وظایف جدید در سند تحول سازمان دارالقرآن

به گزارش خبرنگار ایکنا، برنامه زنده گفت‌وگوی ویژه اخبار قرآنی امروز جمعه ۲۶ خردادماه با حضور حجت‌الاسلام علی تقی‌زاده، رئیس سازمان دارالقرآن الکریم و ارتباط مجازی با حجت‌الاسلام رضا عزت‌زمانی، معاون فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی با موضوع «تشریح فعالیت‌ها و ماموریت‌های جدید سازمان دارالقرآن الکریم» همراه بود.

رئیس سازمان دارالقرآن با اشاره به اینکه سازمان دارالقرآن جزء اولین نهاد‌های حاکمیتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به منظور ساماندهی فعالیت‌های قرآنی کشور است، گفت: این نهاد به تصحیح و چاپ و نشر قرآن کریم، اعزام قاریان به مناطق مختلف داخل و خارج از کشور، ساماندهی و مجوزدهی تشکل‌ها و فعالان قرآن کریم پرداخت و امروزه 9 هزار خانه و تشکل قرآن کریم در سراسر کشور فعال است.

وی افزود: همچنین بحث آموزش‌های همگانی قرآن کریم یکی از مأموریت‌های ویژه‌ای است که با تصویب منشور توسعه فرهنگ قرآنی در سطوح مختلف از روخوانی، روان‌خوانی، صوت و لحن و حفظ قرآن کریم برعهده سازمان دارالقرآن قرار گرفت و سازمان، مدیریت دبیرخانه آزمون ارزیابی و اعطای مدرک تخصصی حفظ قرآن را نیز در ذیل ستاد راهبری حفظ بر عهده گرفت.

تقی‌زاده ادامه داد: در انتهای سال ۹۳، ۹۴ رویکرد جدیدی در سازمان دارالقرآن در آموزش همگانی شکل گرفت که موجب شد ما مباحث سبک زندگی قرآنی را در فرایند‌های آموزشی اضافه کنیم. در سند راهبردی جدید سازمان دارالقرآن که چند هفته از تصویب آن می‌گذرد، دو بحث تمرکز بر تدبر قرآن کریم در آموزش همگانی و گفتمان‌سازی مفاهیم پایه قرآنی در راستای جهاد تبیین به ماموریت‌های سازمان اضافه شد.

رئیس سازمان دارالقرآن الکریم تصریح کرد: آخرین سند راهبردی سازمان دارالقرآن در سال ۱۳۹۳ تصویب شد که افق ۱۰ ساله‌ای را در عرصه‌ آموزش همگانی، چاپ و نشر، حمایت از موسسات تعریف کرده بود. در سند جدید علاوه بر تقویت ماموریت‌های پیشین و اضافه شدن رویکرد مردمی‌سازی فعالیت‌های سازمان، تلاش شد تا بتوانیم مأموریت‌هایی که بر عهده سازمان است، توسط فعالان توانمند مردمی پیش ببریم.

وی افزود: در این مسیر دو ماموریت دیگر به وظایف جدید سازمان دارالقرآن اضافه شد که ماموریت اول تاکید بر تدبر در قرآن در آموزش همگانی است و ماموریت دوم گفتمان‌سازی مفاهیم پایه‌ای قرآن کریم متناسب با نیاز امروز و فریضه جهاد تبیین و نیاز‌های امروز انقلاب اسلامی است. یکی از مطالبات جدی مقام معظم رهبری از مجموعه‌ها و فعالان قرآنی به تدبر در قرآن بوده است به همین جهت ایشان مراحلی را برای قرآنی کردن جامعه ذکر می‌کنند. انس با قرآن مقدمه‌ای برای تدبر در قرآن است. همچنین تاکید می‌کند اگر جامعه‌ای توفیق تدبر در قرآن را پیدا کند می‌توانیم به تمدن اسلامی و امت اسلامی نائل شود.

