نود و نهمین شماره فصلنامه علوم حدیث منتشر شد

به گزارش ایکنا، نود و نهمین شماره از فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث، ویژه بهار ۱۴۰۰ با هشت مقاله حدیثی به مدیر مسئولی و سردبیری آیت‌الله محمدی ری شهری، از سوی پژوهشکده علوم و معارف حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث منتشر شد.

آسیب‌شناسی مبانی اعتبارسنجی روایات تفسیری معصومان(ع)؛ علی اکبر بابایی، محمدعلی مروجی طبسی؛ مطالعه تطبیقی منهج مزارنگاری در کتب اربعه؛ فاطمه سادات نقیبی، مهدی مهریزی، سیدمحمدباقر حجتی، سیدابوالقاسم نقیبی؛ متن‌کاوی، اعتبارسنجی و دلالت ‌پژوهی روایات دعای «یا من ارجوه لکل خیر»؛ محمد غفوری نژاد و روش‏‌های اعتبارسنجی منابع حدیثی با تکیه بر آثار شیخ صدوق توسط معصومه طاهریان قادی، سیدمحسن موسوی، مهدی تقی زاده طبری از جمله مقالات این مجله محسوب می‌شوند.

همچنین مبانی عصری‏‌سازی افعال پیامبر(ص)؛ مهدی مردانی (گلستانی)؛ بررسی دیدگاه اندیشمندان مسلمان درباره مدیریت زنان و مفاد روایت «لن یفلح قوم اسندوا امرهم الی امرأة»؛ مهناز عباسی؛ اندازه ‌گیری پای‏بندی علّامه حلّی به سند محوری در نقد حدیث؛ عماد مرادی، حمیدرضا فهیمی تبار، پرویز رستگارجزی و بررسی انتساب سند کتاب سلیم به شیخ طوسی؛ کاظم استادی از دیگر مقالات این شماره به شمار می‌روند.

چکیده مقاله آسیب‌شناسی مبانی اعتبارسنجی روایات تفسیری معصومان

یکی از منابع مهمّ تفسیر قرآن، روایات معصومان است. با توجّه به وقوع جعل در میان برخی روایات، درباره لزوم اعتبارسنجی روایات منقول از ایشان، اختلافی نیست، اما در اعتبارسنجی آن روایات و نتایج آن ناهمسانی فاحشی است. این مقاله در صدد آسیب‌‌شناسی مبانی اعتبارسنجی روایات تفسیری برآمده و به تبیین آن‏ها پرداخته است که عبارت‏‌اند از: ۱. قطعی الصدور پنداری همه روایات منقول از منابع پیشین، ۲. انگاره تنافی غلوّ و وثاقت، ۳. انگاره تلازم غلوّ راوی و برساختگی روایاتش، ۴. مشروط دانستن صحّت روایات تفسیری به بودن مضمون آن‏ها در قرآن، ۵. انحصارپنداری اعتبار خبر واحد به وثاقت مخبری، ۶. مشروط دانستن صحّت روایات تأویلی به مطابقت با سیاق.

چکیده مقاله متن‌کاوی و اعتبارسنجی دعای «یا من ارجوه لکل خیر»

یکی از دعاهای مشهور در ماه رجب دعایی با مطلع «یا من أرجوه لکل خیر» است که شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان، متن و دستور خواندن آن را از اقبال الأعمال سید بن طاووس نقل کرده است. حالات امام صادق علیه السلام به هنگام قرائت این دعا، طبق گزارش ابن طاووس، ابهاماتی دارد و شناخت حقیقت آن نیازمند فحص و بررسی است. جستجو در متون کهن حدیثی امامیه نشان می ‌دهد که متونی شبیه این دعا در مصادری از جمله الکافی، رجال الکشی و مصباح المتهجد با اختلافاتی در متن، سند و نحوه قرائت وارد شده است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد در میان مصادر کهن، نزدیک‏ترین متن به اقبال ابن طاووس، نقل کشی است. علامه مجلسی در زاد المعاد، نقل اقبال و کشی را تلفیق کرده و ظاهراً با استفاده از روایاتی از کتاب الدعاء الکافی، به تفسیر فقرات مبهم نقل ابن طاووس پرداخته است. منشأ کیفیت رایج در میان مؤمنان به هنگام قرائت این دعای شریف، تعلیم علامه مجلسی در زاد المعاد است.

این پژوهش نشان می‏‌دهد که هر چند علامه مجلسی در تفسیر فقرات مبهم نقل ابن طاووس تا حدی صائب بوده است، ولی بخشی از تعلیم او با متن اقبال سازگار نمی‌‏نماید. بررسی اسناد این دعا نشان می‏‌دهد که هیچ یک از متون دعا، سند صحیحی نداشته، ولی مجموعه قراین و شواهد، از جمله نقل شخصیت‏‌هایی همچون کلینی، کشی، شیخ طوسی و ابن طاووس می‌‏تواند این اطمینان را در انسان ایجاد کند که اجمالاً این مضامین از امام صادق(ع) صادر شده است؛ هرچند نسبت به جزئیات و تفاصیل مربوط به آن (ازجمله ورود آن در زمان خاص یا قرائت آن به کیفیت مخصوص) چنین اطمینانی حاصل نمی‌‏شود.

یادآور می‌شود، علاقه‌مندان برای دریافت اصل مقالات می‌توانند به سایت فصلنامه علمی ـ پژوهشی «علوم حدیث» به نشانی اینترنتی hadith.riqh.ac.ir مراجعه کنند.