«فیلم نگار» ویژه سینمای عاشورا منتشر شد

به گزارش ایکنا، شماره جدید ماهنامه «فیلم‌نگار» ویژه آذر ۱۴۰۱ منتشر شد. نشریه این ماه در 17 بخش چاپ شده  است. در شماره 238، علاوه بر فیلمنامه، بخش‌هایی چون سرمقاله، نقد و خبر هم وجود دارد. در ادامه به گزیده‌ای از مطالب این نشریه اشاره می‌کنیم.

در سرمقاله این شماره به قلم؛ نصرت‌الله تابش مطلبی تحت عنوان سینمایی عاشورایی آمده است؛ «به طور کلی می‌توان گفت که خداناباوران هم از طریق صورت‌بندی منطقی شر و هم با استناد به واقعیت شر و در زندگی انسان که از آن به مسئله شاهدمحور شر تعبیر می‌کنند، به نفی وجود خدا یا ذاتی بودن شر در وجود خداوند رسیده‌اند. هر کدام از این دو رویکرد نیز شاخه‌های متعددی دارند. در تقریر مسئله منطقی شر فلاسفه خداناباور وجود شرور را با صفات الهی مثل علم مطلق، قدرت مطلق و خیرخواهی مطلق و دیگر صفات الهی ناسازگار می‌دانند و به تناسب ترکیبی از صفات الهی در نسبت با شر رویکردهای خداناباور خود را صورت‌بندی می‌کنند، مانند رویکرد الگومحور و رویکرد انگیزه‌محور. اما آن‌چه بیش از استدلال‌های فلسفی برای نفی وجود خداوند یا اثبات وجود نقص در ذات الهی دستاویز تأثیرگذارتری را برای خداناباوران فراهم می‌کند، توصیف جزئیات رنج‌ها و بلاهایی است که آدمیان گرفتار آن می‌شوند.

بااین‌حال، حضور پرشمار این شخصیت‌های جذاب در فیلمنامه سویه منفی هم دارد. همه این افراد کنشگر و فعال هستند و درنتیجه در بیشتر اوقات قهرمان در برابر همه آن‌ها منفعل و واکنشگر است. بیشتر این کاراکترها به لحاظ پیچیدگی‌های شخصیتی یک سروگردن از قهرمان بالاترند و قهرمان– به عنوان کسی که باید مرعوب‌کننده‌ترین کاراکتر فیلم باشد- تنها در نقش کاتالیزوری است برای درخشش آن‌ها. و در پایان، اگر قرار باشد یک جمع‌بندی کلی از بیرو به عنوان یک اثر بیوگرافیک بگوییم، بیرو ایرادات آشکاری در لحن خود دارد. برای مثال، اگر تکه‌هایی از فیلم را جدا کنیم و نشان کسی دهیم، بدون شک گمان می‌رود با فیلمی در ژانر کودک و نوجوان (چیزی شبیه فوتبالیست‌ها)، یا یک تیزر تلویزیونی طرف هستیم تا یک درام ورزشی و بیوگرافیک. که این موارد به سبب ضعف مفرط کارگردانی و عجله در تولید است و نقایص در بخش‌هایی آن‌چنان است که گویی فیلم ساخته یک هنرجوی آماتور است. همین سکانس‌های درنیامده از بازیگران نقش‌های فرعی و روش به تصویر کشیدن بعضاً خنده‌دار مسابقات فوتبال، تأثیر مخربی بر باورپذیری فیلمنامه گذاشته است. بااین‌حال، فیلم در قسمت‌هایی- به‌خصوص در میانه- قادر است به‌خوبی مخاطب را با خود نگه می‌دارد.»

