مسجد، مهمترین نهاد دینی در نظام اسلامی
الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، چیستی و چگونگی پیشرفت در جامعه اسلامی ایران را مشخص می‌کند.
به گزارش ایکنا، دکتر رسول عباسی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه حضرت معصومه در یادداشتی نوشته است؛
پیشرفت را می‌توان برنامه‌ای هدفمند در جهت حرکت از وضع موجود به وضع مطلوب دانست. با توجه به تفاوت‌هایی که در جوامع مختلف، مبتنی بر تنوع مبانیِ معرفتی، فلسفی، فکری و اخلاقی وجود دارد، می‌توان ادعا نمود وضع مطلوب جوامع نیز با یکدیگر متفاوت است. از این رو، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، چیستی و چگونگی پیشرفت در جامعه اسلامی ایران را مشخص می‌کند. این الگو - فارغ از قالب کلان- به ابعاد و اجزایی تقسیم می‌شود که در هر یک از ابعاد نظام اسلامی به ارائه طریق می‌پردازد. از جمله ابعاد مهم مورد توجه در این الگو، بعد فرهنگ است که مذهب و به تبع آن، سازمان‌های دینی از زیرمجموعه‌های آن هستند.
مسجد، مهمترین نهاد دینی در نظام اسلامی است. اهمیت این نهاد تا جایی است که یکی از تدابیر شصت‌گانه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به این نهاد اختصاص یافته است: «اوج بخشیدن به نقش محوری «مسجد» در رشد معنوی و فرهنگی، اصلاح و بالندگی روابط اجتماعی و انسانی و همدلی و همبستگی».
مسجد، نهادی دینی و الهی است که با توجه به اهمیت فوق‌العاده آن در دین مبین اسلام، در منابع دینی، عناصر و شاخص‌های چندی برای عملکرد آن مطرح شده است. در اکتشاف این مبانی، دو بعد اصلی شناسایی شد. یک بعد شامل مبانی ارزشی و بعد دیگر شامل مبانی کارکردی است.
مبانی ارزشی با هدف حاکم نمودن فرهنگی دینی، ارزشی و معنوی بر فضای مسجد، از متن منابع دینی استخراج شد که شامل فقه‌مداری، ارزش‌مداری، اخلاص‌مداری، تزکیه‌محوری و طهارت مالی است.
مبانی کارکردی نیز شامل تدابیری عملیاتی برای بهبود شیوه اداره مسجد، تسهیل بهتر عملکرد و موفقیت بیشتر در جذب مخاطب است که لزوماً از متن دین استخراج نمی‌شوند و شامل وحدت‌محوری، امام‌محوری، داوطلب‌گرایی، چندکارکردگرایی، مردم‌داری، خاص‌گرایی و نظم‌مداری است.
با توجه به ماهیت دینی و ارزشی مسجد، اصول ارزشی از اهمیت بیشتری نسبت به اصول کارکردی برخوردار است.
احیای مسجد به احیای مبانی ارزشی آن است. در مبانی ارزشی، فقه‌مداری و ارزش‌مداری، و در مبانی کارکردی، امام‌محوری، چندکارکردگرایی و خاص‌گرایی از شاخص‌های مهم هستند. فقه‌مداری و به تبع آن، ارزش‌مداری، همچون خونی است که در رگ‌های حیات مسجد جاری می‌شود. ترویج این دو اصل به منظور حاکم نمودن آنها بر عملکرد مسجد، عنصر اساسی در موفقیت مسجد است.
بهره‌گیری از شاخص‌های کارکردی نیز موجب تسهیل امور، ارتقای عملکرد مسجد و افزایش جذب مخاطب خواهد شد. شاخص‌هایی همچون وحدت‌مداری و امام‌محوری، موجب دستیابی به هماهنگی و انسجام افراد فعال در مسجد می‌شود. اصلی مانند چندکارکردگرایی، مسجد را به جای تبدیل به نمازخانه‌ای صرف به مکانی چندمنظوره در تربیت مسلمانان تبدیل می‌نماید که در امور متکثری در بلاد اسلامی ورود خواهد نمود. همچنین، انتخاب شایسته‌ترین افراد برای اعطای مسئولیت و جذب عامه مسلمانان جهت حضور در مسجد و بهره‌گیری از برنامه‌های مسجد از اصول کارکردی پیشرفت مسجد هستند.
انتهای پیام