اهمیت بحث تدبر 

تقی‌زاده تصریح کرد: اهمیت بحث تدبر آنجا مشخص می‌شود که وقتی مقام معظم رهبری مطالبه تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن کریم را بیان می‌کنند در همان بیاناتشان مطالبه تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن کریم را از باب زمینه تدبر می‌فرمایند و تاکید می‌کنند از مواردی که می‌تواند تدبر در قرآن کریم را محقق کند، حفظ قرآن است و در ادامه می‌فرمایند ما زمانی یک میلیون حافظ قرآن کریم را مطرح کرده بودیم و امروز باید به سمت تربیت ۱۰ میلیون حافظ حرکت کنیم. پس تدبر در منظومه فکری ایشان بسیار مورد اهمیت قرار دارد.

رئیس سازمان دارالقرآن الکریم بیان کرد: همچنین در اسناد بالادستی منشور توسعه فرهنگ قرآنی و اهداف آموزش همگانی قرآن کریم یکی از اهداف اصلی تدبر در قرآن است. سازمان دارالقرآن امید دارد تا با تجربه‌ای که در فضای آموزش همگانی قرآن داشته است و همچنین شبکه بزرگی که توانسته است در حدود ۴۰ سال از زمان فعالیتش ایجاد کند، بتواند به سمت فضای عمیق‌تری از آموزش قرآن که تدبر است، سوق یابد.

وی با بیان اینکه تمامی لایه‌های آموزش همگانی یعنی روخوانی، روانخوانی، صوت و لحن و حفظ از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند و این‌ها مقدمه‌ای برای رسیدن به تدبر در قرآن است، گفت: ما قصد نداریم که این‌ها را تضعیف کنیم، اما معتقدیم که بعد از این سالیان باید به صورت جدی‌تر مفاهیم قرآن کریم را در اختیار مخاطب قرار داد و از آن با کلیدواژه تدبر یاد می‌کنیم.

تقی‌زاده اظهار کرد: در خصوص اینکه چقدر از این مطالب و مباحث اجرایی است باید گفت، با توجه به اینکه سازمان دارالقرآن در این خصوص تجربه‌های زیادی را به دست آورده تلاش کرده‌ایم تا مباحث دقیق کارشناسی صورت گیرد تا اینکه متوجه شویم چطور بتوانیم این گام‌ها را چه در سطح ملی، چه در سطح استانی دنبال کنیم؛ لذا هدف‌گذاری‌هایی را از این جهت که چه مقدار افراد را می‌توان در سال اول جذب این فعالیت‌ها کنیم، پیش‌بینی کرده‌ایم.

رئیس سازمان دارالقرآن الکریم درباره مصادیق این طرح گفت: ما در دو لایه این موضوع را دنبال می‌کنیم. لایه اول تربیت مربیان تدبر در قرآن کریم است. طبیعتاً هدفگذاری هم داریم که بتواند در یک بازه زمانی به تعداد چند هزار مربی تدبر در قرآن کریم برسیم. از طرف دیگر مخاطبان ما قرار دارند که ما به طور سالانه بالغ بر صد‌ها هزار نفر مخاطب فعالیت موسسات قرآنی و خانه‌های قرآنی را داریم که در این لایحه هم باید یک هدفگذاری داشته باشیم تا جزئیات طرح و برنامه سازمان دارالقرآن کریم در سال ۱۴۰۲ هدفگذاری شده است.

تبدیل مفاهیم پایه قرآنی به فرهنگ عمومی

وی ادامه داد: در زمینه گفتمان‌سازی مفاهیم پایه قرآن کریم که یکی از مطالبات جدی مقام معظم رهبری است، تلاش می‌کنیم مفاهیم پایه را برای جامعه تبدیل به فرهنگ عمومی کنیم و اینگونه نباشد که محور‌های معنایی قرآن تنها برای قشری از جامعه مورد استفاده قرار گیرد و برای اقشار دیگر شکل نگرفته باشد؛ لذا در اینجا تمرکز بر حفظ موضوعی و منتخب برای تعداد زیادی از عموم جامعه را به عنوان گامی در راستای فرهنگ‌سازی عمومی قرآن می‌دانیم. همچنین در اسناد برنامه راهبردی و در برنامه‌ریزی‌های سال ۱۴۰۲ به سمت شکل‌دهی جریانی از حفظ موضوعی منتخب در حرکت هستیم.

