بی‌اعتمادی رسانه را به بحران می‌رساند
کارشناس مدیریت رسانه گفت: اگر رسانه‌ای نتواند اعتماد عمومی را جلب کند در خلأ و در آستانه بحران قرار می‌گیرد و یا بی‌درنگ از اعتبار ساقط می‌شود.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ چهارمین وبینار هفته سواد رسانه‌ای با عنوان «چگونگی شکل‌گیری مقوله اعتماد اجتماعی در مواجهه با رسانه» شب گذشته ۵ آبان با سخنرانی علی‌اصغر فاریابی، کارشناس مدیریت رسانه برگزار شد.
فاریابی در این وبینار به اعتماد اجتماعی در حوزه رسانه‌های جمعی اشاره کرد و گفت: اعتماد رسانه‌ای امری تاریخی و سرمایه اجتماعی است و در حال حاضر با تعدد رسانه‌ها، تکثر اطلاعات و اقتصاد توجه مواجه هستیم، در حالی که اعتماد اجتماعی با ساختار درونی، ذهنی و پدیده‌های عینی به وجود می‌آید؛ بنابراین رسانه‌ها باید اعتماد اجتماعی را بیش از پیش مورد توجه قرار دهند.
وی ادامه داد: در حوزه توجه و جلب اعتماد رسانه‌ای، نباید غیبت ذهنی رخ دهد. منظور آن است که به هنگام سقوط ارزشی رسانه، انسان‌ها در کنار رسانه به جای «گوش دادن» به «شنیدن» می‌پردازند.
فاریابی درباره تعریف اعتماد اجتماعی گفت: اعتماد یک واژه چندساحتی است و در رابطه با آن عنصر پیش‌بینی پذیر بودن، تعامل‌پذیری و تعمیم‌پذیری در گذشته و آینده مطرح است. کرک وال و همکارانش معتقدند اعتماد، انتساب حسن ظن و اطمینان درونی خویشتن به دیگران است. اعتماد هرچه ریسکش بیشتر باشد، کاهش خواهد یافت و هرچه جامعه اخلاقی‌تر باشد اعتماد بیشتر می‌شود؛ بنابراین هرچه جامعه بزرگتر می‌شود اعتماد اجتماعی سخت‌تر و چالش‌های آن بیشتر می‌شود.
وی به اشاره به ساحات اعتماد بیان کرد: اعتماد از منظر آسیب‌های اجتماعی تمایل پذیرش آسیب‌پذیری فرد نسبت به دیگران است که رفتار آن در کنترل او نیست. اعتماد از منظر جامعه‌شناختی گیدنز معتقد است؛ اعتماد امنیت هستی‌شناسانه است یعنی در ارتباطات انسانی و مدنیت رکن اصلی، اعتماد است. از نگاه روانکاوی اعتماد نماد اجتماعی است. در واقع اعتماد نوعی فرافکن است و اعتماد از فرد به فرد یا فرد به سازمان، از فضای ذهنی خود گواهی می‌دهد بنابراین اعتماد به گذشته فرد برمی‌گردد مانند اتفاقی که در بورس رخ داد. از نگاه سرمایه اجتماعی، اعتماد عنصر جدانشدنی از سرمایه است و انسجام اجتماعی را رونق می‌دهد. از باب سیاست در باب جنگ نرم بحث شده است که فقدان اعتماد منجر به بروز شایعه و تبلور امپریالیسم خبری می‌شود؛ اینجاست که اعتماد به رسانه داخلی کاهش می‌یابد، بازار شایعه رواج پیدا می‌کند و به حوادث اجتماعی جهت می‌دهد. در واقع اعتماد برخورد بین ذهن و عین جامعه است.
این کارشناس رسانه تصریح کرد: اعتماد از نگاه علم اقتصاد به این صورت است که بهره‌وری و بازدهی جامعه را تضمین می‌کند. اینجا اعتماد یک کالای اجتماعی است که شرح توسعه اقتصادی بوده و البته خریدنی نیست. همچنین از نگاه علوم ارتباطی نیز تنها عامل بقای رسانه‌ها، تابعی از اعتماد است، زیرا وقتی رسانه اعتماد را از دست می‌دهد در واقع وجود خود را از دست می‌دهد.
