معنویت سکولار سطح وجودی انسان را به شادابی دنیوی تنزل می‌دهد
گروه معارف ــ عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه معنویت سکولار سطح وجودی انسان را به نشاط و شادابی دنیوی محدود تنزل می‌دهد، اظهار کرد: آرامش اسلامی سبب افزایش سعه وجودی و نشاط دنیوی انسان می‌شود.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین ابوالفضل ساجدی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با ایکنا از قم، گفت: یکی از مشکلات خانواده‌های ایرانی در دوره کنونی کم‌توجهی به سلامت معنوی است. سلامت معنوی از مفاهیمی است که در دهه‌های اخیر وارد روان‌شناسی سلامت شده و مورد تأکید دانشمندان این رشته است؛ در گذشته در بحث سلامت بیشتر نگاه به بحث جسمی مطرح بود، اما رویکرد عام به این مقوله در حال رواج است و این مسئله فرصتی را برای متفکران حوزه دینی ایجاد می‌کند تا بتوانند سلامت معنوی از نگاه اسلام را ترویج کنند.
تشکیل کارگروه سلامت معنوی
ساجدی از تشکیل کارگروهی با همکاری مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره) و فرهنگستان علوم پزشکی در بحث سلامت معنوی خبر داد و گفت: این کارگروه تشکیل و بحث سلامت معنوی را در چهار بخش یعنی قبل از تولد، نوزادی، کودکی اول و کودکی دوم در قالب پروژه‌ای علمی دنبال کرده است که پروژه هم اکنون هم در حال اجراست.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره) در تعریف سلامت معنوی بیان کرد: سلامت معنوی به وضعیتی اطلاق می‌شود که ابعاد وجودی فرد یعنی بینشی، گرایشی، انگیزشی و کنشی او در مسیر قرب الهی قرار گیرد و آثار آن در دنیا مواردی چون نشاط و شادابی، رضایت از زندگی و استواری و استقامت در مسیر تحقق سعادت دنیوی افراد و جامعه است.
این محقق و پژوهشگر با بیان اینکه اگر سلامت معنوی از بعد اسلامی مورد توجه آحاد مردم قرار بگیرد، فرزندان ما هم به سمت قرب الهی هدایت خواهند شد، اظهار کرد: اسلام برای تمامی این مراحل یعنی قبل از بارداری و شیرخوراگی و بعد از آن برای انسان برنامه دارد تا فرزند قبل از تولد و در بدو تولد و بعد از آن بتواند این سیر را طی کند.
شادابی دنیوی؛ کارکرد معنویت سکولار
ساجدی با اشاره به تفاوت فاحش میان سلامت معنوی در غرب و در اسلام بیان کرد: این تفاوت به مفهوم سلامت معنوی در نزد این دو بازمی‌گردد؛ در پرتو معنویت الهی، اعتقاد به خدا و ایمان دینی برای افراد حاصل می‌شود و مراتب بالای وجودی و قرب الهی را نشانه می‌رود، اما معنویت سکولار سطح وجودی انسان را به نشاط و شادابی دنیوی محدود تنزل می‌دهد.
وی افزود: عرفان‌های کاذب انتهای معنویت خود را به شهوات جنسی گره می‌زنند؛ معنویت سکولار نهایتاً دنبال آرامش نسبی افراد است، اما آرامش اسلامی صدی است که ده را هم دربردارد، زیرا وقتی انسان با خدا پیوند بخورد، آستانه تحمل و سعه وجودی و نشاط دنیوی فرد افزایش می‌یابد.
ساجدی با بیان اینکه ظرفیت وجودی روحانی انسان در رابطه نفس با خدا به فعلیت می‌رسد، تصریح کرد: با عرفان‌های کاذب ممکن است انسان به درجاتی از عزت و اعتماد به نفس برسد، اما از خیلی چیزها محروم شده است؛ افرای که سراغ معنویت سکولار می‌روند به طور کلی دین را کنار می‌گذارند و از منافع فردی، اجتماعی و اخروی دین محروم می‌شوند.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی(ره) به این نکته اشاره کرد که برخی افراد می‌گویند معنویت اسلامی را داریم، ولی به توصیه‌های فلان روانشناس با رویکرد معنویت سکولار هم توجه داریم و تصریح کرد: براساس تحقیقات، ظرفیت معنوی اسلام آن قدر زیاد است که نشاط و شادابی فرد و سعه وجودی او در امور دنیوی هم در مقایسه با معنویت رقیب بیشتر است.
ساجدی با تأکید بر اینکه باید میان مباحث روحی و روانی فرق بگذاریم، بیان کرد: مباحث معنوی سطح بالاتری از مباحث روانی را در بردارد. به همین دلیل غربی‌ها هم سلامت روان را یکی از مؤلفه‌های سلامت معنوی می‌دانند.
این محقق و پژوهشگر با بیان اینکه اگر معنویت مدنظر عرفان‌هایی که گاهی در جامعه مطرح می‌شوند کنار زدن معنویت حقیقی است، بیان کرد: این نوع معنویت خسران دنیا و آخرت را در پی دارد، کما اینکه تحقیقات علمی نشان داده که ظرفیت آن از ظرفیت آموزه‌های دینی اسلام کمتر است.
ایمان به معاد؛ راز توسعه وجودی انسان
وی راز توسعه‌بخشی وجودی انسان در پرتو معنویت اسلامی را ایمان به آخرت و تقویت این باور برشمرد و اظهار کرد: انگیزه دریافت پاداش الهی و رضایت خداوند از فرد که در باور به معاد نهفته است، تحمل و مقاومتی زیادی را به انسان عطا می‌کند؛ این انگیزه قوی سعادت دنیا و آخرت سبب تأمین ابعاد وجودی فرد و رضایت او از زندگی است که در مکاتب تک‌بعدی بشری دیده نمی‌شود.
ساجدی تأکید کرد: براساس تحقیق میدانی که در مورد شخصیت‌های بزرگی مانند امام خمینی(ره) انجام شده، می‌بینیم که ایشان در سنین بالا، که تحمل انسان رو به کاهش است، در برابر فشارهای زیاد بین‌المللی و داخلی بدون ذره‌ای عقب‌گرد مقاومت کردند، یعنی ظرفیت معنویت اسلامی در بخش تأمین مصالح دنیوی فرد هم بیش از بدیل‌های آن است.
انتهای پیام
