوجوان به صورت روزانه بارگذاری می‌شود. شرکت در این کارگاه‌ها نیز بدون هزینه است.
ایکنا ـ پرسش‌هایی که نوجوانان در پایان این کارگاه‌ها مطرح می‌کنند، شما را به چه چالش‌ها و کمبود‌هایی رهنمون می‌کند؟
ایکنا ـ پرسش‌هایی که نوجوانان در پایان این کارگاه‌ها مطرح می‌کنند، شما را به چه چالش‌ها و کمبود‌هایی رهنمون می‌کند؟
یکی از موضوعات اساسی در میان نوجوانان شرکت کننده در این کارگاه‌ها این است که دلشان می‌خواهد کار‌های زیادی انجام دهند و یکی از پرسش‌های محوری آنها این است که با استفاده از چه راهکاری می‌توانند همه کار‌هایی که اراده می‌کنند را انجام دهند؟ یکی از آسیب‌های جدی ناشی از عدم برنامه‌ریزی صحیح، این است که نوجوان ما درگیر سرگرمی‌های بیهوده است و یا سردرگمی نسبت به آینده دارد. توصیه‌ای که بزرگان در سخنانشان به نوجوانان در این زمینه دارند این است که به جای فکر کردن به آینده، به فکر حال باشند. بسیاری از نوجوان‌ها در خطورات خود درباره آینده تصویرسازی‌هایی می‌کنند و حتی ساعاتی در روز را به این کار اختصاص می‌دهند. این خوب است، اما اینکه فرصت حال را به دلیل تصویرسازی برای آینده از دست می‌دهند، مطلوب نیست. خوب است که به نوجوان‌ها بگوییم بر روی حال و اکنون تمرکز کنند.
یکی از موضوعات اساسی در میان نوجوانان شرکت کننده در این کارگاه‌ها این است که دلشان می‌خواهد کار‌های زیادی انجام دهند و یکی از پرسش‌های محوری آنها این است که با استفاده از چه راهکاری می‌توانند همه کار‌هایی که اراده می‌کنند را انجام دهند؟ یکی از آسیب‌های جدی ناشی از عدم برنامه‌ریزی صحیح، این است که نوجوان ما درگیر سرگرمی‌های بیهوده است و یا سردرگمی نسبت به آینده دارد. توصیه‌ای که بزرگان در سخنانشان به نوجوانان در این زمینه دارند این است که به جای فکر کردن به آینده، به فکر حال باشند. بسیاری از نوجوان‌ها در خطورات خود درباره آینده تصویرسازی‌هایی می‌کنند و حتی ساعاتی در روز را به این کار اختصاص می‌دهند. این خوب است، اما اینکه فرصت حال را به دلیل تصویرسازی برای آینده از دست می‌دهند، مطلوب نیست. خوب است که به نوجوان‌ها بگوییم بر روی حال و اکنون تمرکز کنند.
در پایان این کارگاه‌ها، قرار است موضوع تفکر نهادینه شود و اصلی‌ترین هدف، فعال شدن تفکر و حسن‌گزینی در نوجوانان است. در مسیر بررسی مسائل نوجوان، دریافتیم که بهترین و مؤثرترین شیوه برای حفظ آنها از آسیب‌ها، فعال‌سازی تفکر در آنهاست که اگر بر بهره‌گیری از قرآن باشد، او را محسن می‌کند. این نوجوان اگر کار کوچکی هم انجام دهد آن را به زیباترین شکل ممکن انجام خواهد داد. حُسن تفکر منجر به خلاقیت می‌شود.
یکی از مشکلات جدی که در سؤالات نوجوانان معلوم می‌شود، این است که خیلی کار‌های دیگر جای تفکر را گرفته است. تخیل تفکر نیست. تفکر موضوعی اصلی است که تعریف خود را دارد.