فاریابی با اشاره به گونه‌شناسی اعتماد اجتماعی گفت: در گونه‌شناسی اعتماد اجتماعی، اعتماد انتزاعی مربوط به نهاد‌ها و سازمان‌های اجتماعی است، حتی نسبت به سایر مشاغل نیز در نظر بگیریم. در واقع این نوع اعتماد فردی نیست. ممکن است بی‌اعتمادی نسبت به یک شغل صورت گیرد. اعتماد اکتسابی گونه دیگری است که حاصل از تجربه زیسته بوده و فرد یاد می‌گیرد کجا اعتماد کند یا نکند. اعتماد بنیادین نیز اعتماد اولیه است که هر رسانه‌ای به هنگام تولد صاحب اعتماد اولیه است و به تدریج ممکن است این اعتماد تقویت شود یا از دست برود.
وی ادامه داد: گونه دیگر اعتماد اجتماعی، اعتماد درونی است که میزان انسجام درونی در یک گروه است، هرچه همبستگی درونی گروه افزایش می‌یابد، مفهوم ایثار و اعتماد اجتماعی تقویت می‌شود. گونه‌های دیگر اعتماد اجتماعی نیز شامل اعتماد عاطفی، غیرشخصی و موقعیتی است. در واقع اعتماد عاطفی نیز براساس عاطفه و احساسات است مانند عشق میان دو زوج که ممکن است ریسک زیادی هم داشته باشد. اعتماد غیرشخصی اعتماد تعمیم یافته و فراشخصی است که با آن زندگی می‌کنیم. مثلاً وقتی کسی از چراغ قرمز عبور می‌کند به دیگران اعتماد می‌کند که آن‌ها از چراغ قرمز عبور نمی‌کنند.
فاریابی در ادامه اصول اساسی اعتماد اجتماعی را مورد اشاره قرار داد و بیان کرد: اعتماد اجتماعی دارای اصول اساسی است که از جمله آن‌ها می‌توان به بازگشت‌ناپذیری، تاریخیت، مرمت‌پذیری، نوسان‌پذیری، پویایی و چند ساحتی بودن آن اشاه کرد. اعتماد به سختی به دست می‌آید و اگر از دست برود بازگشت‌ناپذیر است و تاریخیت اعتماد نیز متصل به گذشته است یعنی اعتماد در طول زمان به دست می‌آید و وابسته به حافظه فردی و جمعی است. همچنین اعتماد نیازمند مرمت و بازسازی است و اینطور نیست که بگوییم سرمایه اولیه را در رسانه داریم و دیگر خیالمان راحت باشد. از سوی دیگر اعتماد یک پدیده زنده بوده و در حرکت و نوسان است.
وی ادامه داد: رسانه در بستر جامعه معنا پیدا می‌کند. آنچه باعث اعتماد رسانه می‌شود بی‌طرفی، جلب و جذب صلاحیت‌ها، دقت، سرعت و به هنگامی و فراگیری است. جنگ نرم، جنگ اعتمادهاست. یعنی دو جبهه مقابل هم تلاش می‌کنند اعتماد طرف مقابل را مخدوش کنند.
فاریابی افزود: اگر رسانه‌ای نتواند اعتماد عمومی را جلب کند در خلأ قرار می‌گیرد. گاهی انتشار اخبار نادرست و یا نشان دادن سوگیری در پوشش خبری رویدادها، رسانه را به دروغ‌گویی و یا عدم بی‌طرفی متهم می‌کند و رسانه را در آستانه بحران قرار می‌دهد و یا بی‌درنگ از اعتبار ساقط می‌کند.
کارشناس مدیریت رسانه در پایان یادآور شد: اعتماد به رسانه به عنوان مهمترین منبع تأمین‌کننده اطلاعات مورد نیاز مردم، سرمایه اصلی رسانه‌هاست و این اعتماد و مقبولیت می‌تواند بر گرایش‌های مخاطبان به رسانه تأثیرگذار باشد.
انتهای پیام
