تقویت توحید به واسطه افزایش قدرت شناخت نعمت + صوت

به گزارش خبرنگار ایکنا، پانزدهمین جلسه از سلسله جلسات دوره «توحید در مراتب رشد» ویژه مربیان، فعالان فرهنگی، فارغ‌التحصیلان، دانشجویان و دانش‌آموزان پایه دهم به بالای مساجد شب گذشته، پنجم آذرماه با سخنرانی احمدرضا اخوت، مدیر مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران با محوریت سوره ابراهیم(ع) برگزار شد.

وی در آغاز سخنانش با اشاره به اولین آیه سوره ابراهیم «الر كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلَى صِرَاطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ؛ الف لام راء كتابى است كه آن را به سوى تو فرود آورديم تا مردم را به اذن پروردگارشان از تاريكي‌ها به سوى روشنايى بيرون آورى به سوى راه آن شكست‌ناپذير ستوده» گفت: این ساختار در این سوره مطرح می‌شود که  خدا کتاب را وسیله رفتن از ظلمات به نور قرار داده است و اینکه اگر کسی نخواهد از ظلمات به سمت نور برود به گمراهی می‌افتد.

بیشتر بخوانید؛

• منظور از کلمه طیبه کیست
• توحید اشیاء انسان را فنا فی الله می‌کند

وجودی نبودن ظلمت

این قرآن‌پژوه ادامه داد: ضلالت هویت مستقلی ندارد و حرکت نکردن به سمت نور است. اگر کسی از ساختار صبر و شکر جا بماند یعنی دچار نبود هدایت می‌شود و ضلالت هم مساوی است با نبود هدایت. ظلمت یک امر وجودی نیست و فقدان نور را ضلالت می‌گویند. در واقع ساختار ضلالت مجزا نیست و نبود هدایت همان ضلالت است. مثل ظلمت است که به طور مثال وقتی چراغ‌ها خاموش شود می‌گوییم ظلمت است.

اخوت با ذکر این نکته کلیدی که عذاب محصول نفهمیدن است، اظهار کرد: وقتی علم جایی نیست، تبدیل به عذاب می‌شود. خود انسان عذاب را می‌سازد و درست می‌کند. تمام درد و رنج‌هایی که به انسان وارد می‌شود، محصول فکر انسان است. به همین دلیل کودکان در خیلی از حادثه‌ها اذیت نمی‌شوند و اذیت‌ها برای آن کسانی است که می‌فهمند. برخی می‌گویند انسان‌های مؤمن به دلیل نفهمی دیگران در عذاب هستند.

وی عنوان کرد: خیلی وقت‌ها شرایطی که انسان در آن قرار دارد و از آن شکایت می‌کند نعمت و فرصت رشد است، اما انسان بسیار نفهم است و نمی‌داند این شرایط، بهترین شرایطی است که می‌تواند شکوفا شود. آن وقت می‌فهمد که دنیا عذابخانه نیست، بلکه کلاس درس است، اما ما تا کی باید در این کلاس درس باشیم؟ تا وقتی که در دنیا هستیم. البته اگر قدر ندانیم زندگی عذابخانه است. حتی اگر خیلی هم خوش بگذرد باز هم عذاب است، چون اگر خوش هم بگذرد بعد از اینکه تمام می‌شود، دلمان می‌سوزد که چرا تمام شده است.

مدیر مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران افزود: حتی لحظات خوش دنیا را هم اگر به دید خوشی نگاه کنید خوش نیست چون می‌گذرد و تمام می‌شود، هر کاری همینطور است. وقتی پایداری داشته باشی خوشی‌اش می‌ماند. به عقب برگردید و زندگی‌تان را مرور کنید. اتفاقاً خوشی‌هایتان همان مواقعی بوده که در دل سختی بودید. همان جاهایی که در بحبوبه سختی بوده و آنجایی که اتفاقاً خیلی خوش بوده‌اید در سابقه خوشی‌تان نیست.

