سوادآموزی سنتی پاسخگوی نیاز کامل افراد نیست
امروز به اقتضای شرایط و تغییرات و پیشرفت‌های جوامع، دیگر سوادآموزی سنتی، پاسخگوی نیاز کامل افراد نیست و با ورود فناوری به زندگی بشر این موضوع بیش از پیش حس می‌شود که افراد باید سوادهای نوین به‌ویژه سواد استفاده از رسانه و ورود به فضای مجازی را نیز داشته باشند زیرا بی‌سوادی در این فضا تأثیر بسیار مخربی بر روی زندگی انسان‌ها دارد.
محمدرضا قاسمی‌نیا، معاون سوادآموزی اداره‌کل آموزش وپرورش استان قم، به‌مناسبت 17 شهریورماه مصادف با هشتم سپتامبر سال ۲۰۲۳، روز جهانی سوادآموزی، در یادداشتی آورده است: 17 شهریور ۱۴۰۲ برابر با هشتم سپتامبر سال ۲۰۲۳، روز جهانی سوادآموزی است و انتخاب یک روز در جهان به نام روز سوادآموزی ناظر به اهمیت موضوع و در مرحله نخست و با اولویت، تلاش برای کاهش نرخ بی‌سوادی در کشورها و زنگی برای بیداری ملت‌ها، دولت‌ها و حکومت‌هاست.
بی‌سوادی یعنی همان پدیده شومی که ریشه بسیاری از عقب‌ماندگی‌ها و کاستی‌هاست و پیکار با آن، یعنی اهدای بسته‌ای از نور به همه آنانی که از این نعمت بزرگ محروم و در جهل و تاریکی دست و پا می‌زنند و مبارزه با عفریت جهل و بی‌سوادی، سرآغازی بر همه تحولات و تکامل‌ها و سعادت دنیا و آخرت بشر است.
وجود چنین روزی در تقویم جهان، تذکری بر یک وظیفه وجدانی و ملی و نیز تأملی بر چگونگی غلبه بر دیو سیاه نادانی است. درک دنیای بهتر و محیط پیرامون برای تغییر و تکامل و سعادت و رفاه انسان، شاید بهترین تعریف برای سواد باشد.
پس این موضوع مهم، حق هر انسان است که فهم شایسته‌تری نسبت به زندگی و محیط پیرامون خود داشته باشد و با داشتن سواد یعنی فرزند زمان خود هستیم و مغلوب نمی‌شویم. با سوادآموزی، افراد نسبت به تمامی حق و حقوق خود آشنا می‌شوند و با فرصت مطالعه و یادگیری، زمینه را برای توسعه و رشد افراد و کشورها نیز فراهم می‌کند.
آموزش برای همگان، بالابردن سطح معلومات و فرهنگ اسلامی مردم، سوادآموزان به حدی برسند که خودشان بفهمند، مدرسه نرفتن افراد واجب‌التعلیم خیلی خطرناک است، ایجاد نشاط جدید در کار سوادآموزی تا باسوادی کامل جامعه، سوادآموزی جهادی بلندمدت، سوادآموزی یک جریان مهم فرهنگی، داشتن گواهی‌نامه دوره ابتدایی یک امر واجب شمرده شود، پشتیبانی مجدانه دولت و مجلس شورای اسلامی و وزارت آموزش و پرورش از نهضت سوادآموزی و تعمیق سواد برخی از اهم نکات بلند و راهبردی در کلام و دستورات بنیان‌گذار کبیر جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت امام خامنه‌ای عزیز و حکیم(مدظله‌العالی) در بیان اهمیت و نقشه راه سوادآموزی است.
از آنجاکه خالق متعال بنای خلقت بشر به‌عنوان خلیفه‌الله را بر علم و آموختن نهاده است هیچ پایانی را نمی‌توان بر سوادآموزی و یادگیری مترتب و متصور دانست و مادامی که بشر به آب و غذا برای حیات و نیز بهداشت و مسکن برای رفاه نیاز دارد، به دانستن و یادگیری و علم‌آموزی هم برای رشد و کمال و سعادت خود نیاز دارد.
اما امروز به اقتضای شرایط و تغییرات و پیشرفت‌های جوامع، دیگر سوادآموزی سنتی، پاسخگوی نیاز کامل افراد نیست و با ورود فناوری به زندگی بشر این موضوع بیش از پیش حس می‌شود که افراد باید سوادهای نوین به‌ویژه سواد استفاده از رسانه و ورود به فضای مجازی را نیز داشته باشند زیرا بی‌سوادی در این فضا تأثیر بسیار مخربی بر روی زندگی انسان‌ها دارد.
در عصری كه به نام عصر دانایی و پیشرفت نامگذاری شده است و فن‌آوری‌های دیجیتال رشد كرده است باید با كمک سوادهای نوین به دانش و محصولات و فراورده‌های دنیای دیجیتال دست پیدا کرد. بر پایه مطالعات و آمارهای موجود به‌جز مهارت سواد خواندن و نوشتن، تجهیز به انواع سوادهای کاربردی، تابعی، چندگانه و حرفه‌آموزی برای داشتن زندگی سالم، لازم و ضروری است.
