واکاوی استقبال اندک حافظان چهارمحال‌وبختیاری از آزمون اعطای مدرک تخصصی قرآن

هفدهمین دوره ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی به حافظان قرآن روز گذشته با حضور نسبتاً مطلوب 50 حافظ راه‌یافته چهارمحال‌وبختیاری به مرحله شفاهی برگزار شد و به‌جز تعدادی از افراد راه‌یافته به مرحله شفاهی که انصراف خود را اعلام کرده بودند، مابقی حفاظ در ساعت‌های مقرر شده در محل آزمون حضور یافتند. با اینحال، امسال نیز مانند سال گذشته استقبال حافظان پرشمار استان برای ثبت‌نام و مشارکت در طرح اعطای مدرک تخصصی حفظ ضعیف و این در حالی بود که شرایط کرونایی در مقایسه با سال گذشته بسیار مطلوب‌تر شده است.

برای آشنایی بیشتر با حال و هوای برگزاری مرحله شفاهی آزمون اعطای مدرک در چهارمحال‌وبختیاری، گفت‌وگویی با رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان و سپس با برخی داوران و حافظان حاضر در این آزمون انجام شده است که با هم می‌خوانیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین ابوذر کارگر، رئیس اداره امور قرآنی اداره‌کل تبلیغات اسلامی استان در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه امسال استقبال از طرح اعطای مدرک تخصصی حفظ در استان باز هم در حد توقع نبود، اظهار کرد: امسال از مجموع ۱۰۵ ثبت‌نامی، ۵۰ حافظ به مرحله شفاهی راه یافتند که تعدادی نیز انصراف خود را از این مرحله اعلام کردند.

وی در خصوص فرآیند برگزاری آزمون، توضیح داد: حافظان ابتدا در بخش حُسن حفظ داوری شدند و کسانی که نمره قبولی گرفتند، صوت تلاوت آنان برای داوران تجوید و وقف و ابتدا که در محل آزمون مستقرند پخش و داوری شد.

کارگر تصریح کرد: تمامی فُرم‌های ارزیابی و فایل‌های صوتی پس از اتمام آزمون به دبیرخانه مرکزی در دارالقرآن کشور ارسال شدند تا بار دیگر از سوی کارشناسان بررسی و بازبینی شوند؛ نتایج نهایی طرح اعطای مدرک تخصصی حفظ در آبان‌ماه سال جاری به‌صورت همزمان و کشوری از سوی دارالقرآن کشور اعلام خواهد شد.

رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان تأکید کرد: در مقوله حفظ داشته‌های خوبی در استان داریم که در دیگر رشته‌ها نداریم، ضمن اینکه امسال حفظ از اولویت‌های سازمان دارالقرآن و اداره امور قرآنی است و راه‌اندازی سازوکار اعطای مدرک عمومی حفظ در همین راستا بوده است.

کارگر ادامه داد: این نهاد در زمینه تسهیل‌گری در پیشبرد مبحث حفظ دغدغه دارد اما انتظار داریم که مؤسسات قرآنی و مربیان حفظ نیز نقش‌آفرینی کنند چرا که ایفای نقش آنان بسیار مهم و عملیاتی و مؤثرتر است.

وی حفظ قرآن را مقوله‌ای زمان‌بر و مستلزم صبر و حوصله برشمرد و توضیح داد: از برنامه‌ریزی و آموزش تا ارزیابی و تکرار و تثبیت، همگی فرایندی مستلزم زمان و بردباری است، لذا می‌طلبد که برنامه‌ریزی دقیقی برای این مقوله داشت و تلاش و امید ما این است که با حمایت‌ها و برنامه‌های امروزمان در حفظ عمومی و تخصصی، در سال‌های آینده اتفاقات خوبی را در رشته حفظ در استان شاهد باشیم. از حیث زیرساخت‌ها هیچ مشکلی نداریم و تعداد پرشمار حافظان و مربیان نشان از شرایط مطلوب برای پیشرفت در زمینه حفظ است.

رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان در پاسخ به پرسشی در خصوص چرایی استقبال ضعیف از آزمون اعطای مدرک تخصصی، تصریح کرد: اعطای مدرک تخصصی آزمونی دشوار و سخت است و اگر فردی قصد موفقیت در آزمون را دارد حداقل باید یک سال وقت بگذارد و برای تثبیت حفظ و ارتقای قرائت خود دائما‌ً آموزش ببیند، تلاش و تمرین کند و زحمت بکشد و لذا تخصصی و دشوار بودن، یکی از دلایل کاهش انگیزه و عدم رغبت حفاظ برای شرکت در آزمون است.

