ارتباط مصادیق سبک زندگی اسلامی با شئونات اجتماعی انسان

مهدی سوری، مدرس گروه معارف دانشگاه‌های استان کرمانشاه در گفت‌وگو با ایکنا از کرمانشاه با اشاره به راهکار‌های تحقق سبک زندگی اسلامی اظهار کرد: در سبک زندگی اسلامی، رفتار یک فرد منظور نیست، بلکه منظور یک رفتار اجتماعی و جمعی است و معیارهایی همچون تقویت عواطف دینی، دلسوزی برای محرومان جامعه و تقویت عواطف انسانی در اولویت قرار دارد.

وی افزود: آداب و سبک زندگی اسلامی نماد ظاهری اسلام است و مسلمان بودن با انجام هر گونه رفتاری قابل جمع نیست یعنی آن‌گاه که به ارزش‌های اسلامی سر تسلیم فرود می‌آوریم، دیگر هر گونه رفتار یا ظاهری را نمی‌توانیم به‌عنوان سبک زندگی برای خود انتخاب کنیم. رفتار ظاهری نمادی از نوع تفکر و علاقه انسان است که احوال درونی و باورها را آشکار و او را به دیگران معرفی می‌کند که در سبک زندگی اسلامی این رفتار ظاهری باید با اعتقادات و ارزش‌های اسلامی سازگار باشد.

معاون فرهنگی سازمان جهاددانشگاهی کرمانشاه با بیان اینکه التزام مسلمانان به احکام و آداب شرعی، اعلام حضور اسلام و حیات آن در جامعه و نیز توسعه فکر و ایده و فرهنگ اسلامی به‌ویژه برای نسل‏‌های آینده است، گفت: با توجه به اهمیت آداب و نماد‌ها و توانایی ویژه آداب و سبک‌های زندگی در انتقال باور‌ها و ارزش‌ها، تلاش برای اظهار آداب و ابراز شعائر، بزرگداشت آنها و محافظت از آنها، ضروری است. سبک زندگی یا همان چگونه زیستن از مفاهیمی است که برای تبیین آن باید بسیار دقت کرد، چراکه موضوعی حساس و در ارتباط با حیات فردی و اجتماعی انسان است و نشان‌دهنده مسیر انسان برای حرکت فردی و اجتماعی است.

وی افزود: هر مکتب فکری و سیاسی برای رسیدن به آرمان شهری که برای خود و پیروانش تعریف می‌کند مدلی از تعاملات انسان در همه زمینه‌های فردی و اجتماعی و حتی چگونگی برخورد با طبیعت و منابع را ترسیم می‌کند تا پیروان خود را در مسیری که مطلوبشان است سیر دهد. با توجه به آیات و روایات شاید این امکان وجود داشته باشد که به یک قاعده کلی و اساسی مورد تأیید پی‌برد؛ این اصل اساسی عمل بر طبق عدل و توجه به مفهوم عدالت در همه زمینه‌هاست و خداوند در این زمینه اعلام می‌کند که تمامی دستوراتش بر طبق عدل «بالعدل قامت السموات والارض» است.

مدرس گروه معارف دانشگاه‌های استان کرمانشاه با بیان اینکه برای نمونه تقوا یکی از اساسی‌ترین مسائلی است که بسیاری از آداب دینی برای رسیدن به آن انجام می‌شود، گفت: در قرآن کریم آمده است عدالت را اجرا کنید که نزدیکترین راه دست یافتن به تقواست و یا در آیه‌ای دیگر آمده است که خداوند به اجرای عدالت و نشر احسان امر می‌کند.

سوری با اشاره به اینکه به‌طور کلی هدف از خلقت بشر و راهنمایی انبیا رسیدن انسان‌ها به کمال و سعادت است، اظهار کرد: سعادت با تلاش در دو عرصه عقل عملی و نظری حاصل می‌شود و در منابع اسلامی (قرآن ـ حدیث)، ما با سیل عظیمی از مطالب جزئی و کلی که همگی در ارتباط با زندگی انسان است روبه‌رو هستیم و در دین اسلام علاوه بر تشویق انسان برای رسیدن به حیات طیبه نقشه جامعی در برابر هر انسان آزاده‌ای قرار می‌دهد که با اندکی تورق و بررسی در آثار اسلامی قابل مشاهده است و مؤمنان به اسلام را تشویق به پیروی از چنین برنامه‌ای می‌کند.

