Kuongezeka kwa ugaidi barani Afrika kumetokana na uingiliaji wa madola ya Magharibi
Katika miaka ya hivi karibuni, kufuatia kushindwa kwa Daesh (ISIS au ISIL) huko Iraq na Syria, kundi hilo linaonekana kulichagua bara la Afrika kwa ajili ya shughuli mbalimbali za kigaidi. Masuala kama vile umaskini, udhaifu, rushwa, serikali duni na matatizo ya kitamaduni yamesababisha misimamo mikali ya kidini katika eneo hilo.
Katika mahojiano na IQNA, Jacob Mundy anazungumzia mizizi ya itikadi kali barani Afrika na mustakabali wake.
Mundy ni Profesa Mshiriki wa Mafunzo ya Amani na Migogoro na Mafunzo ya Mashariki ya Kati na Kiislamu katika Chuo Kikuu cha Colgate na Mkurugenzi wa Mpango wa Mafunzo ya Amani na Migogoro.
IQNA: Katika miaka ya hivi karibuni, baada ya kushindwa kwa ISIS huko Iraq na Syria, tumeshuhudia uwepo mkubwa wa kundi hili katika nchi mbalimbali za bara la Afrika hususan ukanda wa Sahel. Ni nini sababu ya mabadiliko haya katika mbinu za ISIS?
Mundy: Nadhani ni zaidi kuhusu fursa kuliko mkakati. Eneo la Sahel ni nyumbani kwa baadhi ya nchi maskini na dhaifu zaidi duniani. Inabidi tu uangalie maelfu ya Waafrika waliokufa katika Bahari ya Mediterania ili kujua kwamba fursa za maisha bora ni chache na ziko mbali sana katika Sahel na sehemu kubwa za Afrika Magharibi.
Kwa makundi yenye silaha ambayo yanadai kuwa sehemu ya ISIS, hutumia "nembo" ya ISIS kama njia ya kuajiri na kushindana na makundi mengine yenye silaha, na kupata sehemu ya soko katika shughuli zozote za kiuchumi wanazotumia kufadhili shughuli zao. Chochote kilichosalia cha ISIS Kusini Magharibi mwa Asia na Afrika Kaskazini, wanafaidika kutokana na mtazamo kwamba ISIS bado ni tishio kubwa kwa maslahi ya Atlantiki ya Kaskazini mahali fulani katika neno, iwe Sahel au Afghanistan.
IQNA: Unafikiri ni sababu gani inayowavutia watu kwenye makundi yenye itikadi kali kama ISIS barani Afrika?
Mundy: Kama nilivyotaja, nadhani sababu ya msingi ni viwango vya umaskini uliokithiri. Kujiunga na makundi ya kigaidi kunaweza kutoa maana kwa maisha ya vijana ambao hawana maisha ya baadaye, na kunaweza pia kuwasaidia kuepuka mila za wenyeji, hasa zile mila zinazofanya maendeleo ya kijamii na kiuchumi kuwa magumu (k.m., mahari ya bibi harusi).
Eneo hilo - ambalo limekuwa likikabiliwa na hali ya jangwa kwa miongo kadhaa - pia linatatizwa kimazingira na ongezeko la joto duniani linalochochewa na ubepari, na kwa hivyo njia za muda mrefu za hatari lakini zinazotabirika zinakatizwa na mabadiliko makubwa ya mzunguko wa maji, uwezo wa kumiliki ardhi, nk.
IQNA: Baadhi wanaamini kwamba kampeni ya kimataifa sawa na kile kilichotokea nchini Iraq ni madhubuti katika kupambana na itikadi kali barani Afrika. Je, unadhani Umoja wa Afrika unaweza kufanikiwa dhidi ya ISIS na makundi kama hayo barani Afrika?
Mundy: Hatua za kigeni za kukabiliana na ugaidi katika eneo la Sahel zimekuwa janga kubwa tangu zilipozinduliwa kwa mara ya kwanza mwaka 2002, wakati hapakuwa na tishio la ugaidi kuzungumzia. Mpango wa Marekani wa Pan-Sahel kwa kweli ulisaidia kuunda tatizo la ugaidi tunaloliona leo kwa kutangaza kwa uwazi Sahara-Sahel kuwa "eneo la ugaidi" linalohusishwa na Mashariki ya Kati na Afghanistan kupitia dhana ya "mahali pa usalama wa magaidi".