کارگر ادامه داد: بسیاری از حفاظ نیز نیازی به داشتن مدرک تخصصی حفظ ندارند لذا ضرورتی برای حضور در این آزمون احساس نمی‌کنند لذا برنامه‌ و اولویتی برای این موضوع ندارند؛ مدرک تخصصی بیشتر برای افرادی موضوعیت و ضرورت می‌یابد که برای تحصیل یا شغل خود می‌خواهند از این مدرک بهره بگیرند لذا به دلیل دشواری آزمون، اغلب حافظانی که انگیزه بهره‌گیری از مدرک را دارند، از این طرح استقبال می‌کنند.

نقش مهم مؤسسات و مراکز قرآنی

وی عدم آگاهی برخی حفاظ و حتی فعالان و مربیان حفظ از وجود طرح اعطای مدرک تخصصی را یکی دیگر از دلایل استقبال اندک از طرح دانست و بیان کرد: با حضور در برخی از شهرستان‌ها در مورد آزمون اعطای مدرک صحبت شد، بسیاری از حافظان و حتی مدیران فرهنگی نسبت به طرح ابراز بی‌اطلاعی کردند و شناختی نسبت به موضوع نداشتند، پیداست که با وجود تلاش‌ها در اطلاع‌رسانی، ضعف در تبلیغات نیز وجود داشته است.

رئیس اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان بیان کرد: امسال برای ثبت‌نام در دوره بعدی طرح اعطای مدرک تخصصی حفظ، در نظر داریم مؤسسات و خانه‌های قرآن را پای کار بیاوریم تا حافظان خود را برای حضور در این طرح تشویق و ثبت‌نام کنند. اگر این برنامه با موفقیت انجام شود، شاهد افزایش خوبی در آمار ثبت‌نامی خواهیم بود.

کارگر تصریح کرد: آنچه امسال در آزمون مراحل کتبی و شفاهی مشاهده می‌کنیم گویای آن است که ریزش حافظان شرکت‌کننده در طرح نسبت به سال گذشته کمتر شده است یعنی تعداد قبول‌شدگان مرحله اول آزمون اعطای مدرک نسبت به آمار ثبت‌نامی افزایش داشته است و در مورد مرحله شفاهی نیز انتظار داریم وضعیت بهتری داشته باشیم؛ پیداست که خوشبختانه کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی که برای این افراد برگزار شد، مؤثر واقع شده است.

وی گفت: تمامی فُرم‌های ارزیابی و فایل‌های صوتی پس از اتمام آزمون به دبیرخانه مرکزی در دارالقرآن کشور ارسال شدند تا بار دیگر از سوی کارشناسان بررسی و بازبینی شوند؛ نتایج نهایی طرح اعطای مدرک تخصصی حفظ در آبان‌ماه سال جاری به‌صورت همزمان و کشوری از سوی دارالقرآن کشور اعلام خواهد شد.

 عامل وجهه‌بخشی به حفظ استان

مریم قاسمی کرانی، حافظ کل و داور با سابقه قرآن در استان با اشاره به کاربردی بودن مدرک تخصصی حفظ در روند تحصیلی و شغلی حافظان، به خبرنگار ایکنا گفت: حافظان با اخذ مدرک تخصصی حفظ در هر یک از سطوح می‌توانند در روند ادامه تحصیل از این مدرک استفاده کنند، همچنین داشتن این مدرک برای آزمون‌های استخدام حتی بدون داشتن مدرک دانشگاهی، یک امتیاز محسوب می‌‌شود.

وی با ذکر اینکه حفظ قرآن بر مبنای تعداد جزء‌ها در آزمون‌های استخدامی آموزش و پرورش جزو امتیازات است، ادامه داد: با وجود این امتیازات، توقع می‌رود شمار بیشتری از حافظان استان مشارکت فعالانه در آزمون اعطای مدرک تخصصی حفظ داشته باشند؛ اگرچه استقبال مطلوب است اما حافظانی را سراغ دارم که با وجود برخورداری از سطح خوب‌، در این آزمون شرکت نمی‌کنند. خوب است که حافظان به چشم یک فریضه به این آزمون نگاه کنند و حتی اگر مدرکی هم نتوانستند دریافت کنند اما از برکات آن غافل نشوند.