باید فهم عمیقی از آن چه هستیم داشته باشیم

وی افزود: انسان برای رسیدن به کمال و در مسیر رسیدن به این آرمان تحقیقاً باید تعاملاتی داشته باشد که می‌توان این روابط را این‌گونه تقسیم‌بندی کرد «ارتباط انسان با خداوند، ارتباط انسان با خویشتن، ارتباط انسان با انسان‌های دیگر و ارتباط انسان با طبیعت و جهان خارج» و در منابع اسلامی از چگونگی برقراری ارتباط با خداوند تا چگونگی برخورد با دوست، همسایه، همسر، فرزند، استاد، قاضی، حاکم، خدمتگزار، مستضعفان، فقرا و سرمایه‌داران و چگونگی تعامل با حیوانات و طبیعت سخن به میان آمده است. بنابراین، با بهره‌گیری از تعالیم الهی که دربر گیرنده همه کنش‌های بشری است می‌توان این تعالیم را به‌عنوان الگوی مناسب سبک زندگی اسلامی پذیرفت.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه سبک زندگی هر فرد و جامعه‌ای متأثر از نوع باور‌ها(جهان‌بینی) و ارزش‌های(ایدئولوژی) حاکم بر آن فرد و جامعه است، اظهار کرد: دین در گام نخست با ارائه جهان‌بینی و ایدئولوژی ویژه‌ای زیربنای شکل‌دهی به زیست دین‌دارانه را می‌سازد. در مرحله بعد دین با ارائه آداب و دستورالعمل‌های خاصی برای همه ابعاد زندگی انسان در حقیقت به دنبال شکل‌دهی به نوع خاصی از زیست انسانی است و بی‌تردید صورت زندگی کنونی ما تنها شکل ممکن و بهترین شکل موجود برای زندگی نیست.

سوری با بیان اینکه تحول در سبک زندگی بسیار سخت است، حتی تحولات کوچک در شیوه زندگی نیز به سادگی اتفاق نمی‌افتد و باید فهم دقیق و عمیقی از آنچه هستیم داشته باشیم، گفت: سبک زندگی نظام‌واره و سیستم خاص زندگی است که به یک فرد، خانواده یا جامعه با هویت خاص اختصاص دارد و این نظام‌واره هندسه کلی رفتار بیرونی و جوارحی است و افراد، خانواده‌ها و جوامع را از هم متمایز می‌کند.

سوری تصریح کرد: سبک زندگی را می‌توان مجموعه‌ای کم‌وبیش جامع و منسجم از عملکرد‌های روزمره یک فرد دانست که نه فقط نیاز‌های جاری او را برآورده می‌کند، بلکه روایت خاصی را که او برای هویت شخصی خویش بر می‌گزیند، در برابر دیگران مجسم می‌کند.

معاون فرهنگی جهاددانشگاهی کرمانشاه یادآور شد: مصادیق سبک زندگی اسلامی را می‌توان به همه شئونات اجتماعی انسان نسبت داد که در آموزه‌های دینی بسیار بر آنها تأکید شده است که از جمله می‌توان به آداب معاشرت در خانواده، مهندسی ازدواج (طرح و برنامه برای تشکیل خانواده، انتخاب احسن در ازدواج، تربیت فرزندان صالح)، معاشرت شایسته (حسن معاشرت)؛ استحکام خانواده (با اصل مهرورزی، اصل مسئولیت‌پذیری، خانواده‌محوری، مشورت اعضای خانواده) و حقوق و تکالیف متقابل زن و شوهر مدیریت و مسئولیت مرد، وظایف زن، احسان به پدر و مادر اشاره کرد.