Matokeo muhimu ya hili yalikuwa kufanya idadi ndogo ya waasi wa Maghribi katika eneo hilo kuonekana muhimu zaidi kuliko walivyokuwa. Kando na kuwateka nyara wageni, hawakuweza kufanya operesheni kubwa dhidi ya tawala zozote za Afrika Kaskazini. Uingiliaji kati wa Marekani katika Sahara pia ulikuwa na athari ya kuua sekta ya utalii, ambayo ilikuwa muhimu sana kwa watu kote Sahara na sehemu za Sahel. Miongo miwili baadaye, tunaishi na matokeo, na sasa hata Ufaransa imekiri kwamba kuingilia kati kwake nchini Mali kumefanya kidogo kuimarisha usalama katika eneo hilo.
IQNA: Ni serikali za nchi gani barani Afrika unadhani ziko katika hatari zaidi ya kupinduliwa na magaidi au makundi ya wenye itikadi kali?
Mundy: Serikali zote katika eneo hili ni dhaifu na fisadi, lakini jamii haziungi mkono itikadi ya ISIS.
Makundi haya yana uwezo wa kuwepo katika majimbo katika kanda (kwa mfano, kaskazini mwa Mali, pembetatu ya Mali-Niger-Burkina Faso na kaskazini mashariki mwa Nigeria) lakini kunyakua mamlaka itakuwa vigumu kwao.
IQNA: Je, unatathmini vipi nafasi ya mambo ya ndani katika kunyanyuka madaraka kwa ISIS na makundi ya kigaidi kama hayo?
Mundy: Masuala haya ni ya kimataifa sana. Kama nilivyotaja hapo juu, kuongezeka kwa ugaidi katika Sahara-Sahel ni natija ya uingiliaji wa Magharibi na tawala zinazoungwa mkono na Magharibi.
Uchumi wa kimataifa bado umejengeka katika msingi wa kupora utajiri wa Afrika na kuupeleka Kaskazini mwa Atlantiki na pia Asia Mashariki.
Kuporomoka utawala wa kisheria Kaskazini mwa Mali mwaka 2012 ni matokeo ya moja kwa moja ya uingiliaji kati wa NATO mwaka 2011 kuuangusha utawala wa Gaddafi nchini Libya. Sera za ndani na ya nchi zimechangia hali mbaya ya usalama lakini uingiliaji wa madola ya magharibi pia umechangia pakubwa.
IQNA: Unatathmini vipi mustakabali wa Afrika kutokana na hali ya sasa na tishio la ugaidi?
Mundy: Ni mustakabli wenye giza na historia ndefu. Wakati mataifa ya Ulaya yalipotambua kwamba hayangeweza kutawala Afrika kwa njia sawa na Amerika, jukumu la Afrika katika siasa za kimataifa ikawa ya "eneo la dhabihu" ambapo utajiri ungeweza kutolewa (ardhi ya bei nafuu, nguvu kazi inayoweza kutumika kwa malipo madogo, na wingi wa rasilimali asili), na wakati huo huo, ili kuwahadaa Waafrika, "maendeleo" duni yangeruhusiwa.
Vita Baridi vilihakikisha kwamba Afrika inabaki kuwa tegemezi kwa madola makubwa zaidi wakati ulimwengu wa Atlantiki ya Kaskazini ulitaka kudhoofisha Ulimwengu wa Tatu na Mpango Mpya wa Kiuchumi wa Kimataifa unaosimamiwa na nchi zisizofungamana na upande wowote kama Algeria na Iran ya baada ya mapinduzi ya Kiislamu. Utandawazi wa uliberali mamboleo uliweka mahusiano haya katika hali mbaya, ingawa sasa China inajaribu kujenga njia mbadala kupitia kukabiliana na madola ya Magharibi.
3477977