ایکنا ـ این کارگاه‌ها در شب‌های قدر نیز برگزار می‌شود؟ برنامه خاصی برای این شب‌ها دارید؟
ایکنا ـ این کارگاه‌ها در شب‌های قدر نیز برگزار می‌شود؟ برنامه خاصی برای این شب‌ها دارید؟
ویژه‌برنامه ما در شب‌های قدر، احیای شب‌های قدر ویژه نوجوانان است. سه دسته موضوع در این ویژه‌برنامه مورد نظر است که ویژه خود نوجوانان است و البته جلسات با حضور خانواده‌ها و مربیان برگزار خواهد شد. در شب قدر اول، موضوع برنامه‌ریزی برای نوجوان مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. در شب قدر دوم، علم و تفکر محور رشد و تعالی محور برنامه است و در شب قدر سوم، رسالت‌های نوجوان موضوع جلسه است. پیش‌بینی هم این است که مشارکت در این شب‌ها بسیار بالاتر برود.
برنامه پایانی در ماه مبارک رمضان نیز پیرامون مسئله حفظ قرآن است. در مدرسه دانش‌آموزی، نوجوان نخبه را آن فردی در نظر می‌گیریم که به حفظ قرآن تحت شرایطی نائل آمده است و کار ویژه‌ای برای این افراد دنبال می‌شود. از جمله مباحث مورد بررسی در این برنامه و کارگاه، پیرامون نظر رهبری درباره حفظ قرآن، باید‌ها و نباید‌های حفظ است و نیز سومین موضوع این است که در دوره طلایی حفظ که نوجوانی است، چه کار‌هایی باید انجام شود.
ویژه‌برنامه ما در شب‌های قدر، احیای شب‌های قدر ویژه نوجوانان است. سه دسته موضوع در این ویژه‌برنامه مورد نظر است که ویژه خود نوجوانان است و البته جلسات با حضور خانواده‌ها و مربیان برگزار خواهد شد. در شب قدر اول، موضوع برنامه‌ریزی برای نوجوان مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. در شب قدر دوم، علم و تفکر محور رشد و تعالی محور برنامه است و در شب قدر سوم، رسالت‌های نوجوان موضوع جلسه است. پیش‌بینی هم این است که مشارکت در این شب‌ها بسیار بالاتر برود.
برنامه پایانی در ماه مبارک رمضان نیز پیرامون مسئله حفظ قرآن است. در مدرسه دانش‌آموزی، نوجوان نخبه را آن فردی در نظر می‌گیریم که به حفظ قرآن تحت شرایطی نائل آمده است و کار ویژه‌ای برای این افراد دنبال می‌شود. از جمله مباحث مورد بررسی در این برنامه و کارگاه، پیرامون نظر رهبری درباره حفظ قرآن، باید‌ها و نباید‌های حفظ است و نیز سومین موضوع این است که در دوره طلایی حفظ که نوجوانی است، چه کار‌هایی باید انجام شود.
بر اساس این گزارش، همزمان با پایان یافتن گفت‌وگویمان با دو نفر از اعضای علمی مدرسه قرآن و عترت(ع) دانشگاه تهران، کارگاه فهم سوره ویژه مربیان و معلمان در محل کتابفروشی زیتون برگزار شد. مدرس این کارگاه نیز هانی چیت‌چیان است و مقابل دوربین برای مخاطبانی که به خاطر شرایط کرونا به صورت آنلاین و برخط در کارگاه حضور دارند، مباحث خود را درباره چگونگی شکوفایی تفکر با استفاده از قرآن کریم ارائه می‌کند.
چیت‌چیان در این کارگاه در سخنانی می‌گوید: در جلسه گذشته، در مورد نظام تعلیم و تربیت و آنچه از نوجوان تراز در نظام جمهوری اسلامی انتظار می‌رود صحبت کردیم. مؤلفه‌ها از میان بیانات رهبری از سال ۶۲ استخراج شد و به سراغ اسناد بالادستی رفتیم و به‌طور ویژه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مورد بررسی قرار گرفت. از کنار هم قرار دادن این موارد به حقیقتی رسیدیم که از اساسی‌تری راهبرد‌های تربیت نوجوان است و آن شکوفایی تفکر با استفاده از قرآن به عنوان اساسی‌ترین راهبرد‌های تعلیم و تربیت نوجوان بود.
