داشتن استقلال فکری از محسنات خبرنگار است

حجت‌الاسلام والمسلمین حجت‌الله سروری، مسئول خبرگزاری شبستان کرمانشاه در گفت‌و‌گو با ایکنا از کرمانشاه با تبریک روز خبرنگار با بیان اینکه حرفه خبرنگاری در حقیقت چه نوشتاری، چه گفتاری و چه از نوع تصویری برای جامعه پویا یک حقیقت و اکسیری با ارزش است، اظهار کرد: یکی از ابزار‌های مؤثر و مفید در زمینه آگاهی بخشی و اثرگذاری بر حفظ ارزش‌ها و جهت‌دهی به سمت امید و ایمان در زندگی اجتماعی و رشد و هدایت دادن افکار عمومی، حرفه با ارزش خبرنگاری است.

وی با اشاره به اینکه افق رسالت خبرنگاری به واسطه هدایت رفتار اجتماعی به سمت الگو‌های قابل قبول، نقش مهمی در جامعه ایفا می‌کند، افزود: این حرفه می‌تواند هنجار‌های اجتماعی را تقویت و یا تضعیف کند از این‌روی می‌توان از نقش مثبت خبرنگار در فرآیند توسعه و نضج مشارکت سیاسی و اجتماعی مردم و بالندگی در فرهنگ یک جامعه می‌توان یاد کرد.

این محقق و نویسنده، حوزه اخلاق رسانه‌ای را نقطه تلاقی علم اخلاق و عمل رسانه یا ارتباط جمعی دانست و تصریح کرد: اخلاق رسانه‌ای امری درونی و مرتبط با ارزش‌ها و هنجار‌ها است.

وی ‏یکی از مهم‌ترین اصول اخلاق حرفه‌ای خبرنگار را صداقت در برابر مخاطبان دانست و اضافه کرد: اخلاق خبرنگاری با ارزش‌ها و هنجار‌ها به طور مستقیم سر و کار دارد، ارزش‌ها و هنجار‌هایی که از درون فرهنگ جامعه و در جامعه اسلامی از درون فرهنگ اسلامی سربر می‌آورد.

حجت‌الاسلام سروری خبر رسانی و اطلاع‌رسانی دقیق را از کارکرد‌های اصلی رسانه‌ها دانست و افزود: اخلاق حرفه‌ای روزنامه‌نگاری و خبرنگاری در برگیرنده هنجار‌هایی است که روزنامه‌نگاران و خبرنگاران باید به آنها پایبند باشند و نادیده گرفتن آنها نیز می‌تواند به روزنامه‌نگار، خبرنگار و رسانه آسیب جدی وارد کند.

بیان صادقانه و کامل واقعیت از وظایف خبرنگاران

نویسنده کتاب آتش به اختیار فرهنگی، اظهار کرد: یکی از اصول اخلاق حرفه‌ای خبرنگاری، دستیابی و ارائه اطلاعات و اخبار سازنده و مفید و موثق است و به تعبیر قرآن قول «سدید» باید داشته باشند؛ در قرآن کریم دو مرتبه در کنار توصیه به تقوا، به قول سدید توصیه شده است؛ «فَلْیَتَّقُوا اللَّهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلاً سَدیداْ؛ آیه ۹ سوره نساء» و «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلاً سَدیداً؛ آیه ۷۰ سوره احزاب»، قول سدید یعنی سخن محکم و استوار و صحیح یعنی سخن بی‌پایه و اساس نگفتن و نقل نکردن است.

نویسنده کتاب اخلاق، داروی همه درد‌ها تصریح کرد: قول سدید، سخنی است که هم راست و صحیح باشد یعنی اشتباه نباشد، و هم «دقیق» باشد؛ شما گاهی می‌توانید راست بگویید، ولی «بخشی» از یک حقیقت را بیان کنید و با آن، مردم را به اشتباه بیندازید یا می‌توانید زمان گفتن یک سخن درست را نابه‌جا انتخاب کنید و مردم را گمراه کنید و می‌توانید بدون زدن قید و حاشیه لازم به یک سخن صحیح، با آن سخن صحیح، مردم را گمراه کنید.

وی بیان کرد: امام صادق(ع) می‌فرماید: «خداوند در قرآن فرموده است؛ قول سدید بگویید تا خدا کار شما را اصلاح کند، بدان که تا سخن عادلانه بر زبان جاری نکنی خدا از تو چیزی را قبول نمی‌کند؛ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ فِی کِتَابِهِ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلًا سَدِیداً یُصْلِحْ لَکُمْ أَعْمالَکُمْ اعْلَمْ أَنَّهُ لَا یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنْکَ شَیْئاً حَتَّی تَقُولَ قَوْلًا عَدْلًا»؛ یعنی خدا از ما هیچ چیزی را قبول نمی‌کند مگر اینکه قول سدید بگوییم.

حجت‌الاسلام سروری ادامه داد: اگر همه خبرنگاران این قاعده منطقی را در رسالت خود لحاظ کنند اشتباه آنها به حداقل می‌رسد: کلامٌ یحتملُ الصدق و الکذب لذاته؛ هر چیزی می‌شنوند احتمال درست بودن یا نادرست بودنش را بدهند.

وی اضافه کرد: یک جمله معروف وجود دارد که بیان می‌دارد، بهتر است که دوم شویم، اما خبر را دقیق بدهیم تا اینکه اول شویم، اما اشتباه کنیم؛ دقیق بودن یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی خبرنگاران است؛ حساسیت و دقت نظر خبرنگاری نسبت به حرفه‌های دیگر مضاعف است، چون گاهی مواقع با طرح یک خبر، می‌تواند پیامد‌هایی وخیم و جدّی به همراه داشته باشد.

این استاد حوزه علمیه بیان کرد: یک خبرنگار موفق باید کنجکاو، پرسشگر، تحلیلگر، صادق، عادل و شجاع، دارای روابط عمومی بالا و عاشق حرفه و کار خود باشد.

وی داشتن استقلال فکری، توانایی تشخیص و جدا کردن اطلاعات مهم از غیر مهم، روشن و مختصر و مفید نوشتن را از مُحسنات یک خبرنگار دانست و گفت: خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در واقع چشم، گوش و زبان جامعه هستند، آنها مسائل فرهنگی و دینی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را برای جامعه، در قالب گزاره‌های عینی را به صورت فیلم و نوشتاری و تصاویر در بستر جامعه توزیع و تبیین می‌کنند.

مسئول خبرگزاری شبستان کرمانشاه رسالت اصلی امروز خبرنگاران را جهاد تبیین در مورد دستاورد‌های انقلاب اسلامی در بیش از چهار دهه گذشته دانست و گفت: یک خبرنگار موفق، ارزش‌های فرهنگی جامعه خود را به خوبی می‌شناسد، نیاز‌های مخاطبان مختلف را درک می‌کند و در پی برآورده کردن این نیاز‌ها از راه‌های مناسب است و البته باید بین خبرنگار عمومی و تخصصی تفکیک قائل شد.