راه‌های رسیدن به سلامت روان در طب ایرانی + فیلم

طب ایرانی در سال‌های اخیر توجه بسیاری از مردم و مسئولان بهداشت و درمان کشور را به خود معطوف کرده است. شاهد این موضوع افزایش قابل توجه تعداد عطاری‌ها و افرادی که خود را پزشک سنتی معرفی می‌کنند و از سوی دیگر واکنش‌های مثبت و منفی مسئولان بهداشت و درمان به درمان‌های مطرح در این طب است.

اقبال مردم به این افراد نیز به شدت افزایش یافته ولی متأسفانه در این میان تعدادی از افراد با سوءاستفاده از مشکلات و بیماری‌های مردم با مطرح کردن ادعاهای غیر علمی به کلاهبرداری از مردم اقدام می‌کنند.

ایکنا، برای آشنایی هر چه بیشتر مردم با حقایق مربوط به طب ایرانی سلسله‌درس‌گفتارهای «زندگی سالم به روایت طب ایرانی» را با تدریس حسین رضایی‌زاده، دکتری تخصصی طب سنتی ایران و معاون توسعه سلامت طب ایرانی وزارت بهداشت انجام داده است.

بخش اول و دوم این گفت‌وگوها با توجه به حضور گسترده مردم ایران در راهپیمایی اربعین به توصیه‌های طب ایرانی برای زائران اربعین اختصاص یافت و در بخش‌های بعدی موضوعات تخصصی مربوط به طب ایرانی مطرح می‌شود.

یکی از مهم‌ترین، قوی‌ترین و سریع‌ترین اصول سلامتی در طب ایرانی موسوم به اعراض نفسانی یعنی وضعیت روحی و روانی افراد است. چرا تا به این حد تأکید کردم که مهم‌ترین، سریع‌ترین و اثربخش‌ترین؟ برای اینکه حکمای ما می‌گویند درست است که ما تحت تأثیر آب و هوا قرار می‌گیریم، چیزهایی را می‌خوریم که بدن ما تحت تأثیر آنها قرار می‌گیرد، بدنمان تحت تأثیر ورزش کردن یا نکردن قرار می‌گیرد و ... اما وضعیت روحی و روانی ما در لحظه و آن به آن، تمام وجود، اعضا، جوارح، ترشحات غدد درون‌ریز و سیستم عصبی ما را می‌تواند تحت تأثیر قرار دهد.

اینکه در همان لحظه‌ای که چیزی از ذهن ما می‌گذرد و فکری و مطلبی را به یاد می‌آوریم به یکباره تهاجمی می‌شویم، تدافعی می‌شویم، حالت فرار یا حالت حمله از خودمان نشان می‌دهیم، سرخ می‌شویم، رنگمان می‌پرد و ... ، یعنی قدرت، نفوذ، سرعت و اثربخشی مسائل روحی و روانی بر روی ما خیلی زیاد است.

حال تصور کنید که یک نفر دائماً در معرض حالات مختلف روحی و روانی باشد. شادی مفرط، غم، غصه، نگرانی، دغدغه، امنیت و همه چیزهایی که عملاً می‌توانند به عنوان اعراض نفسانی سلامت جسم و جان ما را تحت تأثیر ما قرار دهند. این مسائل مصادیقی است که حکمای ما به عنوان تعریف سلامتی در حوزه روحی و روانی مطرح می‌کنند.

یکی دیگر از مصادیق اعراض نفسانی هم دغدغه و فکر کردن به مسائلی است که می‌تواند روزمره یا بسیار مهم باشند، یعنی کسانی که کار فکری خیلی زیاد دارند. ما در زندگی امروزیمان تقریباً همگی به همین شکل هستیم. ممکن است در حوزه‌هایی مسئولیت نداشته باشیم اما حجم بسیار بالایی از اطلاعات و داده‌هایی را دریافت می‌کنیم که مستقیم و غیر مستقیم، خودآگاه و ناخودآگاه ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند و وقتی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند، یعنی سلامتی ما تحت تأثیر این مسائل قرار می‌گیرد.