جهان امروز جهان سوادهای نو، برتر و کاربردی است. تحولات سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات نیاز همه‌گیر به بازآموزی و یادگیری دارد. از این‌رو نهضت سوادآموزی نیز در گام دوم مأموریت و رسالت خطیر خود همراه با همه نظام‌های آموزشی در جهان معاصر باید به ترویج، تعمیق و تحکیم انواع سواد در بین بزرگسالان و بازماندگان از تحصیل بپردازد. در سوادآموزی و آموزش بزرگسالان نقش و حمایت دولت‌ها می‌تواند از مهم‌ترین و مؤثرترین عوامل پیشرفت باشد.
همچنین نقش خانواده و اعضای آن و همسالان فرد بزرگسال در علاقه‌مندی به سوادآموزی را نباید نادیده گرفت. احساس نیاز در سوادآموز بزرگسال و باور به آن، از محوری‌ترین عوامل رویكرد آنان به باسواد شدن و آموزش است. محتوای آموزشی و آنچه كه به‌عنوان مواد و تولیدات آموزشی در اختیار سوادآموزان قرار می‌گیرد باید با نیاز آنان در زندگی فردی و اجتماعی ارتباط مؤثر و مستقیم داشته باشد و آنها را به‌عنوان گمشده خود بدانند كه با زبان خودشان برایشان آماده شده است.
روش آموزش و تدریس و یاد دادن به سوادآموزان بزرگسال می‌تواند در نگهداشت آنان در فرایند آموزش اثرگذار باشد به‌عبارتی دیگر، به هر مقدار روش آموزش با زبان زندگی و نیاز آنان هماهنگ و همسان باشد، نقش مهم‌تر،كاربردی‌تر و ماندگاری دارد. سوادآموز بزرگسال با توجه به رشد اجتماعی و فردی و اقتضای سن بزرگسالی از تجربیات و اطلاعات و مهارت‌هایی برخوردار است كه انتظار او را از روش‌ها و محتوای آموزشی بیشتر می‌كند.
افرادی كه به‌عنوان یاری‌گر آموزشی و یا تسهیل‌گر وارد فعالیت‌های سوادآموزی و آموزش بزرگسالان می‌شوند مستلزم دور بودن نگاه آنان به‌عنوان یک شغل است تا در روش تدریس و سیر آموزش خود تمام همت و وقت خود را به‌عنوان ادای مسئولیت اجتماعی، برای مخاطبان و فراگیران بگذارند و ارتباط مستمر و پایا را در تمام مراحل و موقعیت‌های سوادآموز به‌عنوان مشاوری امین با او باشند.
ضرورت دارد در سالروز جهانی سوادآموزی بررسی و قضاوت كنیم كه آیا سازمان‌های بین‌المللی به چه میزان توجه به پیشرفت سوادآموزی بزرگسالان، نوجوانان، جوانان، كودكان به‌ویژه كودكان كار، كودكان خیابانی، كودكان فاقد سرپرست مؤثر و بی‌سرپرست و زنان و دختران و اقشار آسیب‌پذیر داشتند؟ چه میزان به برنامه‌های پیش‌بینی شده و تحقق شعار هر سال، دست پیدا كرده‌اند؟ و آیا این عملكردها مطلوب بوده است؟ وجود حدود یک میلیارد نفر بی‌سواد و بازمانده از تحصیل و یا تارک میان پایه تحصیلی در دنیا آیا عدد ناچیزی است؟! طبق اعلام اخیر مدیرکل یونسکو تعداد ۲۴۴ میلیون کودک در سن مدرسه هنوز مدرسه نرفته‌اند و در عین حال تعداد 773 میلیون بزرگسال نیز هنوز نمی‌توانند بخوانند و بنویسند که دو سوم آنان زنان هستند و از هر ۱۰ نفر کودکی که در سن ۱۰ سالگی به مدرسه می‌روند، تعداد شش کودک نمی‌توانند یک متن ساده را بخوانند و بفهمند.
به گفته دبیرکل یونسکو در فاصله ۴۰ سال اخیر میلادی، از سال ۱۹۷۹ تا سال ۲۰۲۰ سوادآموزی در جهان حدود ۱۸ درصد پیشرفت داشته است، یعنی از ۶۸ درصد به ۸۶ درصد رسیده است، در حالی که در جمهوری اسلامی ایران رشد سوادآموزی در بازه زمانی مذکور حدود ۴۲ درصد بوده است و از میانگین جهانی حدود ۲۴ درصد رشد باسوادی کشورمان بالاتر بوده است.
زنان و مادران در الگوی جمعیت و تنوع جنسیتی، مهم‌ترین ركن و نقش را در تحکیم خانواده و ساختن جوامع و پایداری آنها دارند. حال باید در سال روز جهانی سوادآموزی سؤال كنیم به این جامعه گسترده و اثرگذار چه توجه عملی و كاربردی شده است؟! آیا کودکان بازمانده از تحصیل و واجب‌التعلیم از حقوق اولیه خود مانند امنیت، سلامت، بهداشت، آموزش و مسکن برخوردار هستند؟ دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی و جهانی در راستای تحقق شعار روز جهانی سوادآموزی سال ۲۰۲۳ که ترویج سواد برای جهان در حال گذار و ایجاد بنیان جوامع پایدار و صلح آمیز است، چه اقدامات عملی و باورمندانه برای رسیدن به حق عدالت و حفظ کرامت انسانی و بشردوستی انجام داده‌اند، به امید جهانی عاری از بی‌سوادی و بی‌عدالتی و ایرانی قوی‌تر و توانمندتر با پیشرفت و سربلندی برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی.
انتهای پیام
