قیام عاشورا در اندیشه امام(ره)؛ علاجی بر دردهای بی‌پایان امت اسلام
امام خمینی(ره) به قیام عاشورا نگاهی فراتر از عزاداری صرف داشته و با توجه به پیامدهای سیاسی و اجتماعی این واقعه و تکیه به اهداف قیام حضرت سیدالشهدا(ع) به دنبال راه علاجی بر درهای بی‌پایان امت اسلام هستند زیرا از نگاه امام(ره) آنچه جامعه اسلامی را از مسیر حقیقی خود منحرف کرده، همان عوامل و وضعیتی است که در زمانه حضرت سیدالشهدا(ع) بر جامعه حاکم بوده است.
به مناسبت آغاز ماه محرم، محمد محمودی‌کیا، عضو هیئت علمی پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی، یادداشتی با موضوع نگاه امام خمینی(ره) به حادثه عاشورا و قیام حضرت سیدالشهدا(ع) برای ایکنا ارسال کرده که متن آن به شرح ذیل است:
عاشورا نماد ایثار و شهادت و مصداق بارز آزادگی و حق‌طلبی است؛ حادثه‌ای بس عظیم که تا زمان جریان دارد، همواره زنده و الهام‌بخش همه آزادگان و حق‌خواهان جهان است. بی‌شک آنچه به فرمایش معمار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی(ره) ضامن بقای اسلام در طی قرون و اعصار پیشین بوده، زنده نگاه داشتن و تکریم این رویداد عظیم فرهنگ‌ساز و احیای شعائر آن است.
بی‌تردید یکی از مهمترین مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تاریخ، فرهنگ و گفتمان انقلاب اسلامی، حادثه شهادت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و یاران آن امام در واقع غمبار عاشورای سال ۶۱ هجری است؛ حادثه‌ای تاریخ‌ساز که منشاء پیدایش بسیاری از جنبش‌ها و حرکت‌های اصلاحی و عدالت‌خواهانه در طول تاریخ بوده است. انقلاب اسلامی ایران نیز به تبع رهبری حضرت امام خمینی(ره) به عنوان فقیهی عالیقدر، عارفی وارسته، حکیمی متأله و متکلمی برجسته، در اصول و مبانی خود به طور قابل توجهی در یک وضعیت در هم‌تنیده با حادثه عاشورا و شهادت حضرت ابالاحرار قرار گرفته است. به گونه‌ای که سیره عملی امام(ره) راحل نیز در طول حیات شریفشان همواره نشان از عمق ارادت قلبی و شیفتگی فوق‌العاده ایشان نسبت به حضرت سیدالشهدا (ع) دارد.
نگاه ایشان به حادثه عاشورای سال ۶۱ هجری، نگاهی فراتر از عزاداری صرف و حزن و ماتم است که البته این موارد نیز در جای خود از مهمات فرهنگ شیعی است، بلکه نگاه ایشان اساسا متوجه پیامدهای سیاسی و اجتماعی حادثه عاشوراست تا با تکیه بر اهداف قیام آن حضرت، بتوانند علاجی بر دردهای بی‌پایان امت اسلام پیدا کنند. از نگاه امام، آنچه جامعه اسلامی را از مسیر حقیقی خود منحرف کرده، همان عوامل و وضعیتی است که در زمانه حضرت سیدالشهدا (ع) بر جامعه حاکم بوده است؛ فساد طبقه حاکم، زدوده شدن ارزش‌های اصیل اسلامی، التقاط حق و باطل، چیرگی مثلث شوم زر، زور و تزویر بر جامعه اسلامی و به حاشیه رانده شدن صدای عدالت‌طلبی و آزادی‌خواهی.
ایشان در این باره می‌فرمایند: «محرم ماهی است که عدالت در مقابل ظلم و حق در مقابل باطل قیام کرده، و به اثبات رسانده است که در طول تاریخ، همیشه حق بر باطل پیروز شده است.»
امام خمینی(ره)، رهایی اسلام از خطر زوال و انحراف را از مهمترین پیامدهای حادثه عاشورا معرفی می‌کنند و می‌فرمایند: «محرم ماهی است که به وسیله سید مجاهدان و مظلومان، اسلام زنده شده، و از توطئه عناصر فاسد و رژیم بنی امیه، که اسلام را تا لب پرتگاه برده بودند، رهایی بخشید.»
امام خمینی(ره)، محرم را نمادی برجسته و راهنمایی بی‌بدیل برای اعاده عزت و شکوه تمدن الهی معرفی می‌کنند؛ تمدنی که بالاترین ارزش و مقدس ترین قانون آن، کرامت و آزادی انسان است؛ آزادی از بندگی غیر؛ آزادی از اسارت نفس و طواغیت عالم.