اقامه توحید در نظام‌سازی بر اساس صبر و شکر

اخوت با اشاره به آیه پنجم سوره ابراهیم «وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ؛ و در حقيقت موسى را با آيات خود فرستاديم [و به او فرموديم] كه قوم خود را از تاريكيها به سوى روشنايى بيرون آور و روزهاى خدا را به آنان يادآورى كن كه قطعا در اين [يادآورى] براى هر شكيباى سپاسگزارى عبرتهاست» بر اینکه صبار و شکور بودن خیلی مهم است تأکید و بیان کرد: آن چیزی که در سوره ابراهیم می‌خواهد نظام‌سازی توحیدی را اقامه کند صبار و شکور بودن است. اگر نظامی طراحی کنید که در مسیر صبر و شکر باشد، شما توحید را اقامه کرده‌اید.

وی ادامه داد: در آیه 6 «وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ» به بحث نعمت اشاره شده، شما از نعمتی بهره می‌برید که خصوصیت آن نعمت این است که در مسیر هدایت باشد. اینجا بحثی تحت عنوان نعمت مطرح می‌شود که باید آن را بشناسیم. یکی از اشکالات انسان نشناختن نعمت‌هاست. استفاده از داشته‌ها را نعمت می‌گویند. نعم یعنی بهره و چهارپایان را به دلیل استفاده آن‌ها انعام گویند.

اخوت با اشاره به اینکه بالاترین نعمت، نعمت رسول است، گفت: بسنجیم که از نعمت رسول چه استفاده‌ای کرده‌ایم؟ بعضی اوقات بعضی از نعمت‌ها به اندازه یک بالشت هم در زندگی انسان نقش ندارد و این خطرناک است. بحث نعمت خیلی خطرناک است از این نظر که افراد اساساً نمی‌دانند که چه چیزی نعمت است که بخواهند از آن استفاده کنند. مثلاً آیا بودن با اهل بیت(ع) برای شما نعمت است یا خیر؟ گاهی بعضی از نعمت‌ها مثل وجود امام معصوم در زندگی ما کمترین نقش را هم ندارند.

مدیر مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران عنوان کرد: دوره هشت سال جنگ تحمیلی برای خیلی‌ها نعمت بود، خیلی‌ها هم جنگ را نعمت ندیدند. ادراک انسان در حوزه نعمت خفته است. اگر بتوانیم قدرت شناخت نعمت را در افراد جامعه تقویت کنیم، به طور طبیعی توحید را تقویت کرده‌ایم. در حوزه توحید باید ساختارهایی ایجاد کرد که قدرت شناخت نعمت را در جامعه تقویت کند تا توحید تقویت شود.

نعمت بودن شرایط سخت

وی با ذکر این مطلب که بسیاری از شرایط سخت در واقع نعمت هستند، اما ما آن‌ها را نعمت نمی‌شناسیم، گفت: مثلاً یک نفری یکی از اعضای خانه‌اش بی بند و بار است که همین مورد می‌تواند تبدیل به نعمت شود. باید در نظر بگیری که چطور می‌توانی او را به دین جذب کنی، تو باید مرتب اعتقاداتت را قوی کنی و مرتب و مرتب به او عرضه کنی. شاید او جذب نشود، اما تو قوی می‌شوی، همان برای تو محل تمرین می‌شود. از نظر تربیتی هیچ‌گاه بنا نیست همینطوری چیزی به انسان داده شود. این موضوع خیلی مهم است. زندگی‌های افراد پر از چاله چوله نیست، بلکه پر از نعمت است. هر چی سنگ است، برای پای لنگ است نه، آن سکوی پرتاب تو بود. اگر دنیا را طور دیگری ببینی همان صحنه‌هایی که برایت کدورت‌آور است چقدر می‌تواند امکان رشد بدهد. مشکل اول نشناختن نعمت است.