تقی‌زاده در خصوص چرایی پنج‌ساله بودن سند چشم‌انداز راهبردی این سازمان گفت: با توجه به تجربیات سالانه گذشته سازمان دارالقرآن، سند‌های ۱۰ ساله راهبردی را در افق ۱۰ ساله داشتیم که معمولاً بعد از گذشت ۵ سال به دلیل تغییرات و تحولاتی که با سرعت زیاد در فضای فرهنگی در حال اتفاق است، مجبور به بازبینی این سند‌ها می‌شدیم؛ لذا دیدیم که بیشتر از ۵ سال به صورت واقعی نمی‌توان برای این سند برنامه‌ریزی کرد و هر چند که نیم‌نگاهی هم به افق‌های دور‌تر در تبیین سند داشته‌ایم، اما با توجه به تغییراتی که بعد از پنج سال در فضای فرهنگی کشور شکل می‌گیرد، باید طبیعتاً اسناد و اهداف را به‌روزرسانی کنیم و به همین جهت این سند هم به شکل پنج ساله نوشته شد. البته برنامه‌های یکساله هم ناظر بر طرح و برنامه خودمان ذیل سند شکل می‌گیرد تا این سند عملیاتی شود.

رئیس سازمان دارالقرآن الکریم افزود: یکی از قسمت‌هایی که چه هیئت امنا و چه هیئت مدیره سازمان بر عهده دارند، نظارت بر تحقق این سند است؛ لذا در دوره جدید تلاش می‌شود که با یک واقع‌نگری، این سند و برنامه‌های سالانه شکل گیرد تا ما بتوانیم این را محقق کنیم و به آن اهدافی که از پیش تعیین می‌کنیم، دست پیدا کنیم. برهمین اساس ما در چند زمینه این بحث را دنبال کردیم. طبیعتاً نیاز داریم تا وقتی بحث تدبر در قرآن یا بحث گفتمان‌سازی مفاهیم پایه قرآن در راستای جهاد تبیین می‌خواهد دنبال شود، اسناد بالادستی و زیرساخت‌های حقوقی متناسب با این داستان شکل گرفته باشد؛ لذا ما برای اِشراب این مفهوم در برنامه هفتم توسعه پیگیری‌هایی کردیم و فردا جلسه‌ای در مجلس با محوریت فراکسیون قرآن و عترت برگزار خواهد شد که برخی از مطالباتی که مقام معظم رهبری داشتند در سند ۵ ساله برنامه هفتم دیده شود تا ما بتوانیم از ظرفیت‌های حقوقی آن استفاده کنیم.

 مطالبه شکل‌گیری ستاد راهبری تدبر

وی ادامه داد: یکی دیگر از پیگیری‌هایی که انجام دادیم رایزنی‌ها با شورای توسعه فرهنگ قرآنی است. برهمین اساس مطالبه شکل‌گیری ستاد راهبری تدبر را داشتیم؛ یعنی در وِزان کمیسیون‌های سه‌گانه شورای توسعه و ستاد راهبری حفظ، ستادی برای ایجاد هم‌افزایی و پیش بردن اهداف سند منشور توسعه در زمینه‌ تدبر شکل گیرد. بر اساس جلسه‌ای که در مجمع مشورتی شورای توسعه شکل گرفت با اکثریت آرا با این پیشنهاد موافقت شد و بنا بر این شد تا به صحن شورای توسعه برود و با شکل دادن ستاد راهبری تدبر در قرآن بتوانیم در این مسیر گام‌های موثری برداریم.

تقی‌زاده با اشاره به اینکه هنوز این ستاد شکل نگرفته است، به موضوع تربیت 10 میلیون حفظ و آمار آن هم اشاره کرد و گفت: دستیابی به 10 میلیون حافظ نیاز به یک اهتمام فرای دستگاه‌های قرآنی در سطح کلان حاکمیت دارد و طبیعتا اگر آن اهتمام صورت نگیرد، خیلی موفق نخواهیم بود، منتها تلاش‌های خوبی در ستاد راهبری حفظ انجام شده و خود مسئول ستاد راهبری حفظ‌ می‌توانند توضیحات تکمیلی را در این زمینه ارائه کنند.