ایشان در این رابطه چنین تصریح می‌کنند: «محرم ماه نهضت بزرگ سید شهیدان و سرور اولیای خداست، که با قیام خود در مقابل طاغوت، تعلیم سازندگی و کوبندگی به بشر داد، و راه فنای ظالم و شکستن ستمکار را به فدایی دادن و فدایی شدن دانست. واین خود سرلوحه تعلیمات اسلام است برای ملت‌ها تا آخر دهر».
امام خمینی(ره)، محرم را زمانه رسوایی چهره نفاق و سرنگونی شکوه مستکبران عالم می‌دانند و این ماه را ماه محکومیت قدرت باطل و طلیعه درخشش حق و حقیقت بیان می‌دارند؛ چنانچه در این رابطه اینگونه تصریح می‌کنند که: «با حلول ماه محرم، ماه حماسه و شجاعت و فداکاری آغاز شد. ماهی که خون بر شمشیر پیروز شد. ماهی که قدرت حق، باطل را تا ابد محکوم و «داغ باطل» بر جبهه ستمکاران و حکومت‌های شیطانی زد. ماهی که به نسل‌ها در طول تاریخ، راه پیروزی بر سر نیزه را آموخت.»
ایشان در بیانی دیگر درباره ماه محرم چنین اشاره می‌کنند که «ماهی که شکست ابرقدرت‌ها را در مقابل کلمه حق، به ثبت رساند. ماهی که امام مسلمین، راه مبارزه با ستمکاران تاریخ را به ما آموخت».
امام خمینی(ره) شهادت و بذل جان در راه مکتب و عقیده را یکی از الزامات تعزیز حق در جامعه می‌دانند و چنین تأکید می‌کنند که «سیدالشهدا سلام الله علیه با همه اصحاب و عشیره‌اش قتل عام شدند، لکن مکتبشان را جلو بردند.»
امام خمینی(ره)، زنده نگه داشتن عاشورا را یک مسئله بسیار مهم سیاسی _ عبادی معرفی می‌کنند و معتقدند «مسئله کربلا، که خودش در رأس مسائل سیاسی هست، باید زنده بماند.» از همین روی، ایشان کرارا بر این مسئله تأکید دارند که: «کربلا را زنده نگه دارید و نام مبارک حضرت سید الشهدا را زنده نگه دارید، که با زنده بودن او اسلام زنده نگه داشته می‌شود.»
حفظ شکوهمند خاطره عاشورا با رعایت موازین اسلامی از دیگر تأکیدات امام راحل پیرامون این حادثه بزرگ و تاریخ‌ساز است. از همین روی، ایشان تأکیدات بسیاری بر حفظ و دایر نمودن مجالس عزای حسینی دارند تا آنجا که رمز پیروزی نهضت را نیز همین مجالس می‌دانند؛ «تمام این وحدت کلمه‌ای که مبدأ پیروزی ما شد، به خاطر این مجالس عزا و این مجالس سوگواری و این مجالس تبلیغ و ترویج اسلام است.» یا «مجالس بزرگداشت سید مظلومان و سرور آزادگان، که مجالس غلبه سپاه عقل بر جهل، و عدل بر ظلم، و امانت بر خیانت، و حکومت اسلامی بر حکومت طاغوت است، هر چه با شکوه‌تر و فشرده‌تر بر پا شود، و بیرق‌های خونین عاشورا به علامت حلول روز انتقام مظلوم و ظالم، هر چه بیشتر افراشته شود.»
از منظر امام خمینی(ره) آنچه انقلاب جهانی امام حسین(ع) را متمایز می‌گرداند، وجه تربیت اخلاقی و چگونگی تحقق زیست متعالی انسانی است؛ آنجا که انسان از جان می‌گذرد، ولی کرامت خویش را فدای نفسانیات و دنیاطلبی‌های اشرار سرمست از قدرت نمی‌کند و ندای «انی لا اری الموت الا السعاده و الحیات مع الظالمین الا برما» سر می‌دهد. عاشورا نه یک حادثه، که یک مکتب است که تربیت‌یافتگان آن، حق‌طلبان، آزادی‌خواهان، و مصلحان تاریخ‌اند.
آنچه می‌توان از آن به عنوان شاخصی برجسته از بازنمایی فرهنگ عاشورا در انقلاب اسلامی نام برد، تربیت نسلی از انسان‌هایی بود که تا پای جان بر عهد خویش با خدای خود ماندند و حماسه ظفر آفریند. چمران‌ها، همت‌ها، باقری‌ها، خرازی‌ها، سلیمانی‌ها و هزاران ستاره تابنده آسمان عزت و استقلال ایران، همان رشد‌یافتگان مکتب عاشورا هستند که وفای به عهد خویش در ظلم‌ناپذیری و آزادی‌خواهی را با خون خود مهر کردند.
انتهای پیام