ما از طریق فضای مجازی و انواع ابزارهایی که در اختیار داریم، دائم در حال دریافت و ارسال خبر هستیم و گاهی به خودمان می‌آییم و احساس خمودگی، خستگی، سردرد، کوفتگی و ... ناشی از تعداد زیاد خبر بدی که دریافت کرده‌ایم، می‌کنیم. متأسفانه در همه جای دنیا تمایل افراد برای دریافت و ارسال اخبار بد چندین برابر اخبار امیدوارکننده است.

یعنی خبر بد حتی اگر دروغ و جعلی باشد به محض دریافت برای چند نفر ارسال می‌‌کنیم. دلیل این کار شاید نگران بودن یا سؤال داشتن و ... باشد، اما خبر خوب، شادی‌آور و امیدبخش را ممکن است به اندازه خبر بد بازنشر نکنیم. یکی از توصیه‌هایی که به بسیاری از افرادی که مشکلات عصبی، مشکلات خواب یا افسردگی یا بیماری‌های مزمن و سخت درمان دارند، می‌کنم این است که روزه خبر بگیرند. یعنی اخبار بد را نشنویم و با خودمان، دوستان و اطرافیانمان قرار بگذاریم که اخبار خوب، مثبت، انرژی‌بخش و چیزهایی که امیدوارمان می‌کند برای اینکه بهتر بتوانیم زندگیمان را مدیریت کنیم، بفرستیم.

این کار به این معنی نیست که چشممان را به روی مشکلات ببندیم یا اینکه فراموش کنیم و فکر کنیم مشکلی وجود ندارد، ولی برای اینکه بتوانیم در این زندگی، خودمان، اطرافیان و خانوادیمان را مدیریت و سلامتی‌مان را حفظ کنیم، بهتر است که این اخبار را مدیریت، مهار و کنترل کنیم. این کار به معنی چشم بستن، ندانستن و بی‌خبری نیست، اما اگر قبل از رفتن به رختخواب تلفن همراه دست ما باشد و تعداد زیادی خبر بد را بخوانیم نباید انتظار داشته باشیم که خوب بخوابیم و خوب بیدار شویم و زندگی و سلامتی‌مان را درست مدیریت کنیم.

حکمای ما معتقد هستند اعراض نفسانی و هّم و غم‌ها نسبت به آینده باید متعادل باشد؛ ما هم شادی لازم داریم و هم دغدغه لازم داریم، هم امید لازم داریم و هم توجه به گذشته و درس عبرت گرفتن از گذشته اما نباید در گذشته ماند و غصه خورد.

یکی از چیزهایی که در مهار اعراض نفسانی به ما کمک می‌کند، استفاده از نوشیدنی‌ها، غذاها و مواد مفرح و شادی‌آور و پرهیز از چیزهایی است که ممکن است ذهن ما را درگیر کند و غذاهای بد است. انواع فست‌فودها، سوسیس، کالباس، غذاهای صنعتی که انواع نگهدارنده‌ها را دارند، حتماً ذهن ما را مشوش‌ می‌کنند.

مصرف بیش از حد مواد غذایی که محرک و تند هستند و ادویه زیاد دارند حتماً ذهن ما را بهم می‌ریزد، اما مفرحات مثل گل و گلاب و سیب و گلاب و دارچین، بابونه، زعفران، انگور، انجیر، گلابی، طالبی، گرمک و ... بسیار مفید هستند. روزی یک لیوان آب سیب طبیعی، گاهی دمنوش دارچین یا گل گاوزبان و لیمو امانی، گاهی دمنوش بابونه (چون نباید در مصرف این دمنوش‌ها هم مداومت کنیم) گاهی آب لیموی تازه، همه مفرحات سالم، ساده، ارزان و در دسترسی هستند که می‌توانیم با بوییدن، نوشیدن و خوردن آنها لذت ببریم و شادتر و امیدوارتر باشیم.