اخوت اظهار کرد: این را بدانید خدا عقده‌ای نیست و نمی‌خواهد هیچکسی را عذاب کند و نیاز به عذاب هیچکس ندارد. فراوان‌تر از عطاهای خدا چیزی نداریم، خدا در بخشیدن کم نمی‌آورد. ده‌ها برابر چیزی که می‌خواهی می‌دهد، خدا در بخشیدن نظیر ندارد «لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ؛ چيزى مانند او نيست»، (شوری/11). نعمت نقطه ثقل بحث ماست. با این نعمت چه کار می‌توان کرد. هر ابهامی در مورد نعمت برطرف شود، ابهام در مورد خدا هم برطرف شده، حرف این است. تصور کن یک خانه داری که اسمش توحید است، خیلی هم بزرگ است و اصلاً قصر است، به یک باغی هم وصل است که آن باغ به شهر وصل است. یک در، هم دارد که آن هم یک کلید و قفلی دارد. آن کلید نعمت‌شناسی است. اگر نتوانی نعمت را بشناسی وارد باغ نمی‌شوی، خدا را نمی‌شود، شناخت چون خدا خداست، اما نعمت‌ها را می‌توان شناخت. در باید باز شود با کلید هم باید باز شود، نعمت وقتی شناخته شد، خدا شناخته می‌شود. آن کلید ما به ازای شناخت خدا نیست، بلکه ما به ازای شناخت نعمت است. پیشنهادم این است که بخشی از دفترچه یقینی که درست کرده‌اید به شناخت نعمت‌ها قرار دهید و بعد هم نگویید خدا مامان و بابا داده بلکه مثلاً بهره‌هایی که از مامان و بابا می‌برید، بنویسید. بهره‌ای شما از بابا چیست؟

بالا رفتن بهره انسان از زندگی به وسیله نعمت

وی با اشاره به نشانه نعمت، عنوان کرد: نشانه نعمت این است که آدم را از نظر هدایتی فربه می‌کند و ما را یک قدم به سمت نور می‌برد. در کمال خوشی ایجاد می‌کند. مثلاً از این به بعد صبرم بیشتر، فکرم قوی‌تر، هوشم بیشتر و شنوایی‌ایم قوی‌تر است. آن چیزی که می‌تواند بهره انسان را از زندگی بالاتر ببرد به آن نعمت می‌گویند. به اعتبار اینکه مثلاً کتاب یک چنین خاصیتی دارد می‌گویند که نعمت است. نفع در نعمت خیلی مهم است. آدم باید ببیند چه چیزهایی برایش نعمت است. خاصیت نعمت این است که بهره‌آور و سودآور است. نعمت به شما علم برهانی می‌دهد.

درک گوارایی نعمت با فکر و علم

اخوت اظهار کرد: درک گوارایی نعمت با فکر و علم است. خدا انسان را برای قرب و کمال و گوارایی خلق کرده است، همه چیز گواراست و تو باید با فکرت آن را گوارا ببینی. انسان یک دستگاه فکری دارد که می‌تواند نداشتن امکانات را به گوارایی تبدیل کند. در این صورت فرد خدایی پیدا می‌کند که مرتب او را در بهترین حالت قرار می‌دهد. این بحث خیلی بحث مهمی است. سوره مبارکه ابراهیم چند بخش اصلی دارد که یکی همین بخش بنیادی بحث است. بخش انتهایی بحث نیز به امر و نهی‌هایی که به پیامبر(ص) می‌شود اختصاص دارد.

وی در رابطه با تکلیف جلسه آینده، گفت: موضوع نظام‌سازی اقامه توحید را در قالب «اذن» و «أَلَمْ تَرَ» بیان کنید، یعنی چگونه با «اذن» و «أَلَمْ تَرَ» می‌شود، توحید یک انسان را به شکل نظام‌مند فعال کرد، یعنی نظام‌مند در چرخه قرار می‌گیرد و به طور خود به خود نظام توحیدش فعال می‌شود. تصور کنید می‌خواهید یک دوره و اردویی برگزار کنید چطور توحید در آن اقامه می‌شود؟ چطور اینها در شما نظام توحیدی را اقامه می‌کنند؟ وقتی خدا می‌گوید «اذن» و «أَلَمْ تَرَ» خطابش به پیامبر(ص) است، وقتی انسان می‌خواهد نظام درست کند اتفاق‌هایی که می‌خواهد در دیگران بیفتد باید این اتفاق‌ها ابتدا در خودش بیفتد.