رئیس کمیته تخصصی حفظ قرآن استان تأکید کرد: شرکت در آزمون‌ها و مسابقات و رویدادهای قرآنی مصداق ترویج و وجهه‌بخشی به این فعالیت‌هاست و سبب رونق‌بخشی به فضای قرآنی استان می‌شود لذا حتی از بانوان حافظی که خانه‌دار هستند و اخذ مدرک حفظ، امتیاز خاصی برای آنان ندارد دعوت می‌کنیم که خود را مکلف به حضور در فعالیت‌های قرآنی استان بدانند و وجهه حفظ استان را ارتقا دهند.

نقش مربیان حفظ

قاسمی با اشاره به نقش مهم مربیان قرآن در جهت تشویق قرآن‌آموزان به شرکت در آزمون اعطای مدرک، تصریح کرد: مربیان حتماً قرآن‌آموزان خود را نسبت به اهمیت مدرک تخصصی حفظ آگاه و آنان را برای مشارکت فعالانه تشویق کنند.

وی با اشاره به سازوکار اعطای مدرک‌های حفظ قرآن، گفت: دو نوع مدرک حفظ عمومی و تخصصی برای حفاظ تدارک دیده شده که مدرک حفظ عمومی به تازگی در حال عملیاتی شدن است و این آزمون در هر زمان از سال و برای هر جزء قرآن کریم بر حسب اعلام متقاضی، امکان‌پذیر است. مدرک تخصصی حفظ اما در سه سطح، تنها یکبار در سال و با سازوکاری به مراتب دشوارتر برگزار می‌شود.

رئیس کمیته تخصصی حفظ قرآن استان با اشاره به روند آماده‌سازی حفاظ برای حضور در آزمون اعطای مدرک تخصصی حفظ، بیان  کرد: تشکیل گروه مجازی از حافظان شرکت کننده در طرح اعطای مدرک تخصصی حفظ و ارتباط مستمر با این افراد در جهت ارتقای سطح و افزایش توانمندی‌، ارسال نمونه سؤالات آزمون به آنان به همراه پاسخنامه، سنجش تلفنی یا حضوری حُسن حفظ این حافظان به صورت مستمر، برپایی چند آزمون شبیه‌سازی شده حضوری از ابتدای مردادماه و هر هفته دو جلسه از جمله اقدامات در جهت آماده‌سازی بود.

اهمیت مدرک تخصصی حفظ

خورشید عباسی، حافظ کل، داور باسابقه و مدرس قرآن در استان با اشاره به اینکه حد نصاب حُسن حفظ ۸۰ و یا ۹۰ نمره است، اظهار کرد: حفاظی که حداقل نمره حدنصاب را کسب کردند به مرحله دوم آزمون شفاهی یعنی ارزیابی تجوید و قرائت راه می‌یابند.

وی با ذکر اینکه داوران امسال همگی از داوران تراز ملی و دارای گواهی طرح ساماندهی داوران هستند، ادامه داد: بنابراین، واگذاری داوری تمامی بخش‌های مرحله شفاهی آزمون اعطای مدرک تخصصی حفظ به داوران استانی عملاً تغییری در اصل داوری ایجاد نکرده و فقط فرآیند آزمون را تسهیل کرده است.

عباسی بیان کرد: حافظانی که شاهد حضورشان بودیم افرادی هستند که چندین سال در زمینه حفظ قرآن کریم کار کرده و باتجربه و باسواد هستند؛ ضمن اینکه مرور و مباحثه منظم در دستور کار این حافظان قرار داشته است و لذا، طبیعی است که پرسش سخت برای برخی از این حافظان کمتر موضوعیت داشته باشد.

این حافظ کل قرآن کریم استان گفت: با اینحال برخی بخش‌های قرآن دشوارتر از دیگر قسمت‌ها هستند و ممکن است حافظان را به‌ویژه در فضای آزمون، با چالش مواجه کند.

