امام موسی کاظم(ع)؛ نماد عشق واقعی به معبود

بیست‌وپنجم رجب سالروز شهادت هفتمین پیشوای شیعیان امام موسی کاظم(ع) است؛ ایشان اسوه عبادت، سخاوت و کرامت بودند و با صبر و شکیبایی تمام تلاش خود را برای تحکیم پایه‌های اسلام راستین به‌کار بستند تا در برابر حکومت جور و ظلم عباسی بایستند و شاگردان به نامی را تعلیم و تربیت کنند به همین مناسبت و در آستانه سالروز شهادت امام هفتم، خبرنگار ایکنا از کرمانشاه با حجت‌الاسلام والمسلمین حجت‌الله فاضلی از اساتید حوزه و دانشگاه گفت‌وگویی کرده است که در ادامه می‌خوانیم:

ایکنا ـ از ویژگی‌های برجسته امام موسی کاظم(ع) کدام است؟

امام موسی کاظم(ع) به‌عنوان عابدترین و سخاوتمندترین فرد روزگار دوران امامت خویش بودند؛ آن حضرت در میان مردم بسیار کریم‌النفس، اهل عبادت، راز و نیاز و معنویت بودند و همواره در تمامی شب‌های عمرشان به تجهد، نماز شب و عبادت خدا مشغول بودند و نماز شبشان را به نماز صبح متصل می‌کردند.

از برنامه‌های عبادی امام هفتم این بود که پس از نماز صبح تا طلوع آفتاب به تعقیبات و خواندن ادعیه ماثور اشتغال داشتند.

در میان القاب و مناقب بی‌شمار امام هفتم می‌توان خلوت‌گزینی و مناجات ایشان با قاضی‌الحاجات را از ویژگی‌های برجسته و خاص دانست، چراکه به این سبب آن حضرت را «عبد صالح، راهب بنی‌هاشم و زین‌المجتهدین» لقب داده‌اند.

امام کاظم(ع) به نماز عشق می‌ورزیدند و عبادات را با حالتی خاص و با حضور قلب و تضرع و خشوع به‌جا می‌آوردند. شیخ مفید(ره) در این خصوص می‌نویسد: «و کان ابوالحسن موسی(ع) أعبدَ اهل زمانه و أفقههم و أسخاهم کفّاً و أکرمهم نفساً و رُوی انّه کان یصلّی نوافل اللیل و یَصِلَها بصلوةِ الصبح، ثم یعقّب حتی تطلع الشمسُ؛ امام کاظم(ع) عابدترین و فقیه‌ترین اهل زمانش بود و از همگان بخشنده‌تر و بزرگوارتر بود. نقل شده است که آن حضرت نافله‌های شب را تا نماز صبح ادامه می‌داد، سپس ‍ تعقیبات نماز را تا طلوع آفتاب به‌جا می‌آورد.»

می‌بینیم که تعاریف و توصیف‌های بسیاری از شکوه عبادت و تهجد امام موسی کاظم(ع) روایت شده که مطالعه و تعمق در آن‌ها، شناخت و معرفت نسبت به خدای متعال را هموارتر می‌کند.

ایکنا ـ سیمای عبادت در نظر امام موسی کاظم(ع) چگونه است؟

امام موسی کاظم(ع)، نماد عشق واقعی به معبود است و ایشان با تمام وجود و حواس مشتاقانه به عبادت پروردگار می‌شتافت و با خضوع و خشوع تمام سر بر آستان بندگی می‌نهاد و به گواه شاهدان هر گاه برای نماز و مناجات در پیشگاه خداوند حاضر می‌شد، اشک همچون باران از چشمانشان روان بود و از خوف قدرت و عظمت خداوند مضطرب و خائف بودند.

به گواه تاریخ و اذعان همه موافقان و مخالفان آن حضرت، امام موسی کاظم(ع) بخش اعظمی از ساعات عمر شریفشان را به عبادت، نماز، سجده و دعا در پیشگاه خداوند گذراند و ارزشمندترین و ناب‌ترین لحظات زندگی ایشان، اوقاتی بود که بر سجاده عبادت و بندگی می‌نشست و با پروردگار خویش خلوت می‌کرد.