موضوع این جلسه، چگونگی شکوفایی تفکر با استفاده از قرآن کریم است. رشد و شکوفایی تفکر با استفاده از قرآن، از اساسی‌ترین راهبرد‌های تعلیم و تربیت است. تفکر در نگاه قرآن دارای یک ساختار است که باعث می‌شود فرد وضعیت موجود خود را براساس حقیقت مورد ارزیابی قرار بدهد، سپس به شناخت وضعیت مطلوب می‌پردازد و شناخت مسیر رسیدن به مطلوب را پی می‌گیرد. وقتی این سه مؤلفه مورد بررسی قرار بگیرد، تفکر اتفاق افتاده است، به شرط اینکه شناخت براساس حقیقت و قوانین ثابت عالم باشد. به این فرایند تفکر می‌گویند؛ بنابراین تفکر سه رکن دارد؛ شناخت نیاز حقیقی، شناخت مقصد حقیقی و یا هدف حقیقی و سوم شناخت مسیر و سبیل حق. اگر این سه اتفاق بیفتد تفکر رخ داده است. این فرایند تمام زندگی انسان را شامل می‌شود؛ وضعیت موجود انسان و آنجایی که با مسائل، نیازها، رخدادها و پدیده‌ها روبرو می‌شود، از آن طرف رسیدن به هدف، مقصد، کمال، آیت و عاقبت حقیقی و پس از آن نیاز به دستورالعمل، برنامه و سیر دارد.
در زندگی با پدیده‌ها، رخدادها و نیاز‌هایی مواجه هستیم که برای برخورد درست با آنها، باید هدفی، مقصدی، کمالی و آیتی را کشف کرد و به این منظور باید دستورالعمل و برنامه داشت. این همان تفکر از منظر قرآن است. تفکر، آن روی حقیقتی به نام عبودیت است. عبودیت یعنی خدا مقصد باشد و عبد فقر خود را درک کند و دین را به عنوان راه اتصال به این فقر و غنا بشناسد؛ «والله هو الغنی»؛ لذا تفکر به تعبیر دیگر، عبودیت است. اگر فرد وضعیت موجود را بر اساس اقتصاد و رفاه و منفعت بررسی کرد و نه بر اساس حقیقت، و کمال را براساس هوای نفس تشخیص داد، عبودیت نکرده، بلکه عبودیت غیر الهی داشته است و شبه‌تفکر انجام داده است. از قوه فکر استفاده کرده، اما مبتنی بر حقیقت نبوده است. این معنا از تفکر به شدت مخالف با دنیاگرایی است و به شدت مخالف با تبعیت از هوای نفس دارد. انسانی که تبعیت از هوی نفس دارد نمی‌تواند تفکر الهی داشته باشد، تفکری که بر اساس آخرت‌گرایی انجام می‌شود.
اینکه چرا می‌گوییم شکوفایی تفکر با استفاده از قرآن کریم، برای این است که هر یک از سوره‌های قرآن این مراحل را دارد. در واقع همه سوره‌ها انسان را به نیازی از نیاز‌های خود واقف می‌کند و تعاریفی از حق دارد و دستورالعمل‌هایی را برای او تبیین می‌کند.
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ. إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ ...» این سوره، نیاز به جریان ثابت خیر و ابتر نشدن را مطرح می‌کند. انسان دچار چه فقری است؟ تمام شدن. ما موجوداتی تمام شدنی هستیم. نیاز به جریان ثابت خیر داریم که به واسطه آن بی‌دنباله و تمام نشویم. این سوره چه باور‌هایی را مطرح می‌کند؟ کوثر که خیر مطلق و تمام نشدنی است، به رسول خدا(ص) عطا شده است. خداوند جریان ثابت خیر را به رسول خدا(ص) اعطا کرده است؛ لذا انسان باید در عمل از هر آنچه موجب دوری او از رسول می‌شود اجتناب کند. «إِنَّ شَانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ»؛ برای بی‌دنباله نشدن، هر چیزی باعث شانئ بودن (کینه‌ورزی) است باید کنار گذاشته شود.