در بخش نقد به فیلم «بیرو» پرداخته شده است. در بخش‌هایی از این مطلب به قلم محمدرضا نعمتی می‌خوانیم؛ «حضور پرشمار این شخصیت‌های جذاب در فیلمنامه سویه منفی هم دارد. همه این افراد کنش‌گر و فعال هستند و درنتیجه در بیشتر اوقات قهرمان در برابر همه آن‌ها منفعل و واکنش‌گر است. بیشتر این کاراکترها به لحاظ پیچیدگی‌های شخصیتی یک سروگردن از قهرمان بالاترند و قهرمان– به عنوان کسی که باید مرعوب‌کننده‌ترین کاراکتر فیلم باشد- تنها در نقش کاتالیزوری است برای درخشش آن‌ها و در پایان، اگر قرار باشد یک جمع‌بندی کلی از بیرو به عنوان یک اثر بیوگرافیک بگوییم، بیرو ایرادات آشکاری در لحن خود دارد. برای مثال، اگر تکه‌هایی از فیلم را جدا کنیم و نشان کسی دهیم، بدون شک گمان می‌رود با فیلمی در ژانر کودک و نوجوان (چیزی شبیه فوتبالیست‌ها)، یا یک تیزر تلویزیونی طرف هستیم تا یک درام ورزشی و بیوگرافیک. که این موارد به سبب ضعف مفرط کارگردانی و عجله در تولید است و نقایص در بخش‌هایی آن‌چنان است که گویی فیلم ساخته یک هنرجوی آماتور است. همین سکانس‌های درنیامده از بازیگران نقش‌های فرعی و روش به تصویر کشیدن بعضاً خنده‌دار مسابقات فوتبال، تأثیر مخربی بر باورپذیری فیلمنامه گذاشته است. بااین‌حال، فیلم در قسمت‌هایی- به‌خصوص در میانه- قادر است به‌خوبی مخاطب را با خود نگه می‌دارد.»

در بخشی دیگر از ماهنامه مطلبی نوشته احسان آجرلو با عنوان بررسی مؤلفه‌های فیلمنامه سینمایی و تلویزیونی و تأثیر آن در پخش، آمده است. در این قسمت‌هایی از یادداشت بیان می‌شود؛ «خاطره تماشای یک فیلم در سالن سینما به‌سختی از ذهن پاک می‌شود. اما شاید اگر خیلی تلاش کنید، تنها نام سه یا چهار فیلم را به یاد بیاورید که بعدازظهر یک روز تعطیل در خانه و در تلویزیون آن را دیده‌اید. آیا این گزاره درست است؟ اگر فیلم‌های سینمایی تا این میزان محبوبیت دارند و باعث ایجاد حس‌هایی قوی و ماندگار می‌شوند، پس چرا فیلم‌های تلویزیونی ساخته می‌شوند؟ چرا همان فیلم‌های سینمایی در شبکه‌های پخش خانگی و تلویزیون‌های کابلی، یا به‌اصطلاح امروزی پلتفرم‌ها پخش نمی‌شوند؟ آیا آن فیلم‌های تلویزیونی که به تله فیلم مشهور هستند، توجیه اقتصادی دارند؟ آیا یک رسانه برای حفظ مخاطب حاضر است ضرر اقتصادی بدهد؟ با این همه اگر این مسائل توجیه‌پذیر است، پس چرا هر روز پلتفرم‌ها بزرگ‌تر، عظیم‌تر و گسترده‌تر می‌شوند و حتی در برخی مواقع وارد عرصه فیلم‌های سینمایی می‌شوند؟ در این نوشتار سعی دارم به این پرسش‌ها پاسخ دهم. البته پاسخ‌ها از وجوه قطعیت برخوردار نیست و تنها با بررسی نمونه‌های ایرانی این روزها و البته با گرته‌برداری از نمونه‌های خارجی که به عنوان الگو مورد استفاده قرار گرفته‌اند، به این موضوع خواهم پرداخت. این‌که تفاوت فیلمنامه‌های تله و سینمایی در چه عناصری است و این عناصر تا چه میزان به رسالت مدیوم پخش‌کننده (سینما یا پلتفرم) بستگی دارد.»