وی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه آئین‌نامه آموزش عمومی تدبر را شکل دادیم و امسال در تمامی استان‌ها در ذیل مدیران قرآنی و ادارات قرآنی استانی سازمان تبلیغات بحث آموزش عمومی تدبر دنبال خواهد شد، گفت: در یک لایه دیگر هم بحث تربیت مربی تدبر را دنبال می‌کنیم که امیدواریم با اهتمام دوستان از تابستان شروع شود.  

 استفاده از ظرفیت‌های مردمی در تقویت فعالیت قرآنی

حجت‌الاسلام رضا عزت‌زمانی، معاون فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی نیز که به صورت مجازی برنامه را دنبال می‌کرد در خصوص اضافه شدن وظایف جدید به سازمان دارالقرآن گفت: در مورد سازمان دارالقرآن و ظرفیت‌هایی که در این مجموعه فاخر و عظیم وجود دارد و دارایی‌هایی که در طول این سال‌ها شکل گرفته است باید گفت که حوزه آموزش‌های عمومی یکی از دارایی‌ها و سرمایه‌های این عرصه بوده است و تقویت این حوزه جزو ظرفیت‌های این حرکت است و تلاش می‌کنیم با استفاده از ظرفیت‌های مردمی این اقدامات را پیش ببریم.

وی افزود: عرصه‌های مهمی در حوزه قرآن وجود دارد که باید به آن‌ها بپردازیم و این‌ها در طول زمان کمتر به آن‌ها پرداخته شده است که خود یکی از همین رویش‌ها مجموعه‌های مردمی است که در این حوزه وجود دارد و باید بتوانند به ما کمک کنند و ما افتخار داریم که از ظرفیت آن‌ها استفاده کنیم. تقویت حوزه‌های عمومی آموزش جزو اولویت‌ها و ضرورت‌هاست؛ از طرف دیگر حرکت کردن برای استفاده از قرآن در عرصه‌های مختلف از دیگر ظرفیت‌های اداره و حکمرانی است که در کنار آن می‌توان از ظرفیت‌های استفاده در زیست مردم و زندگی عمومی مردم بهره برد؛ لذا در دوره جدید و با سرمایه‌ای که به عنوان سرمایه انسانی به این جمع اضافه شده و مسیر را طی خواهد کرد، خیلی جدی‌تر و قوی‌تر به آن پرداخته شده است و امیدواریم بتوانیم این راه را با راهنمایی هیئت امنا و میدان‌داری جوانانی که این عرصه را به دوش گرفتند، ادامه دهیم.

معاون فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی بیان کرد: حوزه تبلیغ و تبیین بسیار مهم است که اگر قرآن پشتوانه محتوایی این عرصه‌ها قرار نگیرد ما به همه امید‌ها و حرکت‌های رو به جلو و اهداف طراحی شده نخواهیم رسید؛ لذا ما دایره تبیین را ضمن استفاده از ابزار‌های سنتی تبلیغ در حوزه رسانه و هنر هم جدی می‌بینیم و قرآن و ظرفیت‌های محتوایی قرآن باید در خدمت این عرصه‌ها قرار گیرد؛ لذا امیدوارم با این تغییر و تقویت رویکرد در سازمان دارالقرآن بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

ظرفیت محتوایی و شکلی نظامات قرآنی

عزت‌زمانی تصریح کرد: نمونه کار‌های رسانه‌ای فاخری که در طول این مدت انجام شده است، نشان داد که ظرفیت محتوایی و شکلی این نظامات که از قرآن استخراج می‌شود به پیشبرد اهداف کمک می‌کند. در حوزه تدبر و نسبت مستقیم و مؤثر آن بین زندگی مردم و قرآن هم دغدغه‌هایی وجود دارد که شامل حفظ موضوعی قرآن تا موضوعات تفسیری و محتوایی و معرفتی و معارف قرآن کریم است و این موارد هم در سند دارالقرآن با یک دقت پرداخته شده است. امیدوارم با استفاده از ظرفیت‌های پیشکسوتان و نسل فعال و پیشرو در حوزه قرآن بتوانیم این دارایی و سرمایه را به بهترین وجه در حوزه تبلیغ و ترویج و زندگی عمومی مردم قرار دهیم.