یک وقت‌هایی می‌گوییم تفکر در قرآن، یک وقت می‌گوییم تفکر با قرآن و شکوفایی تفکر به واسطه وحی. وقتی سوره را می‌خوانید تفکر را در شما شکوفا می‌کند. قوه تفکر را باید با استفاده از وحی شکوفا کرد. قرآن بهترین متن شکوفا شدن تفکر است. سؤال می‌کنند که آیا بدون قرآن تفکر شکوفا نمی‌شد؟ دنیا تا دلتان بخواهد پیشرفت کرده و به جای اینکه مقصد حق و الهی در او نهادینه شود، نیاز‌های کاذب در او به وجود آمده؛ تردید، شبهه‌افکنی، هرمنوتیک و گم شدن، گزاره‌های حقیقی و بی‌مقصد در دنیای غرب که کعبه آمال خیلی‌هاست. پیشرفت‌های علمی فراوان است، اما نیاز‌های کاذب، عجیب و غیرمتعارف، متکثر و رفتار‌های ناشایست در آن به وجود آمده است.
به کمک گوهر وجودی انسان که کمک می‌کند انسان حقیقت را شناسایی کند، بشر می‌تواند راه بیفتد، اما به تمام آن نمی‌تواند برسد، مگر آنکه با وجود نبی غبار‌ها از عقل و فطرت کنار برود و تفکر شکوفا شود.
فعال‌سازی عقل و فطرت در دوره طفولیت زمینه بسیار مهمی برای شکوفایی تفکر در دوره نوجوانی است. اما چطور؟ حقایقی در طفولیت وجود دارد که معادل عقل است؛ مانند «حیا». تقویت حیا در کودکی، فعال‌کننده عقل و فطرت است. دیگری ولایت پدر و مادر است، اگر در دوره طفولیت، فرد دارای پدر و مادری با سجایای اخلاقی باشد، این خود شکوفا کننده تفکر در طفولیت است و دیگری کلام طیب در خانواده است که شکوفا کننده تفکر در دوره طفولیت خواهد بود. تقویت قوه عقل و فطرت در کودک، شکوفایی تفکر در دوره نوجوانی را سبب می‌شود و او را از آسیب‌های دوره نوجوانی مصون می‌دارد و آن وقت دیگر نگران دوستی‌های او و یا ارتباطاتش در فضای رسانه نخواهیم بود. اگر چه کنترل‌ها سر جای خود وجود دارد.
باید با بهره‌گیری از قرآن که مؤلفه‌های تفکر را تکرار می‌کند، مشق تفکر کنیم. چیزی در عالم بالاتر از قرآن نیست که بتوان با آن مشق تفکر کرد. باید در شیوه زیست نوجوانان جایی برای قرآن باز کنیم، نه اینکه صرفاً حفظ و قرائت قرآن را زیست قرآنی بدانیم، بلکه قرآن خواندنی که مشق تفکر کردن باشد.
برای اینکه نیاز‌های حقیقی در انسان مورد توجه قرار بگیرد، پیش از هر کاری باید نظرمان به آن جلب شود، اولین موضوع که سیر تفکر را به وجود می‌آورد برانگیختن سؤال است. سوال از چیستی‌ها و چرایی‌های حقیقی، ماندگاری، علم. بخش دوم کشف نیاز است. وقتی سؤال پرسیده می‌شود باید به سمت کشف نیاز حقیقی برویم. وقتی نیاز کشف شد در گام بعدی پاسخ‌هایی به نیازها در عرف وجود دارد که باید این‌ها تخلیه شود و به تعاریف موجود رجوع کرد. سپس تعاریف اصلاح می‌شود، با رجوع به کتاب و علم و عالم و و سپس علم، تعریف حقیقی به عمل تبدیل شود؛ بنابراین سیر تفکر با استفاده از سوره‌های قرآن این‌گونه است: ایجاد سؤال > کشف نیاز > رجوع به تعاریف موجود > اصلاح تعاریف > رجوع به کتاب (سوره)، علم و عالم > تبدیل علم به عمل > همراهی عمل و باور > اقدام.
برای مثال؛ نماز اقدامی است که باید با باور باشد و یا ترک گناه با توجه به یک باور، ترک شرب خمر با توجه به یک باور که این خود تفکر است. سیر در سوره‌ها مشق تفکر است.