تعاریف و توصیفات بسیاری از عبادت و تهجد ایشان راویت شده که مطالعه و تعمق در آن‌ها شناخت و معرفت نسبت به خدای تعالی را هموارتر می‌کند. در زیارت‌نامه امام موسی کاظم(ع) چنین آمده است: «وَ صَلِّ عَلَى مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ وَصِیِّ الْأَبْرَارِ وَ إِمَامِ الْأَخْیَارِ وَ عَیْبَةِ الْأَنْوَارِ وَ وَارِثِ السَّکِینَةِ وَ الْوَقَارِ وَ الْحِکَمِ وَ الْآثَارِ الَّذِی کَانَ یُحْیِی اللَّیْلَ بِالسَّهَرِ إِلَى السَّحَرِ بِمُوَاصَلَةِ الاِسْتِغْفَارِ حَلِیفِ السَّجْدَةِ الطَّوِیلَةِ وَ الدُّمُوعِ الْغَزِیرَةِ وَ الْمُنَاجَاةِ الْکَثِیرَةِ وَ الضَّرَاعَاتِ الْمُتَّصِلَةِ؛ و درود فرست بر موسى بن جعفر وصى و جانشین نیکویان و پیشواى برگزیدگان عالم و صندوق انوار علم و وارث مقام وقار و سکینت و داراى حکمت‌ها و آثار علمى بسیار، آن بزرگوارى که شب‌ها تا صبح بیدار و شب زنده‏ دار بود و پیوسته به استغفار و در سجده طولانى با چشم اشکبار با خدا به مناجات و راز و نیاز بسیار و پیوسته به تضرع و زارى به درگاه بارى اشتغال داشت.»؛ در صلوات بر آن حضرت و در وصف عبادت آن امام همام نیز چنین آمده است: «حَلِیفِ السَّجْدَةِ الطَّوِیلَةِ وَ الدُّمُوعِ الْغَزِیرَةِ.»

ایکنا ـ از ویژگی‌های ارزشمندی که انسان را به قله رفیع سعادت می‌رساند، چیست؟

از بالاترین عبادات، نماز است که به انسان ارزش و شکوه می‌بخشد و شرافت انسان را به‌عنوان اشرف مخلوقات به رخ سایر موجودات می‌کشد و درواقع همین عبادات است که انسان را به قله‌های رفیع سعادت می‌رساند.

پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: «برترین افراد کسی است که عاشق عبادت کردن باشد و سپس برای عبادت مهیا شود و آن را از اعماق جان دوست بدارد و با جسم خود با آن مباشرت داشته و خود را برای آن فارغ نموده باشد.»

امام موسی کاظم(ع) زمانی که به دستور هارون‌الرشید در زندان‌های تاریک و نمور زندانی شدند به شکرانه یافتن خلوتگاهی برای عبادت و ابراز عشق و محبت به درگاه معبود، دست‌ها را به سوی آسمان بلند کرده و فرمودند: «اللّهُمَّ اِنَّکَ تَعلَمُ اِنِّی کُنتُ اَسئَلُکَ اِن تُفرِغَنی لِعِبادَتِکَ اَللّهُمَّ وَ قَد فَعَلتُ فَلَکَ الحَمدُ؛ بار خدایا به‌راستی که من همیشه از تو درخواست می‌کردم که برای من مکان خلوتی برای عبادت خود، عنایت فرمایی. خدایا چنین کردی، پس ستایش برای تو است.»

نماز ایشان همواره همراه با علم و معرفت بوده، زیرا که امام آگاه‌ترین و عالم‌ترین فرد زمان خود در خصوص مسائل دینی و علم لدنی و صفات و جمال و جلال خداوند بوده‌اند و نماز‌ها و عبادات آن حضرت از ویژگی‌های منحصر به‌فردی برخوردار است که آشنایی با آن‌ها، می‌تواند چراغ راه معرفت به ذات خداوند متعال باشد.