عباسی در خصوص اهمیت مدرک حفظ تخصصی حفظ قرآن، بیان کرد: این مدرک معتبرترین مدرک حفظ است که به‌ویژه حافظان در صورت اخذ آن می‌توانند تحصیلات دانشگاهی خود در مقطع ارشد رشته علوم قرآن و حدیث پی بگیرند لذا بسیاری از حافظان برای دریافت این مدرک انگیزه دارند، اما حافظانی که سطح محفوظات ضعیف‌تری دارند چندان رغبتی به آزمون اعطای مدرک تخصصی نشان نمی‌دهند؛ هر چند به این دسته از افراد نیز توصیه می‌شود که نه‌تنها این آزمون بلکه هر مسابقه و آزمون حفظ دیگری را وسیله‌ای برای تلاش بیشتر و مرور و تثبیت محفوظات قرار دهند.

یک توصیه به حافظان قرآن

صدیقه کریمیان، حافظ کل قرآن کریم که پیش از این سابقه حضور در آزمون اعطای مدرک تخصصی حفظ را دارد و امسال برای نخستین بار در رشته حفظ کل به این آزمون آمده است در گفت‌‌وگو با خبرنگار ایکنا بیان کرد: از حدود سه سال قبل حافظ کل قرآن شدم، به‌نظرم شرط موفقیت در آزمون اعطای مدرک تخصصی حفظ، تثبیت محفوظات و داشتن حُسن حفظ است.

وی ادامه داد: در حال حاضر یک جلسه در هفته در کلاس صوت و لحن شرکت می‌کنم تا سطح قرائت خود را ارتقا دهم، همچنین مشارکت در مباحثه با حافظان را برای ارتقای حُسن حفظ جزو برنامه‌هایم قرار داده‌ام؛ پیش از برگزاری این آزمون نیز در کلاس‌هایی که طراحی شده بود شرکت می‌کردم تا با آمادگی بهتر در آزمون حضور بیابم.

کریمیان با تأکید بر اینکه حافظان در کنار حفظ باید تجوید و صوت و لحن و قرائت خود را نیز ارتقا ببخشند، گفت: توصیه می‌کنم حافظان در کنار پرداختن به حفظ، صوت و لحن و تجوید را نیز خوب یاد بگیرند و این قابلیت‌ها را به‌صورت همزمان در خود تقویت کنند؛ اینکه حافظان قرآن کریم ابتدا به حفظ روی می‌آورند و پس از نائل شدن به حفظ، فراگیری تجوید و قرائت را آغاز می‌کنند، روشی اشتباه است.

وی بیان کرد: هدف حافظان قرآن نباید شرکت در این یا آن آزمون و مسابقه و یا اخذ مدرک باشد، بلکه از این بستر به‌عنوان ابزاری برای تقویت و تثبیت محفوظات غافل نشوند.

نقش آزمون در ارتقای اعتماد به نفس مربیان حفظ

در پایان، مرجان حیدری، حافظ کل قرآن کریم و مربی باسابقه حفظ در استان در خصوص هدفش از شرکت در آزمون اعطای مدرک تخصصی حفظ، بیان کرد: اگر چه به اقتضای تدریس حفظ، دائماً در حال مرور محفوظات هستم اما این آزمون نیز بهانه‌ای شد تا محفوظاتم را بار دیگر مرور کنم و از این فرصت برای ارتقای سطح استفاده کنم؛ ضمن اینکه تجربه حضور در این آزمون را می‌توانم در کلاس برای قرآن‌آموزان بازگو و آنان را با فضای آزمون آشنا کنم و آنان نیز نسبت به حضور فعالانه در آزمون اعطای مدرک تخصصی حفظ تشویق شوند.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا بسیاری از حافظان استان رغبتی برای حضور در آزمون اعطای مدرک تخصصی حفظ ندارند، تصریح کرد: مهم‌ترین مشکل به‌نظرم نداشتن اعتماد به نفس، نداشتن تسلط و استرس و اضطراب از عدم کسب نتیجه مطلوب است که مانعی در جهت مشارکت حافظان به شمار می‌رود.

حیدری با ابراز خرسندی از رویکرد اداره امور قرآنی تبلیغات اسلامی استان مبنی بر برپایی جلسات آموزشی و پیگیری روند آمادگی حفاظ برای حضور در مرحله شفاهی، بیان کرد: همچنین داوران ما را به آرامش و داشتن اعتماد به نفس ترغیب می‌کردند و قطعاً این رویکرد در کاهش اضطراب حافظان مؤثر بود.